Дадыбаева Фатима Бекназаровна Қазақ тілінен 2-сыныпқа арналған сабақ

а)сын есімнің мағыналық түрлерінің ережесін меңгерту, мысалдармен дәлелдеп көрсету, ажырата алуға үйрету;

ә) оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу, есте сақтау қабілеттерін арттыру, тіл байлығын, сөздік қорын молайту;

б) оқушыларды өзара сыйластыққа, басқаның көзқарасын тыңдай білуге тәрбиелеу;

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

423-жаттығу150-бет

(сұрақтардың орнына тиісті сөздерді қойып, көшіріп жазу)

Әселдің сары көйлегі бар. Мен қызық кітап оқыдым. Бізге үлгілі оқушылар көмектесті. Ауылда биік үйлер көбейді.

А)Кітаппен жұмыс: 150-151-беттер

ҚАЛПАҒЫ БАР ДӨҢГЕЛЕК,

ҚАРАЙ-ҚАРАЙ КҮНГЕ ЕРЕК,

МОЙНЫ ТАЛЫП ШАРШАҒАН. (күнбағыс)

424-жаттығу (сын есімдерді үлгі бойынша мағынасына қарай топтастыр)

ТҮС ДӘМ КӨЛЕМ ПІШІН

Қоңыр қышқыл үлкен домалақ

Жасыл ащы ұсақ сопақ

Боз дәмді кіші

Күлгін тәтті ірі

425-жаттығу (дәлелде)

таза ауа Ауа таза.

Қ

А Ы

А Қ Ы Л Д Ы

ЖЕКЕ ЖҰМЫС: 427-жаттығу (сын есімді табу)

Кең, асау

Қошақан, құлын, ботақан-зат есімдер, не? Сұрағына жауап береді. Олар- төлдер.

(зат атауларына бірнеше сын есім ойлап тап)

ТЕРЕК, КІТАП, ШИЕ
Көше-кең, жарық, түзу.
*ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ТАПСЫРМА:

(Берілген сөздерден сөйлем құрау)

2)Сынып, біздің, кең, және, жарық

3)Тоғжан, алды, кеудеше, әдемі

4)Бар, күшігі, қара ала, Шынтастың

Қазақстанда шұрайлы жер көп. Біздің сынып кең және жарық. Тоғжан әдемі кеудеше алды. Шынтастың қара ала күшігі бар.
ҚОРЫТЫНДЫЛАУ

Түлкіні, қауынды сипаттап мәтін жаз.

БАҒАЛАУ
ҮЙГЕ ТАПСЫРМА: сипаттау мәтінін құрастырып жазу.
Сабақтың тақырыбы: Пысықтау жаттығулары 427-431 жат.

Сабақтың мақсаты:

Сын есім туралы толық теориялық білім беру. Ойлануға, ізденуге жетелеу.

Сын есімнің сындық қасиеттерін ашу; Оқушылардың өз бетімен іздену қабілеттерін дамыту, сөздік қорларын, байқағыштық қасиеттерін арттыру.

бірінің пікірін бірі тыңдай білуге, әдемі, таза, сауатты жазуға тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

429-жаттығу (Берілген сөздерден сөйлем құрау)

1)Көп, Қазақстанда, шұрайлы, жер

2)Сынып, біздің, кең, және, жарық

3)Тоғжан, алды, кеудеше, әдемі

4)Бар, күшігі, қара ала, Шынтастың

Қазақстанда шұрайлы жер көп. Біздің сынып кең және жарық. Тоғжан әдемі кеудеше алды. Шынтастың қара ала күшігі бар.

ІІІ.Жаңа сабақ Пысықтау жаттығулары 427-431 жат.

А)КІТАППЕН ЖҰМЫС: 152-153-беттер

Кең, асау

Қошақан, құлын, ботақан-зат есімдер, не? Сұрағына жауап береді. Олар- төлдер.

ТЕРЕК, КІТАП, ШИЕ

Алыстан қарасам аппақ,

Татып қарасам тәтті-ақ. ҚАНТ
Сарғыш түсті, дөңгелек,

Ортасында дәні бар.

