Модуль 20. Қоршаған орта күйін бақылау жабдығы

Ауаны ластағыштар табиғатын және көзін және ғимараттарда, объектілерде және үйде болатын адамдардың денсаулығына потенциалдық әсерін сипаттау.

20.1. Зауыттарды оңтайландырудың ағымдық техникалық принциптерін

түсіндіру, газ шайғыштарды бақылау, сонымен қатар жабық су

көздерінің ағынды сулармен ластануымен күресін бақылау

принциптерін түсіндіру.

20.2. Целлюлоза және қағаз фабрикаларында өндірісті бақылаудың ең соңғы

әдістерін сипаттау.

20.3. SO2, NOx және күл шығарындылар бақылау үшін пайдаланылатын

әдістерді сипаттау.

Модуль 21. Шуылдың қоршаған ортаға потенциалдық әсері
Оқыту нәтижелері:

Шамадан тыс шуылдың қоршаған ортаға әсерін және оны бақылау әдістерін түсіндіру.

21.1. Шуылдардың базалық табиғатын түсіну.

21.2. Қажетсіз шуылдардың кейбір жалпы көздерін және олардың зиянды

әсер радиусын атау.

21.3. Физикалық және эстетикалық перспектива тұрғысынан шуыл мен

дірілдің денсаулыққа және қоршаған ортаға әсерін сипаттау.

21.4. Шуылды төмендету бойынша нұсқаулықты және олардың тиімділігін

сипаттау.

Ауа ластандырғыштардың табиғатын және көзін, олардың ғимараттарда, объектілерде және үйде болатын адамдардың денсаулығына потенциалдық әсерін сипаттау.

22.1. Бөлмеде ауа сапасының маңызын және оның денсаулықпен өзара

байланысын сипаттау.

22.2. Ауа ластандырғыштардың ықтимал көздерін атау және оны бақылау

тәсілдерін сипаттау.

22.3. Бөлмеде ауа сапасы мониторингінің базалық білімін және жаңа заңды

көрсету.

Модуль 23. Жұмыста тазартқыш жабдықтың жаңылысу салдарынан қоршаған ортаға зиянды әсері
Оқыту нәтижелері:

Жабдықтың бұзылған жұмысының нәтижесі болып табылуы мүмкін қоршаған ортаға зиянды әсерлердің әр түрлерін және жолға қою салдарынан жабдықты тазарту сапасы артатын бұзылуларды азайту немесе болдырмау бойынша әдістерді сипаттау.

23.1. Тазартқыш жабдықтың жаңылысу себептерін сипаттау.

23.2. Жабдық тазалығының мониторингі және/немесе болдырмау үшін

пайдаланылатын бақылаудың кейбір түрлерін сипаттау.

23.3. Қоршаған ортаға зиянды әсер ету себебі тазартқыш жабдық жұмысында

жаңылысу болып табылатын типін сипаттау.

23.4. Тазартқыш жабдық жұмысында жаңылысу көздерін талқылау.
Модуль 24. Қауіпті қалдықтармен жұмыс
Оқыту нәтижелері:

Қауіпті қалдықтармен қауіпсіз жұмыс жүргізу және лайықты жолға қоюды сипаттау.

24.1. Қауіпті қалдықтарға қатысты заң талаптарын сипаттау.

24.2. Қауіпті қалдықтардың ерекше тобының табиғатын анықтау және

жіктеу.

24.3. Қалдықтар бойынша менеджменттің негізгі принциптерін және төрт R

нұсқаулығын (азаю, қайтадан пайдалану, қайтадан қайта өңдеу және

қайтадан сатып алу нұсқаулығын) атау.

24.4. Қауіпті қалдықтар бойынша аудиттің негізгі элементтерін атау және

қоршаған ортаның потенциал қатерін талқылау.

24.5. Қауіпті қалдықтарды орналастыру бойынша түрлі нұсқауларды

сипаттау.

24.6. Қауіпті қалдықтарды орналастыру нұсқаларын және сақтауға және

тасымалдауға қатысты талаптарды талқылау.

24.7. Қауіпті қалдықтарға іріктеу жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарын

сипаттау.

24.8. Биологиялық қауіпті және радиобелсенді сияқты өзіндік ерекше

материалдармен жұмыс жасаған кезде ерекше талаптарды атап өту.

Модуль 25. Қауіпті өнімдерді тасымалдау – Көрініс
Оқыту нәтижелері:

Қауіпті өнімдерді тасымалдау туралы заң талаптарын және оны жұмыс орнында пайдаланылатын өнімдер мен материалдарға қолдану тәсілдерін түсіндіру. Сонымен қатар сіз қауіпті өнімдерді класы, сауда атауы, БҰҰ номері бойынша анықтай білуіңіз керек.

