140
4. Құндылық түрлері бойынша жоба тақырыбын оқытуда оқушылардың
бірлескен іс-әрекетін жоспарлауы және ұйымдастыруы.
«Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері» тақырыбы аясында
ұлттық құндылық ретінде айта кететін мәселе, ол – туымыздағы ұлттық ою-
ӛрнектің бейнеленуі. Бейнеленген ұлттық ою-ӛрнекті жай ғана «ұлттық ою-
ӛрнек» деп айтып ғана қоймай, оның мазмұндық сипатын пәнаралық байланыс
(бейнелеу ӛнері және еңбекке баулу: 3-4-сыныптардағы) негізінде
түсіндірілгені үлкен мәнге ие (бұл оқу материалы оқулық мазмұнына енбеген).
«Астана – Қазақстанның бас қаласы » немесе «Байтақ қала – Астана»
тақырыбын оқытқанда оқушылардың түсіну деңгейін қамтамасыз ету үшін
тӛмендегідей схеманы пайдалану ұсынылады (сурет 10).
Қалалар
------------------------------------------------------------------------------
Жылдар
Сурет 10 – Тарихи кезеңдегі Қазақстанның астанасы болған қалалар
10-суретке сәйкес сұрақтар құрастыруға, тапсырмалар беруге болады.
Сонымен қатар, кесте толтырту оқушылардың ойлау белсенділігін арттырады.
«Қазақстан - егемен мемлекет» тақырыбын оқытудағы құндылықтарды,
тарихи материалдарды оқытуда 6-сыныптағы Ежелгі Қазақстан тарихындағы
«Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі» тақырыбын оқытуда тарихи оқу
материалының сабақтастығын кӛрсетуге болады [76, б. 28]. Олар:
1. Кир әскерінің сақ жеріне
басып кіруі;
2. Сақ патшайымы Томиристің билік етуі;
3. Патшайым Томиристің баласы үшін Кирді ӛлтіріп кек алуы;
4. Шырақтың жасаған ерлігі.
ХХ ғасырдағы Қазақтың
(Қазақстанның)
астаналары
Орынбор
Қызылорда
Алматы
Астана
(Ақмола)
1920-1924
1997ж. 10-
желтоқсаны
нан
1928-1997
1924-1928
141
Аталған тақырыптағы ерекшелік «Александр Македонскийдің сақ еліне
жорығы» тақырыпшасын оқыту болып табылады. Тақырыпты пәнішілік
байланыс негізінде оқыту ӛз нәтижесін береді.
5-сыныптың Қазақстан тарихынан әңгімелер оқулығы бойынша «Мәңгілік
Ел» құндылықтарын оқытуда «§ 46. Алаш қозғалысы» тақырыбы бойынша [75,
б. 157-159] сабақта тӛмендегідей сызбаны пайдалану оқушыларды белсенді
етеді (сурет 11).
Сурет 11 – Алаш қозғалысы
11-сурет бойынша оқушылардың түсіну деңгейін қамтамасыз етуге
толықтай болады деп білеміз.
5.
Болашақ
тарих
мҧғалімдерінің
оқу-тәрбие
ҥдерісін
ҧйымдастырудағы ақпараттық іс-әрекеті:
Мақсаты: жеке
мемлекет құру, ӛз
тілін, әдет-ғұрпын
сақтау, ӛркениетке
жету
1917ж.
Алаш қозғалысы
1937ж.
1991ж.
Алаш үкіметінің құрылуы
тақырыпшасы бойынша
Қазанға дейін
Қазақстанда партиялар
болды
Солардың бірі - Алаш
партиясы болды
Алашорда
белсенді-
лері қудаланды; қазақ
зиялылары қамауға
алынды және атылды
70 жылда Қазақстан ӛз
тілінен, дінінен,
тарихынан, салт-
дәстүрінен айырыла
жаздады
Қазақстан
тәуелсіз
егеменді мемлекетке
айналды
Ӛзгеріс
болған
жылдар
Кеңес үкіметі орнады
Қазақстанды шикізат
базасы ретінде
пайдалану саясатын
ұстанды; дамытпады
Қазақтың таңдаулы
зиялы ӛкілдері
топтасты
Алашорда үкіметі
құрылғаны
жарияланды
«Қазақ» газеті баспасӛз
орталығы болды
Қарсылыққа ұшырады;
Алашорда үкіметін
таратты
Олар: Ә.Бӛкейханов,
М.Дулатов,
А.Байтұрсынов
Нәтижесінде: ұлттық
құндылықтар қайта
қалпына келтірілді
және дамытылды
142
Тапсырма 5. «Мәңгілік Ел» құндылықтарын (әрбір құндылық бойынша)
меңгеру мен оны жеткізу бойынша ӛзіңіздің дайындығыңыздың тӛмендегідей
құраушылары бойынша біліміңізді кӛрсетіңіз.
1. «Мәңгілік Ел» құндылықтары түрлерін оқыту, тәрбиелеу бойынша
әдістерді және
тәсілдерді анықтаңыз;
2. Аталған құндылық түрлері бойынша қоғам қайраткерлерін таныстыру
әдістері мен тәсілдерін кӛрсетіңіз;
3. «Мәңгілік Ел» құндылықтарын оқытуда кӛрнекіліктерді ұсыныңыз;
4. Қазақстан тарихы пән сабақтарында интербелсенді тақтаны (немесе
басқа да оқытудың техникалық құралдарын) қолданыңыз (сипаттап жазыңыз);
5. Тарих пәні сабақтарына «Мәңгілік Ел» құндылықтарын оқытуға
қатысты кеңінен пайдаланылатын басты дидактикалық бірліктерді, ұғымдарды,
заңдарды, теорияны, т.б. атап кӛрсетіңіз;
6. Тарих пәні сабақтары бойынша «Мәңгілік Ел» құндылықтарын оқытуда
оқушылардың ӛзбетінше орындайтын жұмысын басқаруды кӛрсетіңіз,
құрастырыңыз;
7. Құндылық түрлері бойынша қоғам қайраткерлері, т.б. туралы оқу
материалдарын тарқата түсіндіріңіз;
8. Мектеп оқушыларына құндылық түрлері бойынша орындайтын жоба
кезеңдері және олардағы іс-әрекет мазмұны туралы ұғынықты түсінік беріңіз.
«Мәңгілік Ел» құндылықтарын оқыту бойынша болашақ тарих
мұғалімдерінің даярлық кӛрсеткіштерін тӛмендегі кестеден және диаграммадан
кӛруге болады.
8 - кесте – Экспериментке дейін және эксперименттен кейін болашақ тарих
мұғалімінің «Мәңгілік Ел» құндылықтарын оқытуға даярлығы
Қалыптастырылу
деңгейлері
Анықтау эксперименті
Бақылау эксперименті
Эксп.тобы
(64)
Бақ.тобы
(62)
Эксп.тобы (64)
Бақ.тобы
(62)
%
ада
м
%
адам
%
адам
%
ада
м
Жоғары
7,8
5
8,1
5
28,0
19
15,2
10
Орта
39,1
25
41,9
26
48,5
30
42,4
26
Тӛмен
53,1
34
50,0
31
23,5
15
42,4
26
8 -кесте бойынша нәтижелерді диаграммада бейнелі кӛруге болады (сурет
12).