Көрсең егер оны жеп,

Балдай тәтті дәмі бар. ӨРІК

мейлі, Аязда да суытпас,

Суық құйып қой, мейлі,

Шілде айында жылытпас. ТЕРМОС

Түлкі (лат. Vulpes vulpes) – жыртқыштар отрядының ит тұқымдасына жататын аң. Түсі жирен, сұрғылт сары. Құлағының сырты қара не қара қоңыр, құйрығы ұзын (ұзындығы 60 см-дей), қысқа сирақты. Жүні тығыз әрі жұмсақ. Реңі жыл маусымына қарай өзгеріп отырады (түлейді): жоны мен бүйірі көбінесе сарғыш жирен, бауыры мен құйрығының ұшы ақшыл тартады.[1] Тұрқы 70 – 77 см, салмағы 6,5 – 6,8 кг. Селдір орманды ашық жерлерді, өзен-көл жағалауларын, аңыз, тау баурайларын мекендейді. Күндіз інінде жатып, түнге қарай қорегін іздейді. Әдетте ұсақ жәндіктермен, көбінесе тышқандармен қоректенеді, қорегінің құрамында 300-ден астам жәндік пен ондаған өсімдік түрлері болады. Моногамды. Қаңтар – ақпан айларында ұйығып, 49 – 58 күннен кейін 4 – 6 (кейде 15) күшік туады. Терісі бағалы аң, әсіресе, қарабурыл Түлкінің терісі жоғары бағаланады. Кеміргіштерді жеп, ауылы шаруашылығына пайда келтіреді. Құс шаруашылығына зиян келтіреді, құтыру ауруының вирусын таратады.[2]

Түлкі қандай аң?

Түсі қандай?

Оның құйрығы қандай?

Түлкі қандай жерді мекендейді?

Ол немен қоректенеді?

Түлкі – жыртқыш аң.Ол дене құрылысы жағынан итке және қасқырға ұқсайды. Бірақ тұмсығы оларға қарағанда ұзын, сүйріктеу келеді.Көзінің қарашығы да тік орналасқан, қараңғы да жақсы көреді.Құлағы үнемі тік тұрады. Аяқтары күшті, табаны ұзынша, қатты жүгіреді. Жүні ұзын, әрі үлпілдек, құйрығын үнемі көтеріп жүреді. Жүгірген кезде оның құйрығы рөлдің қызметін атқарады.

Түлкінің түсі қызғылт сары, ал солтүстік жақта тіршілік ететін түлкінің түсі- ақ сұр. Себебі, солтүстікте суық болғандықтан қыс кездерінде өз жауларынан қорғанғанда жерге жата қалады. Қардан түлкіні ажырата алмай қалады, өйткені екеуі де ақ. Ол кешқұрым түрлі құстарды, кірпіні аулап, жейді. Сондай- ақ түлкі - өте иісшіл, саққұлақ, қырағы көз, айлакер аң.

БАҒАЛАУ

Оқушыларға мағынасы қарама - қарсы сын есімдер туралы түсінік беру,

сын есімдерді сөйлеу кезінде қолдана білуге жаттықтыру.

Оқушылардың ойлау, есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін, сөйлеу тілін дамыту.Сабақ барысында ана тілін құрметтеуге, сөздік қорын молайтуға, сауатты жазуға, білімділікке тәрбиелеу.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру. Сын тұрғысынан ойлау әдісі

Психологиялық жаттығу

Біз жайнаған гүлдейміз.

Шуағын шашқан күндейміз.

Қызығушылығын ояту.

1) Ақ, көк, сұр, құла, күрең.

2) Биік, кіші, тар, ұзын, қысқа.

3) Жақсы, жаман, сараң, тентек, алғыр.

4) Ащы, тұщы, қышқыл, тәтті, жұмсақ.

5) Тасты, балалы, білімді, көтеріңкі, қысқы.

Бұл сөздер заттың несін білдіреді?

Сын есім дегеніміз не? Қандай сұрақ қойылады?

Ереже: Заттың сынын, сапасын, сипатын, түр - түсін, көлемін білдіріп, қандай? қай? Деген сұрақтарға жауап беретін сөз табын сын есім дейміз.

Сын есім-негізгі туынды дара күрделі

Мысалдар келтіру:

Қара шалбар, таза дәптер (негізгі сын есім)

Кешкі ауа, өнерлі жігіт, көшпелі ел (туынды сын есім)

Көк, көкшіл, көкпеңбек (дара сын есім)

Көк ала, қара ала (күрделі сын есім)

Суреттер көрсетіп, олардың аттарын атату.

