Денелерді жылжымайтын сфералық шарнирмен байланыстыру

 
1.4.4 Денелерді жылжымайтын сфералық шарнирмен байланыстыру. 
Сфералық шарнир деп сфералык қуыс ішінде кез келген бағытта айнала алатын 
шарды (1.17, а-сурет) айтуға болады. Бұл жағдайда байланыс реакциясының 
бағытын алдын ала көрсетуге болмайды. Осындай сфералық шарнирдің 
байланыс реакциясы, осы шарнирдің бетіне жүргізілген кез келген нормаль 
бағытымен бағыттауға болады. Егер сфералық шарнирмен бекітілген денеге кез 
келген кеңістіктік күштер жүйесі 
n
F
F
F
,...,
,
2
1
әсер ететін болса, онда сфералық 
шарнирдің (1.17, б-сурет) шамасы мен бағыты белгісіз 
A
R
реакциясын, үш 
координаталар өстеріндегі 
Ay
Ax
R
R
,
және 
Az
R
құраушыларына жіктейміз. 
 
1.4.5 
Денелерді 
жылжымалы 
шарнир 
(ролик) 
арқылы 
байланыстыру. 
Жылжымалы шарнир 
дененің 
тіреу 
жазықтығы 
бетімен 
қозғалыс жасауына кедергі келтірмейді 
әрі тіреу жазықтығына перпендикуляр 
бағытта дене қозғалысын шектейді. 
Сондықтан реакция күші шарнир өсі 
арқылы 
өтіп 
әр 
уақытта 
тіреу 

жазықтығына жүргізілген перпендикулярдың бойымен бағытталады (1.18, а, б-
сурет). 
 
1.4.6 Денелерді сырықтар (стерженьдер) арқылы байланыстыру. 
Стерженьдік байланыстар дененің екі бағыттағы (стержень бойымен) 
қозғалысын шектейді. Реакция күштері стержень бойымен (1.19, а, б-сурет) 
бағытталады. Реакция күштерінің бағыттарына байланысты стерженьдер 
созылуға не сығылуға қарсы жұмыс істейді. 
1.4.7 Денелерді өкшелік (подпятник) арқылы 
байланыстыру
. Өске 
В 
нүктесінде цилиндрлік 
шарнир арқылы бекітілген дене төмен қарай жылжып 
кетпес үшін осы шарнир (1.20-сурет) тіреу 
жазықтығымен 
байланыстырылады. 
Өкшеліктің 
реакциясы тіреу жазықтығының нормаль реакциясы 
мен цилиндрлік шарнирдің реакциясынан құрылады. 
Егер 
дене 
екі 
нүктеде 
өкшелікпен 
және 
подшипникпен қозғалмастай болып бекітілсе, дене 
осы екі нүкте арқылы жүргізілген өстен айналмалы 
қозғалыста болуы мүмкін. 
А 
подшипнигі дененің 
вертикаль бағыттағы козғалысын шектей алмайды, 
сондықтан оның толық реакциясы екі 
Ax
R
 
және 
Ay
R
құраушыларына жіктеледі. 
В 
өкшелігінің реакциясы 
бұл жағдайда үш координаталар өстерінің бойымен 
бағытталатын 
Вy
Вx
R
R
,
және 
Вz
R
құраушыларына жіктеледі (
Вy
Вx
R
R
,
- цилиндрлік 
шарнирдің реакциялары, 
Вz
R
- тіреу жазықтығының нормаль реакциясы). 
Өкшелік реакциясының шамасы мен бағыты сфералык шарнир реакциясы 
тәрізді аныкталады. 
 
1.4.8 Қатаң бекітіліс.
АВ 
балкасы өзінің бір ұшымен (1.21-сурет) 
қабырғаға қазықша қадалып бекітілген. Бұл бекітуді - қадалған ұш (заделка) 
деп немесе қатаң бекітіліс деп атаймыз. Егер осы балкаға актив күштер әсер 
етсе, байланыста 
А
R
реакция күшімен бірге, сыртқы күштердің бекітіліске 
(А 

нүктесіне) қатысты моменттерін теңестіретін, шамасы белгісіз моменті 
М
А
 
(қос 
күш) пайда болады.