«Биоақпарат және синергетика» технологиясын пайдалана отырып, оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру

ӘМБЕБЕП КАРТАСЫ

Әмбебап картасы мұғалімнің өз бетінше сабақты құрастыруы үшін негізделген. Сабаққа сай келетін, осыға дейінгі үйренген кез-келген технологиялық карталардың элементін таңдап алуына мұғалімнің құқығы бар. Картада «БжС» технологиясы бойынша анағұрлым кең шығармашыл түрде сабақ өткізуге мүмкіндік беретін элементтердің барлығы да картада жинақталып, қамтылған. Негізгі шарт – технологиялық кезеңдердің дұрыс жүзеге асу ережесін сақтау және 4 базалық бағалау критерийлерінің негізінде сынып жұмысын ООМ бойынша жұмыс жасау мониторингісі: 1. Тірек сөздерді есте сақтау бойынша жады үшін. 2. СҚ сөздер саны үшін. 3. Қарама-қарсы сұрақ үшін. 4. Сын тұрғысынан сұрақ қою үшін (оның ішінде бір-бірін тестілеу де жатады). . Ескертпе! Мұғалімнің еркі бойынша өз бетінше баға қоюға болмайды. Технология – сапа заңы. Жауап бар болса-ұпай бар, жауап жоқ болса, ұпай да жоқ. Мұғалім журналға оқушының жауабы үшін бес бағасын қоя алады, бірақ та СҚ ұпай бере алмайды еге де, нормативке сай болмаса. Технологиялық регламентті бұзуға болмайды – бұл технология заңы. Нұсқау: технологиялық нормадан тыс–үлгермеуші оқушыларды, мұғалім журналға баға қойғанда білуге ұмтылған балалаларды мадақтап, мақтаулар айтып отыруды қажет етеді.

6. «Ауызша сабақ» – 1,2,3, және «Әмбебап» картасы – гуманитарлық пәндер саласында оқу материалдарын меңгеруге арналған. Бұл технология бойынша ойлаудың барлық типін дамыту принципі берілген.
7. «КТС» ( Күншуақ,түймедақ,самалшық) картасы – күрделі,жоғары деңгей картасы. Оқу үрдісінде бала дамуының жоғары көрсеткішін көрсетеді.
8. «БАЖ» ( белгілі,арнайы,жаңа) картасы – әртүрлі ақпараттар ағымымен жұмыс жүргізу біліктілігін қалыптастырып,сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады.
Аталған технологиялық карталарды сабақтың типтеріне қарай қалай таңдауға болады?
Кесте 1.

• 
  нақты нәтижеге, сапа көрсеткішіне бағытталуы;
  
• 
  оқыту формасының белсенділігі;
  
• 
  жекелей , даралап оқытуды қамтамасыз етеді;
  
• 
  деңгейлеп оқытуды жүзеге асырады;
  
• 
  түзету, коррекция және рефлексия  жұмыстарын сабақтың әрбір кезеңінде іске асыруға болады;
  
• 
  зерттеу- ізденушілік дағдыларын дамытуға ықпал етеді.
  

• 
  жаңа материалды өз беттерінше игеру;
  
• 
  шығармашылық тұрғыда ойлау, талдау, қорытынды жасау;
  
• 
  -өз ойларын басқа оқушыларға толықтай жеткізу;
  
• 
  мәселе қою;
  
• 
  ұйымдастыру, басқару іскерлігін жүзеге асыру;
  
• 
  өзін- өзі тексеру, бағалау.
  

• 
  оқушылар көп уақыт бойы белсенді, тапсырмаларды өз беттерінше орындайды;
  
• 
  дағды қалыптасады, шаршамайды және өз білетінін    басқаға үйретеді ;
  
• 
  өзара қарым-қатынас қалыптасады;
  
• 
  жұппен, топпен, ұжымдық жұмыс түрлері қолданылады;
  
• 
  бағалаудың түрлі формаларын пайдаланады;
  
• 
  машықтандыру жаттығулары жасалады;
  
• 
  оқушылардың шебер орындауы үнемі уақытпен шектеледі;
  
• 
  сыныптағы ешбір оқушы қалыс қалмайды;
  
• 
  сыныптағы әр оқушымен жұмыс жасауға мүмкіндігі бар.
  

1. 
   Аутотренинг.
   

Оқушылардың интеллектуалдық дәрежесінің күннен күнге артуына байланысты мектепте жұмыс істеу барған сайын күрделеніп келеді. Қазіргі заман талабына сай білімді, интеллектуалды, ғылым мен техникадан, өнер мен саясаттан хабары бар, жан-жақты мінезге бай мұғалім жоғары бағаланады.

Мақсаты:   Әрбір қатысушының сол топтың бір мүшесі екендігін сезінуі, бір-біріне жылылық сыйлау.

Көршіңді оң жақтан құшақта,

Көршіңді сол жақтан құшақта,

Оң жақтағы көршіңе бір жымиып,

Сол жақтағы көршіңе бір жымиып

Бүгінгі тренинг барысы,

Біз- үлкен отбасы!

 2-жаттығу. «Аялы алақан»

Мақсаты: жылылық, сенімділік деңгейін, еркіндікті дамыту.

Шеңбер бойымен отыру. Бастапқы қатысушы жанындағы көршісінің қолынан ұстап, мына сөздерге жауап алуы тиіс.

Есіміз кім? Өзіңізді таныстыра кетіңіз?  Сізге не ұнайды?

Бұл тест 20 сұрақтан тұрады. Әр сұрақтың 3 жауабының біреуін таңдау керек. Мұғалімнің бәрі бірдей емес. Әр мұғалімнің шыдамдылығы әр алуан.

1-жауапқа 1 ұпай, 2-жауапқа- 2 ұпай, 3-жауапқа-3 ұпай

1. Егер басшымен ұрысысып қалсаңыз, татуласуға жол іздейсіз бе?

1) Әрқашан; 2) Анда-санда; 3)Ешқашан;

2. 
   Қиын жағдайда өзіңізді қалай ұстайсыз?
   

1) Өзімшіл және қызғаншақ; 2) Мейірімді; 3) Салмақты және өз-өзіне сенімді;

1) Сенімсіздікпен келісім беремін; 2) Ойланбай келісем; 3) Өзімнің тыныштығым үшін келіспеймін;

1) Қатты ұрсамын; 2) Орнына қойдырамын; 3) Тағы ештеңе керек жоқ па деп сұраймын;

1) Сен неге кешіктің? 2) Кеше қайда қаңғыдың? 3) Мен енді уайымдай бастадым.

1) Алдындағы машинаны қуып жатасыз; 2)Сізге бәрібір, қанша машина озады;

3) Машинаны қатты жылдамдығына салам.

8) Сіз өмірге қалай қарайсыз?

1) Орташа; 2) Жеңіл; 3) Қатты.

1) Жаланы басқа біреуден көремін; 2) Көнесіз; 3) Келесі жолы абай боласыз.

1) Оларға тыйым салу керек; 2)Оларды дұрыс ұйымдастыру керек (мәдениетті демалу) 3) Солармен біз неге әуреленеміз;

1. 
   Егер сіздің жұмыс орныңызға басқа біреуді қойса, сіз қайтесіз?
   

3) Келесі ретте менің жолым болады;

2. 
   Қорқынышты киноны қалай көресіз?
   

3. 
   Жолдың кедергісінен маңызды жиналысқа кешіксеңіз:
   

4. 
   Спорттық жетістіктерге қалай қарайсыз?
   

1) Айғай-шу болмас үшін үндемейсіз; 2) Күтушіні шақырып сөгіс бересіз; 3) Арыз кітабымен директорға барасыз.

1) Мұғаліммен сөйлесем; 2) Ренжіткен баланың ата-анасына айқай шақырамын;

3) Балаға «өзің ақылмен шеш» деймін;

17) Сіз қандай адамсыз?

1) Орташа; 2) Өз-өзіме сенімді; 3) Өткір.

1) Оқасы жоқ; 2) Көзіңе қарамайсың ба; 3) Кешіріңіз мен кінәлімін.

1) Қашан бұл жастарға тыйым салынады; 2)Жүрекке тиетін жаза беру керек; 3) Тек қана жастарды кінәламау, бұл жерде тәрбиешілер де кінәлі.

1) Жолбарыс; 2) Үй мысығы; 3) Аю.

Жауабы: 36-44 ұпай алса, мұғалім өз-өзіне сенімді, шыншыл, өмірде өз жолын таңдай білген, агрессиясы орташа адам.