Оны немен атап тұрмыз? (сөзбен)

Сөз деген не? (зат)

Ол заттың мағынасының не екенін білесің бе?

Сөз мағынасының түрлері туралы не айта аласың? Мысал келтір.

Мағынасы жуық сөздер. (мейірімді, қайырымды, иманды)

Мағынасы қарама - қарсы сөздер. (жас - кәрі, сулы - құрғақ)

Дыбысталуы бірдей, мағыналары әр басқа сөздер.

Сызбаны көрсете отырып толық мағлұмат беру.

Үлкен – кіші

Бұл мағынасы қарама - қарсы сөздер, өйткені олар бір сөз табына жатады.

Мағынасы мәндес сөздер – олар бір сөз табына жатады, бұл сөздер мағыналары жуық, бірінің орнына бірін қолдануға болады.

Бұлар көп мағыналы.

- Қазақстан қандай ел?

- Елбасымыз кім?

- 1 желтоқсан қандай күн?

- Қазақстанның болашағы сендер, қандай азамат болып өсулерің керек?

- Бай

- көп

- білімді

Осы сөздерге керісінше қандай сөздер келтіре аласыңдар?

- кедей

- аз

- сауатсыз

Міне осы сөздер жаңағы сөздерге қарама - қарсы мағынадағы сөздер болып табылады. Оларды салыстыру арқылы таба аламыз, арасына сызықша қойып жазамыз. Мысалы: бай - кедей, үлкен - кіші, т. с. с.

Мағыналары бір - біріне қарама - қарсы болып келетін сөздерді антоним дейміз.

Антоним - грек тілінен шыққан.

anti - қарсы, onota - атау дегенді білдіреді

Қысқа жең -----ауру

Алыс ---------қымбат

Арзан ---------жеңіл

Ауыр -----------аласа

Жаз -----------ыстық

Суық --------жақын

Биік ------ұзын жең

Сау-------------- қыс

ІҮ. Көркем жазу

Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен.

Көркем жазуды өздері бағалау (төмендегі сигналды карточкалар бойынша)

! Мен өзімнің жұмысма қанағаттанамын

+ Мен өзімнің жұмысыма қанағаттанбаймын, менде қателіктер бар

- Мен жиі қателестім

- Баяғыдан бері сегіз батыр кезек жығысып келе жатыр. Түбінде қайсысы жеңері тағы белгісіз. Сол сегіз батыр кімдер?

Шешуі:

Қыс пен жаз, күн мен түн, тақ пен жұп,

Жұмбақтар:

Асты тігілген, үсті сөгілген (қап)

Аяғы бар, басы бар,

Арқалаған тасы бар. (тасбақа)

Түнде бар, күндіз жоқ(жұлдыз)

Сөз мерген ( мақалдар бойынша тапқырлық сайысы)

«ЖАҚСЫ» сөзіне қатысты мақал - мәтел айту. Мұнда «сөз» «жақсылық», «Ай мен Күн» сөздерін қатыстырып, 3 мақал - мәтел айту.

Жақсы сөз – жарым ырыс.

Жақсы – Ай мен Күндей, бәріңе бірдей.

Жақсының жақсылығын айт, нұры тассын.

«БІЛІМ» сөзіне қатысты мақал - мәтел айту. Мұнда «кітап», «қымбат», «жібек», «сөз» сөздерін қатыстырып, 3 мақал - мәтел айту.

Кітап – білім бұлағы.

Білім – қымбат, білу – қиын.

Білімдінің сөзі жібектей, білімсіздің сөзі – білектей.

Жастайыңнан еріншек бол. Еріншектік бәрін де жеңеді. Еріншектік адамды қуанышқа бөлейді. Ол адамды қорқақ атандырады.

(Жастайыңнан еңбекқор бол. Еңбек бәрін де жеңеді. Еңбек адамды қуанышқа бөлейді. Ол адамды батыр атандырады.

ІХ. «Өз жартыңды тап» оқыта үйрету ойыны

(мағынасы қарама - қарсы сөздер беріледі, жұптасып жұмыс жасайды)

Жатқа жазу

Жомарт дос көбейтеді,

Сараң мал көбейтеді.