25.1. Қауіпті өнімдерді тасымалдау жүктелген персоналдың негізгі

міндеттерін талқылау.

25.2. Қауіпті өнімдерді тасымалдауға арналған Тренинг Сертификатын алу

үшін талап етілетін оқу процесін сипаттау.

25.3. Қауіпті өнімдер үшін жіктеу жүйесін сипаттау.

25.4. Қауіпті көлік өнімдері құжаттарының мандаттық мазмұнын сипаттау.

25.5. Қауіпті өнімдерді тасымалдаудың тауарлық этикеткасында немесе

плакатта көрсетілген ақпараттан зиянды өнімдердің табиғатын және

келтіретін залалын танып-білу.

25.6. Сертификатталған контейнерлерді іріктеу, пайдалану және қайтадан

пайдалануды сипаттау.

25.7. Қауіпті өнімдерді тасымалдау Нұсқаулығының құқықтық нормаларын

алып тастады және сақтауды қозғайтын ерекше жағдайларды сипаттау.

25.8. Кідірместен баяндауды талап ететін жағдайды анықтау.
3. Оқыту әдістері:

• 
  Класта талқылау
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  
• 
  Кеңестер
  
• 
  Семинарлар
  

• 
  Электрондық оқулықтар
  
• 
  Үлестірме материалы
  

5.1. Химелблау. Химиялық инжинирингтегі негізгі принциптер және

есептеулер, ISBN978-0-13-234660-3 (Himmelblau. Basic Principles and

Calculations in Chemical Engineering. ISBN978-0-13-234660-3

Тесттер 20%

Аралық емтихан 30%

Қорытынды емтихан 30%

Барлығы 100%

Бағалау шкаласы

Пайызбен бағалау	Әріптік бағалау	Балмен бағалау
90-100	A+	4.0
85-89	A	4.0
80-84	A-	3.7
77-79	B+	3.3
73-76	B	3.0
70-72	B-	2.7
67-69	C+	2.3
63-66	C	2.0
60-62	C-	1.7
55-59	D+	1.3
50-54	D	1.0 Минимум өту балы
0-49	F	0.0

Астана 2012

«Химиялық қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау» пәні қауіпсіздікке және қоршаған ортаны қорғауға қатысты заңдар мен реттеулерді қарастырады.

Модульдердің жалпы саны: 7

Сағаттар саны: 30

Кредиттер саны: 1.5

«Химиялық қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау» пәнінің эксперименттік білім бағдарламасы білім беру ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу негізі болып табылады.

Жұмыстық білім бағдарламасын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының жұмыс берушілер мен жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін аймақтық компонентін енгізу бөлігінде бағдарламалық материалды зерделеу реттілігіне негізделген өзгерістер енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде жаңа оқыту технологияларын, электрондық оқу құралын, аудио және бейне материалдар, әдістемелік көрнекті құралдар пайдалану, түрлі нысандарды, оқу процесін ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Табысты меңгеру үшін бағдарлама теориялық (дәрістік) сабақтарды зертханалық-практикалық семинарлармен кезектестіруді қарастырады.

«Қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау» және «Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері» пәнімен пән аралық ықпалдасу студенттерде мамандық ауқымында зерделенетін пәнді, болашақ еңбек қызметін тұтастай қабылдауды қалыптастыруға мүмкіндік береді, түрлі білім бағдарламаларының өзара байланысын мойындауға көмектеседі.

Қарастырылатын заңның негізгі ережелерін ойға ала отырып бекітілген нормаларды сақтауға кепілдік беру ниетімен бақытсыз жағдайлар, өлім-жітім, қоршаған ортаға келтірілген залал қаупін минимумға жеткізу және жауапкершілік.

1.1. Жұмыс беруші мен қол астындағыларға адамгершілік міндеттерін және

заңды жауапкершіліктерін түсіндіру.

1.2. Химиялық өнеркәсіппен байыппен жұмыс жасау бағдарламасының

дамуын назарға алу.

1.3. Егер іс қоғамға және зауыт жұмысшыларына қатысты болса, қоршаған

орта үшін потенциалдық қауіптілік туралы хабарламаны зерттеу

әдістемесін пайдалану.

1.4. Реттеуші органдардың қауіпсіздікке, экологиялық бұзылуға және

кәсіпорынға құқық қолдану реакцияларын анықтау және

дифференциялау.

1.5. Қауіпсіздікті және қоршаған ортаны қорғауды тексеруді мемлекеттік

талаптарға және басқару құралдарына талаптарға бағынуға ықпал ету

үшін құжаттар ретінде қалай пайдалануға болатынын көрсету.