45-тен жоғары ұпай алса, ол өте ашушаң, басқа адамдарға қатал қарайтын, өз-өзін ұстай алмайтын адам. Жеңіске жету үшін, биікке көтерілу үшін, ол жанұясын, қоршаған ұжымын құрбандыққа шалуы мүмкін.

35-ұпайдан төмен алған мұғалім өте мейірімді, өз-өзіне толық сенбейтін адам, оған өмірде кішкене батылдық сенімдік қажет.

Пәні: Қазақстанның бейнелеу өнері

1. Пайдалы қазбалар туралы білімін тиянақтау, бекіту, жинақтау;

2. Ой-өрісін, шығармашылық қабілетін дамыту;

3. Ұжымшылдыққа, адамгершілікке, сыйластыққа тәрбиелеу;

Оқушылар үштіктерге бөлінеді: сыншы, дем беруші, орындаушы.

Әр топ өздеріне ат қояды. ООМ ( оқушылардың орындық матрицасын) сызу.

3-кезең

21 кілтті сөзді түгел тауып болған соң топтағы үш оқушы әрқайсысы 7 сөзден жаттауы тиіс. Жаттауға 30 секунд беріледі, жаттаған сөздерін жазуға 30 секунд беріледі. Егер 19-21 сөзді жатқа жазса, онда ООМ-ға 1 ұпай, 18 сөзден төмен жазса, онда 0 ұпай жазылады.

Шарты: 8-10 қатысушы ортаға шығып, бір-бір шарды үрлеп, оларды үрлеп, оларды байлау сұралады.

Қатысушыларға түсіндіру керек. Шарлар адамның денесін бейнелейтінін, ал оның ішіндегі ауа-адам сезімі. Қатсыушылар қолдарындағы шарды аяқтарымен жаруы керек.

-Шарды жарғанда қандай сезімде болдыңыздар? Ашуды осылай шығару дұрыс жол ма? Ондай ашудан кейін қандай сезімде боласыздар?

-Бұлай қатты жарылған шар агрессияны білдіреді. Ол қауіпті.

-Енді қатысушылар келесі шарларды үрлейді, оны байламай ұстап тұрады. Бұл шарлар ашу толы сезімді білдіреді, ал енді жайлап қана жарты ауасын шығарайық. Шар кішірейді. Бірақ жарылмады. Бұл нені білдіреді? Егер біз ашуымызды бақылап шығарсақ, ол ешкімге зақым келтірмейді.

-Енді қатысушылар шардағы ауаны толығымен сыртқа шығарады. Бұл дегеніміз ашудың қауіпсіз жолын табу – ол әр адамның өз қолында екеніндігін тұжырымдау.

«Стоп-кадр» Мәтіннің жарты бөлігін оқып,ары қарай не болатынын сұраймын (топпен шешеді) Әр топ өз ойын ортаға салып, айтады.

Егер топтың саны тақ болған жағдайда, онда аз ұпай жинаған топқа мүмкіндік беріледі. Сыншылар өз тобының жұмысын қорытындылайды

Мұғалім сабақтың тақырыбы бойынша дәстүрлі емес шешімді іздеуге тапсырма береді. Тапсырма: Пайдалы қазбаларды жерден қазып алған кезде олардың табиғи түрі «әдемі» болмайды. Енді осы пайдалы қазбаларды «әдемі» «әсем» сөздерімен қалай байланыстыруға болады? Байланыстыруға болса дәлелде және суретін салып көрсетіңіз. Жұмыс уақыты бірінші топ бойынша. Әрбір топ өз идеяларын ортаға салады. ООМ-са ұпай сандарын жазу. Егер берілген тапсырманы оқулық бойынша, яғни оқулықтағы мәліметтер бойынша жауап берсе, онда 3 ұпай, егер оқулықтағымәліметке өз ойларынан қосып жауап берсе, онда 6 ұпай, ал егер мүлде жаңа айтса, онда 9 ұпай беріледі.

Сыншылар өз тобының жұмысын қорытындылайды.

7-кезең- Қорытындылау. Бағалау. Жалпы ұпай санын есептеу. Орындарды анықтау.

1-орын – 5 5 5; 2-орын – 5 5 4; 3-орын – 5 4 4

Орын алған топтарды марапаттау. 1-орын алған топқа келесі сабақта мұғалімнен көмек алуға болады. Ұпай есептеп қорытындылау.

Технология бойынша оқушылардың өздерінің қателерімен жұмыс жасауы бойынша өзара бағалауын талдау.