(Бірін - бірі тексереді)

Данышпандар кітабы

Біз жасап тұрған өмір қарама - қарсылықтан тұрады. Күн мен түннің ауысуы, ыстық пен суықтың болуы табиғи болса, бейбітшілік пен соғыс адамның жақсы, жаман әрекетімен байланысты. Адам баласы көңіліне ақылды көп түйсе, білгір болатыны ал аз түйсе надан болатыны анық. Адам өзінің оңы мен солын кішкене кезінен осылай таныса, әрине, оның жас шағы кемелдене отырып, ардақты кәрілікке жеткізетіні белгілі. ( мәтіннен қарсы мағыналы сөздерді тапқызу)

ХІІ. мағынасы қарама - қарсы қызық сөздер

Ыстықта туып та,

Шыдаймыз суыққа.

Ащы терім ақты,

Жеміс өсті тәтті.

Халқың үшін жаныңды сал:

Қарғыс алма, алғыс ал!

Ақылсыздар ұқпайды:

Аққа қара жұқпайды

ХІІІ. Семантикалық картамен жұмыс (сын есімдерді белгілеу)

Мысалдар Зат есім Сын есім Етістік

Ащы - тәтті

Күн – түн

Қуану – ренжу

Ақ - қара

Бағалау (Оқушылар өздерін бағалайды)

Үйге тапсырма №441-жаттығу . 156-бет ереже жаттау

Қосымша:

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, антонимдерді тап.

1. Өлі арыстаннан.... тышқан артық.

2. Еріншек егіншіден.... масақшы озады.

3. Палуанға оң.... бірдей.

4. Ит үрер жақсыға да,.... да.

Сөз таптары туралы өткенді пысықтау. Зат есімнің, етістіктің, сын есімнің, сан есімнің сөйлемдегі қызметі, сұрақтары туралы қайталау. Оқушылардың сауатты жаза білу дағдысын қалыптастыру. Шығармашылық қабілеттерін дамыту, жаңа технологияны пайдалана отырып, білім сапасын арттыру. Оқушыларды дұрыс сұрақ қоя білуге үйрету, сөздік қорын байытып, байланыстырып сөйлеуін дамыту.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

Күлім қағып қолымызды қошеметпен соғайық,

Қатар тұрған көршімізге қолымызды бұлғайық.

Жылы шырай жүзбенен, мейірімді көзбенен,

Бүгінгі күнге баршамызға сәттілікті тілейік

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

441-жаттығу (сурет бойынша шағын әңгіме құрастыру)

Ескерткіш, тамаша, тәжірибе, жаңа, қара, қарағай, шөп, жұпар, өнерпаз, алтын, қара, күн, аппақ, ұнады, шығыпты, қою, күрең, жетістіктер, торғай, қызыл.

1. Сын есімдерді тауып астын сыз.

2.Бір сөйлем құрастыр.

Ә)Ерте, ерте, ертеде біз білмейтін «Сөз таптары» патшалығы болыпты. «Сөз таптары» патшалығының Зат есім, Етістік, Сын есім атты үш ханзадасы болыпты. Патшалық сан қилы құпиялар мен жұмбақтарға, қызықты сырлар мен тапсырмаларға толы екен. Сол «Сөз таптары» патшалығын саяхаттай отырып, кездескен тапсырмаларды мүдірмей орындап, әр тапсырманың дұрыс шешімін таба білулеріңе тілектеспін

Зат есім

Етістік

Сын есім

Заттың атын білдіретін сөздерді зат есім дейміз.Сұрақтары: кім? не? кімдер? нелер?

Заттың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз. Сұрақтары: не істеді? не қылды? қайтті?

Заттың сынын, сапасын білдіретін сөздерді сын есім дейміз. Сұрақтары: қандай? қай?

Б)ОҚУЛЫҚПЕН ЖҰМЫС:

442-жаттығу (оқып, шешуін табу, сын есімді байланысқан сөздерімен бірге қоса көшіріп жазу)

ЖІБЕК АРҚАН, ТЕМІР АТ, КӨК ЛАҚ, ЖАРЫҚ КҮН.