1.6. Алдын ала қабылданған қауіпсіздік пен экологиялық экспертиза қасақана

әрекеттер болып табылатынын және онда болатын ақпарат әдетте құпия

екенін дәлелдеу.

1.7. Заңдық және қылмыстық құқық арасындағы айырманы түсіндіру.

1.8. Негізгі сот істерінің әрекетін дифференциялау: немқұрайдылық, құқық

бұзушылық, қоғамдық тәртіпті бұзу және материалдық жауапкершілік.

1.9. Өзіңнен жауапкершілікті алып тастау үшін заңды қорғаныш

стратегияларын атаңыз: тиісті байқағыштық, қатеге бас тігу, бақытсыз

жағдай тудырған зардап шегушінің епсіздігі.

Модуль 2. Химиялық жылыстау
Оқыту нәтижелері:

Жылыстау кезінде қолданылған қауіпсіз әрекеттерді сипаттау.

2.1. Жылыстау кезінде қолданылатын 7 негізгі және/немесе алғашқы

ережелерді атаңыз.

2.2. Жұмысшыларға химиялық жылыстауға әрекет етуге көмектесетін түрлі

ақпарат көздерін таңдау: CANUTEC- Өрт-апаттық құтқару қызметінің

анықтамасы, Персоналдық сәйкестендірілген номері, Қауіпсіздік

техникасы бойынша деректері бар Формуляр.

2.3. Қауіпті буларды бақылау үшін лайықты технологияны таңдау.

2.4. Элементар күкіртпен, тұз қышқылымен, натрий гидроокисімен, күшті

тотықтырғыштармен және күкіртсутегімен байланысты қауіптерді

анықтау.
Модуль 3. Қатерлер талдауының көмегімен қауіптерді бағалау
Оқыту нәтижелері:

Технологиялық процесс қаупін талдай отырып, 5 технологиялық әдістердің басымдығы мен кемшіліктерін қарастыру және анықтау.

3.1. Уақыттың өтуіне қарай жүйенің жаңылу мүмкіндігін есептеу үшін

қажетті деректер жинау және талдау жүргізу.

3.2. Бұзылудың логикалық сұлбасын талдау және бейнелеу.

3.3. Технологиялық жүйе кәсіпорында қабылданған қатерлер

критерийлерімен қақтығысқанын анықтау.

3.4. Қабылдарлық қатер критерийлерімен қақтығыспаған технологиялық

жүйелерге ұсыныстар беру және сипаттау.

Альбертада құралдармен реттеу түсінігін алу. Қауіпті қалдықтар мен оларды қайта өңдеуді басқару бағдарламалары бойынша менеджерлер үшін нұсқаулықты қалай пайдалану (Альбертте қоршаған ортаны қорғау және қолданыстағы қалдықтарды бақылау нормаларын жақсарту). Сонымен қатар өнімнің экологиялық басымдығын бағалау үшін өнімнің өмірлік циклін аналитикалық есептеуді пайдаланыңыз.

4.1. Қалдықтар қауіпті, қауіпсіз, көмілген немесе көмілмеген болып

табылатынын анықтау үшін оларды жіктеу критерийлерін пайдалану.

4.2. Қалдықтар сұйық, қатты болып табылатынын немесе олардың

дисперсиялық түрде болатынын анықтау үшін талап етілетін

зертханалық тесттерді атау.

4.3. Асбест, көміртегі, қолданыста болған май сияқты өзіндік қалдықтармен

ісі бар қолданыстағы басқару құралдарын сипаттау.

4.4. Уытты қалдықтар қоймасын, олдардың жіктелуін және тасымалдау

жүйесін сипаттау.

4.5. Қауіпті қалдықтарды төмендету немесе қайтадан пайдалану табысын

және құралдарын анықтау. Ластандыру көздеріне, көлік құралдарына,

қалдық жинаушыларға заңды талаптар қолдану және осы процеске

негізгі қатысушылар қатарын аяқтаңыз.

4.6. Қандай өнім қоршаған орта үшін ең зиянсыз болып табылатынын

анықтау үшін өнімнің өмірлік циклін аналитикалық есептеуді пайдалану.

Өрт қауіпсіздігі, қорғау және бақылау негіздері ұғымын көрнекті етіп көрсету.

5.1. Химиялық құрамы және от элементтері туралы әңгімелеу.

5.2. Тұтану нүктесін, жану нүктесін, қайнау нүктесі жағдайларын анықтау.

5.3. Тұтануды, жарылысты және детонацияны айыру.

5.4. Оттың түрлі кезеңдерін айыру.

5.5. Тұтануды, техникалық жағдайларды жеңілдету және ең лайықты өрт

сөндіргішті қолдану үшін 4 тип бойынша жіктеу.

