Bulletin «Филология ғылымдары» сериясы

«ӘЗІРБАЙЖАН ТІЛІНІҢ» ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ ТАРИХИ ТҮСІНІК

жүктеу 6,12 Mb. Pdf просмотр бет 56/361 Дата 05.11.2022 өлшемі 6,12 Mb. #38524

Навигация по данной странице:

• Түйін сөздер

«ӘЗІРБАЙЖАН ТІЛІНІҢ» ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ ТАРИХИ ТҮСІНІК    Түйіндеме  Мақалада «Әзірбайжан тілі» терминінің қалыптасу тарихы зерттелген. Автор «Әзірбайжан тілі» терминін  қалыптастыру тарихын үш кезеңге бөледі: Ежелгі дәуірден бастап орта ғасырдың аяғына дейін. Көптеген түркі  тілдерінен – «Әзірбайжан тілі» термині біртұтас (біркелкі түркіден ерекшеленетін) Әзербайжанда «түркі тілін»  қолдану кезеңі; Жаңа дәуір (ХVІІ-XX ғасырдың басы): «Кавказ» схемасы бойынша («кавказ», азербайжандық)  схема бойынша «Әзербайжан тілі» түсінігін ұсыну кезеңі; «Түркі (татар) тілі» немесе лингвист іздеу кезеңі; Ең  жаңа уақыт (АДР мерзімінен бастап қазіргі уақытқа дейін): «түркі тілінен» «әзірбайжан тіліне» көшу кезеңі. Деректер XX ғасырдың басына дейін түркі тілдерінің, сондай-ақ түркі халықтарының атынан екі үрдістің  айқын көрінетінін көрсетеді: 1) «Түркі тілі» немесе «түркі говоры», «Түркі тілдері» т.б. 2) әсіресе түркі тілінің  аймақтық көріністеріне қоңырау шалу артықшылығы.  Түйін сөздер: әзірбайжан тілі, лингвоним, этноним, топоним  A.Garibli 1  1 Institute of Linguistics named after Nasimi National Academy of Sciences of Azerbaijan,  Baku, Azerbajan    THE HISTORY OF DEVELOPMENT THE CONCEPT “AZERBAIJANI LANGUAGE”  Summary  The investigation of the development history of the concept of the Azerbaijan language by the correct methodology  demands to fulfill the following principles: To look at the history of the Azerbaijan people (and language) in the context  of all-Turkish history in all times; To accept the development of the concept of “the Azerbaijan language” as the result  of the differentiation of the concept of the Turkish language; To perceive the formality of the lingvonym of “the  Azerbaijan language” as the name of the Azerbaijan language (Azeri-Turkish) being one of the Turkish languages: a) public interest; b) scientific-intellectual position; c) political will.  The development process of the concept of the Azerbaijan language is schematically described as “the Turkish  language” “the Azerbaijan language” + “the Turkish language” “the Azerbaijan language”. The origin, including the  development and the formation of the name of each language are directly connected with the history of that language  and people (ethnos) as its carrier. Facts show that two trends are very active in the identification of the Turkic  languages, as well as the Turkic peoples until the beginning of the 20th century: 1. To defend a common name – i.e. the  “Turkish” name (the “Tatar” name which is rather popular till that time gradually passes into the second plan) for all  Turkic languages (and people): “the Turkish language” or “the Turkic dialects” or “the Turkic languages”. 2. To give  preference to the identification of the regional manifestations of the Turkish language separately. жүктеу 6,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз