41
- дебиторлық берешек;
- түгендеу (шикізат,процестегі жұмыс, дайын өнім).
2. Тiркелген активтер мен ұзақ мерзімді активтерге:
- ғимараттар, құрылыстар, (тарихи құны бойынша) машиналар мен жабдықтар ,
жинақталған амортизация;
- ғимараттар, құрылыстар, машиналар мен жабдықтар (нетто баланстық құны);
- ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары;
- материалдық емес активтер.
Жалпы тiркелген активтер
Активтердің барлығы
Міндеттемелер және меншікті капитал:
1. Ағымдағы міндеттемелер:
• дебиторлық (кредиторлық берешек) шоттары
• вексельдер төленмі
• басқа да кредиторлар төлемдер
Ағымдағы міндеттемелер барлығы
2. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ұзақ мерзімді міндеттемелербарлығы
3. Үлестік
• үлес қосты (төленген)
• бөлінбеген пайда
Жалпы капитал
Міндеттемелер мен капитал жиыны:
- таза кіріс;
- сатылған тауарлардың құны;
- жалпы пайда;
- операциялық шығыстар;
- жалпы өндіріс(тұрақты шығын);
- тозу(амортизация).
Салық төленгенге дейінгі пайда:
- ұзақ мерзімді заемдар бойынша пайыздар;
- салық салынғанға дейінгі пайдасы;
- табыс салығы;
- таза пайда.
Сонымен қатар бағалаушы ақша қозғалысы туралы есепті төмендегідей салу мүмкін:
1. Операциялық қызметтен түскен табыс АҚҚ
1.1. Таза пайда
1.2.Тозу (амортизация) (+)
1.3. Дебиторлық берешектің азаюы (+)немесе ұлғаюы (-)
1.4. тауарлы-материалдық босалқылардың азаюы (+) немесе ұлғаюы (-)
1.5. Кредиторлық берешектіңұлғаюы(+) немесе азаюы(-)
1.6. Операциялық қызметтен түскен жалпы таза АҚҚ
2.Инвестициялық қызметтен түскен АҚҚ
2.1. Негізгі құралдардың ұлғаюы (-)
2.2. Күрделі құрылыстың ұлғаюы(-)
2.3. негізгі құралдар мен күрделі салымдарды сатудан пайда түскен пайда (+)
2.4. Инвестициялық қызметтен түскен жалпы таза АҚҚ
3. Қаржылық қызметтен түскен АҚҚ
3.1.
Ұзақ мерзімді қолма-қол ақша мен инвестициялардың ұлғаюы (-) немесе азаюы (+)
42
3.2. қысқа мерзімді қолма-қол ақша мен инвестициялар ұлғаюы (-) немесе азаюы (+)
3.3. Қаржы қызметінен түскен жалпы таза табыс
Барлығы АҚҚ = 1.6 + 2.4 + 3.3.
Бағалаушы қаржы есептілікті реттеу барысында қаржы есептілігінің мынадай
элементтеріне ерекше назар аудару керек:
«Сауда және басқа да дебиторлық берешек». Дебиторлық берешек әлеуетті үмітсіз
борыштар бойынша түзетіледі. Түзету салыструдағы ретроспективті шығындар
ретінде есептелген ағымдағы сату үлесі бойынша сатылған өнімнің өзіндік құнының
пайыздық шығындары арқылы жүзеге асырылады. Нәтижесінде, бұл жеткіліксіз
немесе артық ағымдағы алымдар болады деген қорытынды жасауға болады.
«Босалқылар». Түзету кезінде босалқылардың құның бағалаушы бастапқы бағалау
немесе нарық принципін ұстануға тиіс.(яғни өзіндік құны бойынша). Түгендеу мәні
құнынан төмен болса, осы принципіне сәйкес, олардың баланстық құны тиісінше
төмендеуі тиіс.
«Жинақталған тозу» және «Таза тiркелген активтер». Талдау кезінде бағалаушы
тозудың амортизациясын анықтау қажет,және ол жай(біркелкі) әдістің тозуынын
жылдамдығында қолданылады.
«Кредиторлық қарыз». Қаржылық есептілікті талдау кезінде бағалаушы қоғамға
қатысты негізделген міндеттемелерін бағалайды Осыған байланысты кредиторлық
қарыз түзетілмейді.
Бақылау сұрақтары:
1. Капиталдың орташа өлшенген құнының моделі?
2. Күрделі активтерді бағалауда негіз ретінде алынған болжаулар?
6. Бизнесті бағалаудың салыстырмалы қадамы
6.1 Салыстырмалы әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері
6.2 Бағалы мультипликатордың сипаттамасы
6.1 Салыстырмалы әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері
Салыстырмалы (нарықтық) тәсіл бизнесті бағалауды көздейді, бұнда активтердің
құндылығы анықталады, олардың қанша сатылуы мүмкін болған кезде жеткілікті
қалыптастырылған қаржы нарығы.Басқаша айтқанда, кәсіпорынның бағалау құнынының,
ең
алдымен,
мәні
нарық жазылған ұқсас компанияның нақты сату бағасы болуы мүмкін.Салыстырмалы
тәсілдеме дәлелдеуші теориялық негізі болып табылады, оны қолдану мүмкіндігін, сондай-
ақ мынадай базалық шама нәтижелі объективтілігі ережелері бар,олар:
• Біріншіден, бағалаушы нарығының нақты бағасы осындай кәсіпорындары
(акцияларына) қалыптастырылған бағдар ретінде пайдаланады.Бір акцияның құны
шамасына ықпал ететін факторларды ескереді неғұрлым дамып болған кезде қаржы
нарығын нақты баға тұтастай немесе кәсіпорынның меншікті капиталының көптеген
интегралды кәсіпорынды сатып алу-сату.Мұндай факторларға қарай тәуекел деңгейін,
саланың даму перспективалары, кәсіпорынның нақты ерекшеліктері және т.б. жатқызуға
болады. осы түріне бизнес сұраным мен ұсынымның арасалмағы да жатады.Бұл, нарықты
арқа сүйеп, бағалаушының жұмысын жеңілдетеді.
• Екіншіден, балама инвестициялардың салыстырмалы тәсілдеме принципіне
негізделеді.
Инвесторларға,
ең
алдымен
болашақ
табыс
сатып,
қорларын
инвестициялау.Өндірістік, технологиялық және басқа да нақты ерекшеліктері бизнес
инвестордың тұрғысынан ғана табыс алу перспективаларын қызықтырады.Еркін нарықтық