5.6. Жарылысты болдырмау және оттың таралуын болдырмау әдістерін

салыстыру, жылдам сөндіруді және персоналдық жоспарлы көшіруді

қамтамасыз ете отырып, отты ерте кезеңде байқау.

Электртехникалық ережелер мен нормалар өндірісті потенциалдық өртке және қауіпсіздік қаупіне сәйкес жіктейтінін айту.

6.1. Сұйықтықтың, бумен және шаңмен тұманданудың қауіпті қасиеттерін

(потенциалды жалындау) түсіндіру.

6.2. Ацетилен неге өнеркәсіпте кеңінен қолданылатын ең қауіпті газ болып

табылатынын түсіндіріңіз.

6.3. Келесі терминдерге анықтама беру: жарылғыштықтың жоғарғы және

төменгі концентрациялық шектері, бөлмені жіктеу.

6.4. Бірінші, екінші немесе үшінші разрядты, қызмет саласын немесе І, ІІ, ІІІ

бөлімшелерін таңдау үшін электрлік ережелер мен нормалардың

ұсыныстарына назар аударыңыз.

6.5. Әдістемелік нұсқаулықтарға сүйене отырып, әрекеттегі қондырғы –

резервуар станциясы, өндірістік аймақ және жалпы мақсаттарда

пайдаланылған аймақ үшін лайықты жабдық таңдаңыз.

6.6. Статикалық электрге қатысты:

a) Статикалық электр өндірілуі мүмкін өндірістік жабдықта жағдайды

қарастыру және оларды шешудің жеңілдетілген нұсқасын ұсыну.

b) Статикалық электрді басқару әдістерін салыстыру және дифференциялау: жерге қосу, қосылу уақыты және релаксация уақыты.
Модуль 7. Өлшемдері бойынша шекьелген алаңға шығу
Оқыту нәтижелері:

Өлшемдері бойынша шектелген алаңға ену үшін қауіпсіздіктің нормативтік-құқықтық және негізгі талаптарын түсіндіру және пайдалану.

7.1. Шектеулі кеңістік деген не екенін анықтау және онымен байланысты

потенциалдық қауіптілікті сипаттаңыз.

7.2. Қауіпсіз кіру, ал сосын шектеулі кеңістікте қауіпсіз жұмыс үшін қажетті

жабдыққа және қолданылған рәсімдерге баға беру және сипаттау.

7.3. Шектеулі кеңістікке ену кезінде қолданылатын үрлеу мен желдету

арасында айырманы табу.

7.4. Пайдаланылатын газдардың детекторлаушы құрылғыларын басқаруды

және күкіртсутегі үшін газтехникалық траулер, тұтанғыш бу сияқты

«ауадағы газдың жарылысқа қауіпті концентрациясын анықтауға

арналған аспапты» түсіну.
3. Оқыту әдістері:

• 
  Класта талқылау
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

• 
  Электрондық оқулықтар
  

• 
  Үлестірме материалы
  
• 
  Өнеркәсіптік сызба үлгілері
  

5.1. Петролеум, Мұнай проблемалары: тұрақтылық 21 ғасырда, Кастом Паб.

ISBN 978-1-256-86611-4 (Petroleum. Our Petroleum Challenge:

Sustainability into the 21^st Сentury Custom Pub. ISBN 978-1-256-86611-4)

Аралық емтихан 30%

Қорытынды емтихан 50%

Тапсырмалар 20%

Барлығы 100%
Бағалау шкаласы

Астана 2012

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері I» пәні студенттерге әрекеттегі экологиялық стандарттарға қол жеткізуде өнеркәсіптік және қалалық қалдықтар үшін жобалаудың негізгі әдістерін қолдануға көмектеседі.

Модульдердің жалпы саны: 4

Сағаттар саны: 80

Кредиттер саны: 3.0

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері I» пәнінің эксперименттік білім бағдарламасы білім беру ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу негізі болып табылады.

Жұмыстық білім бағдарламасын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының жұмыс берушілер мен жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін аймақтық компонентін енгізу бөлігінде бағдарламалық материалды зерделеу реттілігіне негізделген өзгерістер енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде жаңа оқыту технологияларын, электрондық оқу құралын, аудио және бейне материалдар, әдістемелік көрнекті құралдар пайдалану, түрлі нысандарды, оқу процесін ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Табысты меңгеру үшін бағдарлама теориялық (дәрістік) сабақтарды зертханалық-практикалық семинарлармен кезектестіруді қарастырады.

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері IІ» пәнімен пән аралық ықпалдасу студенттерде мамандық ауқымында зерделенетін пәнді, болашақ еңбек қызметін тұтастай қабылдауды қалыптастыруға мүмкіндік береді, түрлі білім бағдарламаларының өзара байланысын мойындауға көмектеседі.