Bulletin «Филология ғылымдары» сериясы

жүктеу 6,12 Mb.

Pdf просмотр

бет	17/361
Дата	05.11.2022
өлшемі	6,12 Mb.
	#38524

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 361

file20200121044531 (1)

Зерттеудің нәтижесі.
«Модель» терминінің тіл білімінде қолданылуы негізінен оның
математикадағы қолданысына ұқсас болып келеді. Тіл құрамында модельдеуге көнбейтін жайттар да
кездеседі. Модельдеудегі негізгі қиындық тудыратындар да солар.
Лингвистикалық модель зерттеу нысанының қасиеттерін бойына сақтай алуы қажет. Теориялық
жағынан алғанда модель мәтіннің ұзындығына да, сөйлемдер санына да шек қоймайды. Сондықтан
да лингвистикалық модельдің формалды пішінде болуы, оның мүмкіндік шегін барынша ұлғайтуға
жағдай жасайды. Кез келген лингвистикалық модель математикалық терминдермен, ал оның түсінігі
тілдік терминдермен бейнеленеді.
Лингвистика мен математиканың жақын келетін тұстары да кездеседі. Сондықтан табиғи тіл құ-
рылымын сипаттауда қолданылатын математикалық әдістің негізгісі де осы модельдеу әдісі. Соны-
мен бірге құрылымдық лингвистикада басқа да әдістер молынан қолданылады: аксиомалық, формал-
дау әдістері мен жиындар теориясы және функциялар теориясы және т.б. [4, 25]. Логикалық құры-
лымына қарай тіл модельдері аналитикалық және синтетикалық болып екіге бөлінеді. Лингвистика-
лық модель формалды пішінде көрініс табуы тиіс және ол эксплонаторлық қасиетке ие болады [5, 70].
Модельденуші нысанның қандай аспектісі модельге қайта туындатылуына қарай, модельдер:
құрылымдық, функционалдық және аралас модельдер деп ажыратылады. Ал жалпы алғанда
модельдердің интеллектуалдық және физикалық деп аталатын түрлері де орын алады [6, 46].
Сонымен бірге парадигматикалық және синтагматикалық модельдер де лингвистикалық модельдер
ішінде өзінше бөлек топ құрайды. Табиғи тілдің қарапайым бірліктері мен олардың топтары, әр тілдік
деңгейдегі түрлерінің заңдылықтары толық танылып бітпей тілдік жүйенің сыр-сипаты жан-жақты
зерттеліп болды деп шешім қабылдауға болмайды.
Машиналық аударма, шет тілдерін оқыту және басқа маңызды мәселелерде, лингвистикалық
модельдердегі

жүктеу 6,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 361