Биология 9-сынып 2

1—саусакқанатты балық (девон); 2—ертедегі космекенді — стегоцефал (карбон);

3—инелік (карбон); 4—ертедегі жыртқыш кесіртке — иноетранцевия (пермь);

5—шөпқоректі, еткоректі кесіртке (пермь); 6—шәпқоректі кесіртке;

7—балықпен коректенетін кесіртке (пермь)

4- Биология (ЕМ) Мкл. Не

97

43-сурет. Тас көмір кезеңіндегі ағаш тәрізді өсімдіктер

1. Жұмыртқа салып кебею (жұмыртканың ішіндегі сүйыктык ұрықты кеуіп кетуден сақтайды). Жұмыртқа жасушасының аналық организмнің ішінде ұрыктануы.

2.Дененің мүйізді кабыршакпен қапталуы (кеуіп кетуден сактай­ды).

3. Омыртқа жотасыньщ мойын бөлімінің қозғалмалы болуы, басын еркін бұрып, сыртқы ортада болып жатқан әрекеттерге тез жауап қайтаруы.

4. Бұлшық еттері, тыныс алуы, қанайналым жасы дамып, ми қыртысы бастамасының біліне бастауы.

5. Денесін аяқтарының жерден кәөтеріп ұстап тұруы (тез қозғалуға қажет).

V. 1. Жер тарихыньвд тас шежіресі — геологиялық қабаттар.

2. Архей заманында прокариоттардың шығуы.

A. 1. Жер тарихыньщ шежіресі нені анықтайды?

2. Қанша заман бар, олар калай аталады?

B. 1. Архейде пайда болған прокариоттар туралы айтыңдар.

Прокариоттар деп аталу себебін түсіндіріндер.

2. Протерозой заманында тіршілік еткен жануарларды атандар.

C.1. Архей заманынын ерекшеліктерін тізіп корсетіндер.

2. Протерозой заманының ерекшеліктері және өсімдіктерін сипаттандар.

1. Палеозой заманының кезеңдері.

2. Палеозойдағы ароморфоздар.

*} А. 1. Палеозой заманында канша кезең бар жөне олар калай аталады?

2. Силур мен девонда пайда болтан өсімдіктер мен жануарлардын түрлері.

B. 1. Архей мен протерозоймен салыстырганда палеозой заманынын артык-

шылығын дөлелдеңдер (кестеге толтыруға болады).

2. Ең алғаш курлыкка шыккан өсімдік пен жануарды атаңдар, кай кезеңге жатады?

C. 1. Девон мен тас көмір кезеңдеріндегі дамыған осімдіктер мен жануарларды

бір-бірімен салыстырып, сызбанұска сызып түсіндіріңдер. 2. Пермьдегі өсімдіктер мен жануарларды сипаттап ароморфозды атандар.
Жер тарихының шежіресі. Заман. Кезең. Дәуір. Ғасыр. Архей. Строматолиттер. Протерозой.
§ 26. Мезозой заманында тіршіліктің дамуы

Мезозой заманы 3 кезеңнен түрады: триас, юра, бор. Триаста қүрлықтың едәуір бөлігі теңіз деңгейінен әлдекайда жоғары болған. Климаты күрғак, жылы. Мезозой заманының ерекшелігі: бауырымен жорғалаушылардың барлык күрлықта, теңіздерде коп таралуы, тіпті ұшуға бейімделген түрлері де болады. Триаста климат өте күрғақ болуына байланысты космекенділердің басым көпшілігі жойылды. Себебі олар сусыз жерде тіршілік ете алмады. Сондыктан күрғак-шылыкка бейімделген бауырымен жорғалаушылар дамыды. Өсімдік-терден ашьщтүкымдылар басым ббйды. Триас кезеңінен біздіц заманға жеткені -— осы күнгі тасбакалар мен гаттериялар.

Жаңа Зеландияның аралдарында сакталып калган гаттерия — нағыз "тірі казба". Соңғы 200 млн жылда гаттерия шамалы ғана өзгерген. Триастағы ата тегінде болған бас сүйегінің қакпағындағы үшінші көзі өлі күнге сакталып калган. Осы күнгі бауырымен жорға-лаушылардың ішінен агама мен батбат кесірткеде үшінші көздін қалдығы бар.
Тексерілді / / 9.01-16.01.2010ж.
11сынып. Биология. 9.01

Cабақтытың тақырыбы: Антропогенездің қозғаушы күштері

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды антропогенездің қозғаушы күштерімен таныстыру.

2.Оқушылардың адамның щығу тарыхы туралы түсініктерін одан әрі тереңдету.

3. Оқушылардың тіл байлығын дамыту, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру.

Сабақтың түрі : Эврикалық

Сабақтың пәнаралық байланысы: география,тарих.

Сабақтың көрнекілігі: электронды оқулық,эврикалық сұбхат

Сабақтың әдісі:,интеракивті перфокартамен жұмыс,

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақ .

ІІІ. Бекіту

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Бағалау.

І. Амандасу,оқушыларды түгелдеу,сабақ мақсатымен танысу.

Адам эволюциясында еңбектің рөлі зор. Адамның еңбек етуі еңбек құралдарын жасаудан басталады. Адамның маймылға ұқсас ата тегі еңбек құралын өзі жасап, оны бірте-бірте күрделендіріп, пайдаланып, өзінің тіршілік ортасына бейімделе келе түрлі морфол-қ және физиол-қ өзгерістерге ие болды. Мұның себебі: су тартылып, орман алқаптарының көлемі азайып, ашық далалы жерлер пайда болды. Ағаш басында тіршілік еткен маймылдар енді жерге түсіп, ашық алаңкай жерлерде қоректерін тауып жеп, күн көре бастады. Ашық далада жауының көзіне бірден түсетін болғандықтан, олардан қашып қорғануға тура келді. Қоректік заттары өзгеріп басқа өсімдіктермен, майда жәндіктермен қоректене бастады. Осыған байланысты еңбек құралдары қажет болды. Ол құралдарды іздеп табу немесе жасау керек еді. Міне, осынын бәрі бірте-бірте екі аяқпен тік жүріп қозғалуды кажет етті. Тік жүру адамнын дене құрылысын біршама өзгертті. Бүкіл салмақ омыртқа жотасына түсетіндіктен, оған солқылдактық қасиет беретін иілімдер пайда болды. Аяктың басы жүруге серпімділік беретіндей болып өзгерді, жамбас қуысы кеңейді. Қорегінің өзгеруіне байланысты жақ сүйектері кішірейді. Тік жүрудің нәтижесінде адамның екі қолы босап, қолдың көмегімен қоректік заттарын іздеп тауып жеп, түрлі кұрал-саймандар жасап, жауынан корғана білді. Ендеше, кол — еңбек құралы ғана емес, ол — еңбектің жемісі. Ал еңбек — адам эволюциясының негізгі факторы.

. ІІІ. Мына кестені толтырыңдар.