444-жаттығу (керекті сөздерді пайдаланып, заттарды салыстыру)

Дәмі бойынша: лимон, бал (қышқыл, тәтті)

Биіктігі бойынша: (биік, аласа)

Көлемі бойынша: (барыс, мысық)

445-жаттығу (мәтінді көшіріп жазу, сөз таптарына талдау)

446-жаттығу (аңдардың аттарын атау, ертегіде қандай болып келетінін дұрыс табу,)

ҚАСҚЫР қорқақ және мақтаншақ
ТҮЛКІ қорқау және жыртқыш
ҚОЯН қу және өтірікші

ҚОРЫТЫНДЫЛАУ

БАҒАЛАУ

ҮЙГЕ ТАПСЫРМА: 443-жаттығу (жаңылтпашты жатқа жазу) (СЫН ЕСІМДЕРДІ ИРЕК СЫЗЫҚПЕН СЫЗУ)

Сордан ұшты

Құрт шымшып

Сабақтың тақырыбы: Сан есім туралы түсінік. 447-451жат.

Сабақтың мақсаты:

Сан есім туралы бұрынғы алған білімдерін қайталау, еске түсіру; Сан есімнің есептік, реттік түрін ажырата білу; Сөйлем ішінен сан есімдерді тауып, дұрыс сұрақ қоя білуге үйрету. Есептік сан есімді реттік сан есімге алмастыра білу, реттік сан есімнің жалғауларын ажырата білу дағдыларын дамыту. Оқушыларды ұқыптылыққа, сауатты, көркем жазуға үйрету.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.

Біз қандаймыз, қандаймыз?

Шұғылалы таңдаймыз.

Күлімдеген күндейміз,

Еш уайымды білмейміз.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

443-жаттығу (жаңылтпашты жатқа жазу) (СЫН ЕСІМДЕРДІ ИРЕК СЫЗЫҚПЕН СЫЗУ)

Сордан ұшты

Құрт шымшып

ІІІ.Жаңа сабақ Сан есім туралы түсінік. 447-451жат.

II Өткен сабақты пысықтау.

• Сын есім дегеніміз не?

• Сын есімге қандай сұрақтар қойылады?

• Сын есім қандай сөз табымен тығыз байланысты?

Сын есім

Құрамы - Дара Күрделі

Негізгі Туынды

III Жаңа сабақ. Ой қозғау

нешінші? - заттың санын

неше?

қанша? - заттың ретін

1. Жұмбақ шешу:

Алты аяқты,

Төрт құлақты

Қос ауызды

Төрт көзді -

Қыр кезді

Шешуі: Аттылы адам.

А) Бүгінгі тақырып

Ә) Көркем жазу. Ж ж Ж ж

3. Оқулықпен жұмыс.

447 - жаттығу. Оқу, қарамен жазылған сөздерді табу, сұрақ қою

-Екі көзің не үшін керек?

-Жақсыларды көру үшін

-Екі қолың не үшін керек?

Елге көмек беру үшін

448 – жаттығу (жұмбақты оқып, жатқа жазу, шешуін табу)

САН ЕСІМДЕРДІ ТАУЫП, АСТЫН СЫЗУ

Тоғыз белдеу, қос жібек

Екі мұрын, бір шүмек (домбыра)

449-жаттығу (ӨЗДІК ЖҰМЫС сөйлем құрау)

Жүз екі

450-жаттығу (берілген сөздердің сан есім екенін дәлелдеу)

Бұл –сан есім, өйткені заттың есебін білдіріп, қанша?

Неше? Нешінші?

сұрақтарына жауап береді.

ҚОРЫТЫНДЫЛАУ

БАҒАЛАУ

тақырыбына әңгіме құрау)

Оқушы, серуен, он екі, ұстап алды, құс, бір, қызық

Сабақтың тақырыбы: Сан есімге –ыншы, -інші жұрнағын жалғау. 452-456 жат.

Сабақтың мақсаты:

Сан есім туралы оқушыларға толық мағлұмат беру.

Алған білімдерін пысықтап, теориялық алған ұғымдарын мысалдар арқылы терең меңгерту, сан есімнен алған білімдерін жаттығу жұмыстары арқылы дамыту өз бетінше орындау дағдыларын қалыптастыру, топпен жұмыс жүргізу арқылы әр оқушының дербестігін жетілдіру, шығармашылық белсенділігін арттыру, сан есім тақырыбын түсіндіру кезінде сөздер мен сөйлемдердің тәрбиелік мәніне көңіл бөле отырып, топпен жұмыс істеу арқылы ынтымақ пен бірлікке, жолдастыққа көмек көрсетуге баулу.

Сабақтың көрнекілігі: жеке сюжетті суреттер, тірек-сызба, ребус,

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздендіру.