Кіріспе
|
«Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы» пәнінің мақсаты мен тапсырмалары, олардың арнайы оқу пәндерімен байланысы, мамандарды даярлаудағы жүйесі. Негізгі түсініктер мен анықтамалар. Тау өндірісі кезіндегі еңбек қорғанысы тапсырмалары.
|
Оқу пәнінің мақсатын, тапсырмаларын және мәнін атайды.
|
Оқу пәнінің мақсатын, тапсырмаларын және мәнін атайды, оның басқа да пәндерімен байланысы туарлы далпы түсінігін атайды.
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік техникасы туралы негізгі түсініктері мен анықтамаларын атайды.
|
Бөлім 1 Қауіпсіздік техникасы
|
Тақырып 1.1 Тау жұмыстарын жүргізу қауіпсіздігі бойынша жалпы шаралар
|
Шахтадағы тәртіп ережелері. Қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз ету бойнша тау қадағалаушысының міндеттері. Шахтадағы табельдік және басқа да есеп түрлері. Шахтаны көру шарттары. Тау өндірісінен шығу құрылымы. Жұмыскерлерді шахтаның қосымша шығу жолдарымен таныстыру. Шахтадағы ескерту, болжамды, бағыттайтын, тиым салынған белгілер. Жұмысшыларды жеке шамдар, арнайы киімдермен, өзіндік қорғаныс және басқа да қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету.
|
Тау жұмыстарын қауіпсіз жүргізу бойынша шараларды атайды.
|
Тау жұмыстарын жүргізу қауіпсіздігі бойынша жалпы шараларын сипаттайды.
|
Тақырып 1.2 Шахта және шахта территориясы бойынша адамдар мен транспорттардың қозғалысы кезііндегі қауіпсіздік талаптары
|
Тау өндірісі және шахта үсті бойынша адамдар қозғалысының ережесі. Шахтаның қосымша шығу құрылымдары. Шахта үстінен транспорттардың барлық түрінің қозғалысы ережесі. Көлденең және құлама өндіріс бойынша адамадар мен жүктерді жүргізу бойынша қауіпсіздік талаптары. Маркшейдер өлшемдерін жүргізу кезіндегі қауіпсіздік шаралары. Конвейр транспортына қойылатын қауіпсіздік талаптары. Контактілі желі құрылымы.
|
Шахта және шахта территориясы бойынша адамдар мен транспорттардың қозғалысы кезіндегі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Шахта және шахта территориясы бойынша адамдар мен транспорттардың қозғалысы кезіндегі қауіпсіздік талаптарын атайды.
Шахтаның қосымша шығыстарының құрылымын сипаттайды.
|
Тақырып 1.3 Рудникпен көтерілу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
|
Тік өндіріс бойынша адамдар мен жүктерді көтеру және түсіру ережелері. Бөренелер, машиналық ғимарат, көтеру машиналарымен, сыйымдылық, канаттар мен қосымша құралдарына қойылатын қауіпсіздік талаптары. Көтерілу сыйымдылықтарының қозғалыс жылдамдығы.
Тік өндіріс бойынша адамдар мен жүктерді түсіру. Жұмыс кезінде торға отырғызу кезіндегі жұмысшыларға қойылатын тәртіпережесі, оның клеткадан шығу. Сигнализация және көтеру құралдарының мұзмұны және байланыс.
|
Рудникпен көтерілу кезіндегі қауіпсіздік талаптарын атайды.
|
Рудникпен көтерілу кезіндегі қауіпсіздік талаптарын атайды.
Көтеру құралдарының қозғалыс жылдамдығын атайды.
Сигнализация және көтеру құралдарының мұзмұны және байланысын сипаттайды.
|
Тақырып 1.4 Тау өндірісін жүргізу мен бекіту кезііндегі қауіпсіздік талаптары
|
Жалпы қауіпсіздік шаралары. Тау өндірісі жұмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік. Бұрғылау ару жұмыстарының үлгілік паспорты. Тік өндірісі кезіндегі тік жолының қауіпсіздік талаптары. Тау массасын тиеу және тау-кені құралдарын бұрғылау, жинау кезіндегі қауіпсіздік талаптары. Тау-кенінен заттардың жәәне адамдардың құлау қауіпсіздігін ескерту. Өзінен жүретін құралды пайдалану кезіндегі еңбек қауіпсіздігі.
Қазу аумағының мазмұнын, құру тәртібін және паспортын белгілеуді сипаттайды, жерасты өндірісін өткізу және мықтау. Жарыққа қарай бағытталған тік кескіннің минималды ауданы. Тау өндірісіндегі адамдар үшін өту жолдарының ауқымы, транспорттар мен қадалар арасындағы бос орындар, сонымен қатар өндірісте орналасқан әртүрлі транспорттар арасындағы бос орындар.
Жұмыс орнына қойылатын қауіпсіздік талаптары. Жұмыс орнын тексеру, жабынның мықтылығын тексеру. Шпурларды бұрғылау кезіндегі негізгі қауіпсіздік шаралары, тау массасын тиеу, жабындарды салу, өту жолын жасайтын құралдарының негізгі қауіпсіздік шаралары. Тау өндірісінің көлденең және құлама тіреуіштерді орнату мен бекіту кезіндегі негізгі қауіпсіздік талаптары. Өту кенжарда тау жұмыстарын жүргізу кезінде алған жарақаттың мүмкін болатын себептері.
|
Тау өндірісін жүргізу мен бекіту кезііндегі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Тау өндірісін жүргізу мен бекіту кезііндегі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
Қазу аумағының мазмұнын, құру тәртібін және паспортын белгілеуді сипаттайды, жерасты өндірісін өткізу және мықтауды сипаттайды.
|
Тақырып 1.5 Пайдалы қазбалардытазалау қазбалары кезіндегі қауіпсіздік талаптары
|
Пайдалану қазбалар тазалау қазбаларына қойылатын талаптар. Төбедегі және жанындағы жыныстардың құлаудың тазалау жұмыстары. Тау массасын бұрғылау, омыру және опырылу. Толтыру жұмыстары. Тазалау өндірісін бекіту. Тазалау өндірісі бойынша жұмысшылардың жүрісі. Тазалау жұмыстары. Жерасты өндірісіндегі тау массасын екінші ұсақтау. Целиктерді қазу.
|
Пайдалы қазбаларды тазалау қазбалары кезіндегі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Пайдалы қазбаларды тазалау қазбалары кезіндегі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Тақырып 1.6 Пайдалы қазбаларды тиеу-түсіру жұмыстары мен орынға жеткізу кезіндегі қауіпсіздік талаптары
|
Тиеу-түсіну жұмыстарындағы жалпы қауіпсіздік талаптары. Өндіріс бойынша жүктердің орынын ауыстыру, көтеру мен түсіру бойынша қауіпсіздік талаптары. Пайдалы қазбаларды тиеу және транспорттау кезіндегі қауіпсіздік талаптары.
|
Тиеу-түсіну жұмыстарындағы жалпы қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Тиеу-түсіну жұмыстарындағы жалпы қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Тақырып 1.7 Тау өндірісін жөндеу және жою кезіндегі қауіпсіздік талаптары
|
Тау өндірісінің мазмұны, жөндеу және жою. Әрекеттегі тау өндірісінің жағдайын қадағалау. Шахтаның өндірісін инженерлік-техникалық жұмысшылардың (ИТЖ) тексеру кезеңі. Тау өндірісін қайта құру және жөндеу кезіндегі мүмкін болатын жарақаттар себептері. Жұмыс орнын тексеру және оны қауіпсіздік жағдайына келтіру. Көлденең, еңіс тау және тік өндірістерді қайта құру және жөндеу кезіндегі негізгі қауіпсіздік шаралары. Өндірісті жою тәртібі. Осы жұмыстарды жүргізу кезіндегі қауіпсіздік шаралары. Тік өндіріске адамдар мен заттардың құлауын ескерту.
|
Тау өндірісін жөндеу және жою кезіндегі қауіпсіздік талаптарын атайды.
|
Тау өндірісін жөндеу және жою кезіндегі қауіпсіздік талаптарын атайды.
Тау өндірісін қайта құру және жөндеу кезіндегі мүмкін болатын жарақаттар себептерін атайды.
|
Тақырып 1.8 Электрлікі қауіпсіздік талаптары
|
Электр тоғының адам ағзасына әсері. Жалпы және белгілі бір жердегі электр жарақаты. Электр жарақатының маңыздылығына әсер ететін факторлар. Электр құралдарын орналастыру кезіндегі қауіпсіздік шаралары. Қорғаныс құралдары мен оған қойылатын талаптар. Зардап шеккенді тоқ көзінен ажырату. Шахтада орнатылатын электрлік техникалық құралдарына қойылатын жжалпы талаптар. Жерге тұйықталатын жалпы шахталық контур. Өндірісті орналасқан электр техникалық құралдар мен құрылғылардың металдық бөлігін жерге тұйықтау.
Электр тоғынан жарақат алу бойынша ескерту шаралар жүйесі.
Электрден қорғау құралдарының құрылымы мен пайдалану ережелері.
|
Электрлікі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
|
Электрлікі қауіпсіздік талаптарын мәлімдейді.
Электр тоғынан жарақат алу бойынша ескерту шаралар жүйесін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 1
|
Электрден қорғау құралдарының құрылымы мен пайдалану ережелерін зерттеу.
|
Электрден қорғау құралдарының сараптамалайды.
|
Электрден қорғау құралдарының құрылымы мен пайдалану ережелерін саралайды.
|
Бөлім 2 Өрт қауіпсіздігі мен таудағы құтқару ісі
|
Тақырып 2.1 Рудниктегі өрт
|
Жану үдерісі туралы жалпы ақпарат. Жану түрлері: ошағы, тұтану, жалындау, өзіндік жалындау, өзіндік жану, жарылыс. Жарылыс- және өрт қауіпсіздігі бойынша заттар мен материалдар классификациясы. Өрттің пайда болу себептері мен нышандары. Өрт кластары. Эндогендік және экзогендік пайда болған жерасты өрт.
|
Өрттің пайда болу себептері мен нышанын атайды.
|
Өрт туралы және жану түрлерін атайды.
Жарылыс- және өрт қауіпсіздігі бойынша заттар мен материалдар классификациялайды.
Өрттің пайда болу себептері мен нышанын атайды.
|
Тақырып 2.2 Өртті сөндіру тәсілдері
|
Жанудың тоқтау шарттары. