555
пайдаланып тәрбиелеудің жаңа әдіс-тәсілдерін тиімді қолдану, жаңа технологияны әркімнің
өз оқу ісәрекетінде пайдалану арқылы балаларды халықтың дәстүр үрдісінде адамгершілікке,
өмір сүруге баулу дені сау ұрпақ тәрбиелеу дене тәрбие нұсқаушысының басты міндеті. Олай
болса, оқыту мен тәрбиелеудің ой елегінен өтетін әдіс-тәсілдерін, жаңашыл педагогтардың
тапқан әдістемелерін біліп қана қою жеткіліксіз, оны әркім өз мүмкіндігінше күнделікті оқу
ісәрекетінде пайдалану қажет.
«Денсаулық-зор байлық»екенін есте сақтай отырып, баланы жыл маусымы кездерінде
болып жататын құбылмалы ауа райына төзімділікке үйрету, су, ауа,күн ванналарын пайдалана
шынықтыру керек.Қимыл- қозғалысын дамытып, қозғалмалы ойындар ойнатып, күн
тәртібінде көрсетілген серуен, ойын, тамақ, оқу ісәрекеті, ұйқы кезеңдерін мүлтіксіз орындату
қажет.
Дене жаттығуы - дене тәрбиесінің негізгі және ерекше құралы,ол педагогтің арнайы
іріктеп алған, әдістемелік дұрыс ұйымдастырылған және басқаруға болатын қозғалыс пен
қозғалыс қызметінің күрделі түрлерін қамтиды.
Ең қолайлы тәсілдер:
-Жаппай (барлық балалардың негізгі әрекеттерді біркелкі орындауы).
-Тасқын ( іс- әрекеттерді ағынмен орындайды).
-Топтық (балалар2-3 топқа бөлінеді).
-Ауыспалы (бірнеше бала жаттығуларды бір уақытта кезекпен орындайды).
Бала денсаулығын нығайтудың ұйымдастыру түрлері:
1.Ұйымдастырылған дене тәрбие оқу ісәрекетін ұйымдастыру, күн тәртібі сауықтыру
шаралары(тәңертеңгілік жаттығу, қимыл- қозғалыс ойындары, серуендегі спорттық
жаттығулар, сергіту сәттері, ауладан тыс жерге саяхат, спорттық мерекелер, ойын –сауықтар).
2.Балалардың өз бетінше қозғалу қызметі.
Ұйымдастырылған оқу ісәрекетінің мідетін орындау, оның тиімділігі балаларды
ұйымдастыру жұмысындағы үйлесімді жаңалығы, оқу материалдардың жабдықталуы
қолайлытәсілдерді анықтаумен байланысты. Бала денсаулығынжақсартудың біржолы дене
шынықтыру болғандықтан,оның көптеген әдіс-тәсілдері дебалабақшада жиі қолданылады.
Күнделікті күн тәртібіне сәйкес шынықтыру шаралары:
ауамен демалу (серуенге күніне екі рет шығу)
таңертеңгілік жаттығу (ұзақтығы балалардың жас ерекшелігіне байланысты)
ұйқыдан соң шынықтыру жаттығулары (тақтайша үстімен, жалаңаяқ, тастар
үстімен жүру, т.б.)
тамақтан кейін ауызды салқын сумен шаю.
жаз кездерінде жалаң аяқ жүру, сумен аяқтытізеден төмен қарай жуу,жалаңаш
жүру, т.б.
Осы орайда балабақшада дене шынықтыру жұмыстары мен бала денсаулығын жақсарту
жолында іс-шаралар жүзеге асырылып отыру қажет.Балаларды шынықтырудың құралдары
болып, негізінен табиғи факторлар алынады: ауа, су, күн радиациясы. Оларды шынығуға
пайдалану үшін, белгілі гигиеналық талаптар қойылады.
556
Ауа мен су таза және белгілі температурада болуы қажет. Сонымен қатар ауаның
ылғалдылығы мен қозғалу жылдамдығы да есепке алынады. Күн сәулесінің түсетін бұрышы,
әсер ету үстемдігі және ұзақтығы белгілі мөлшерде болуы қажет.
Баланы шынықтыру жаттығуларының өзіндік мазмұны мен белгілі бір құрылысы
болады. Мазмұнға дене шынықтыру жаттығуы барысындағы механикалық, биологиялық,
психологиялық үрдістер кіреді. Осылардың әсерімен қимыл-қозғалысқа әрекеттену жүгіру,
адымдау, секірудің т.б. қорытындысы ағзадағы және денедегі өзгерістерге әкеледі.
Дене шынықтырудың сыртқы құрылымы көзге көрінетін бейнесі, ол қозғалыс сәтіндегі
кеңістік, уақыт және күш қатынастарын көрсетеді.Осы айтылған шынықтыруды сақтай
отырып ,болашақта денсаулығы мықты, шыныққан балаларды тәрбиелеуге болады.
Ауада
шынықтыру
Жыл
мезгіліне сай
киіну
Жалаң аяқ
жүгіру
Күннің көзін
дұрыс
пайдалану
Бөлменің
ауасын тазарту
Қозғалыс
ойындары,
гимнастикалық
жаттығуларын
жасау
Сумен шынықтыру
Ауызды шаю
Күндізгі ұйқыдан кейін
жуыну +14С
Орамалмен
ысқылау
(1-
2 мин)
Дымқыл губкамен,
биялаймен
ысқылау
557
Қолданылған әдебиеттер:
1. «Қазақстан – 2030» стратегиясы
2.«Отбасы және балабақша» журналы, №4, 2006ж.
3. Дене мәдениеті – оқушыларды оқыту мен
тәрбиелеу жүйесінде. Ізденіс-Поиск. 2009ж. №2(2) -Б.262-264.4. Е. Уақбаев. Қазақстанда дене
тәрбиесі жүйесінің дамуы. - Алматы: Санат, 2000ж.
УТРЕННЯЯ ГИМНАСТИКА
Сарсекеева Т.Т.
физ. инструктор
КГКП «Детский сад «Балбөбек»
Одной из основных составляющих организации здорового образа жизни детей в
дошкольной организации является утренняя гимнастика, так как она – это заряд бодрости на
весь день.
Утренняя гимнастика является ценным средством оздоровления и воспитания детей. У
систематически занимающихся утренней гимнастикой пропадает сонливое состояние,
появляется
чувство
бодрости,
наступает
эмоциональный
подъем,
повышается
работоспособность. Необходимость тотчас после пробуждения встать с постели и приступить
к выполнению упражнений требует определенного волевого усилия, вырабатывает
настойчивость, дисциплинирует детей.
Таким образом, перед утренней гимнастикой стоят совершенно особенные задачи, а
именно: «разбудить» организм ребенка, настроить его на действенный лад, разносторонне, но
умеренно влиять на мышечную систему, активизировать деятельность сердечной,
дыхательной и других функций организма, стимулировать работу внутренних органов и
органов чувств, способствовать формированию правильной осанки, хорошей походки,
предупреждать возникновение плоскостопия.
Утренняя гимнастика ценна и тем, что у детей вырабатывается привычка и потребность
каждый день по утрам проделывать физические упражнения. Эта полезная привычка
сохраняется у человека на всю жизнь.
Утренняя гимнастика позволяет организованно начать день в детском саду, способствует
четкому выполнению режима дня.
В дошкольных учреждениях утренняя гимнастика по режиму дня проводится до
завтрака после уже достаточно активной, разнообразной деятельности детей. В данных
условиях гимнастика преследует еще и цели организации детского коллектива, переключения
внимания детей от свободных, индивидуальных игр и занятий к совместным видам
деятельности.
Вследствие одновременной совместной умеренной двигательной деятельности более
возбужденные дети, которые успели уже побегать, попрыгать, успокаиваются, а
малоактивные – активизируются. Все это создает ровное, бодрое настроение у всех детей,
готовит их к последующим занятиям. Таким образом, воспитательное значение утренней
гимнастики при проведении ее не сразу после сна, а спустя некоторое время, расширяется. Она
становится неотъемлемым организующим моментом в режиме дня, приучает детей к
определенной дисциплине, порядку.
В тоже время сохраняется огромное оздоровительное значение утренней гимнастики.
Ежедневное занятие физическими упражнениями благоприятно воздействует на физическое
развитие и функциональное состояние организма ребенка. Содержание гимнастики
составляют упражнения для разнообразных групп мышц (плечевого пояса, туловища, ног и
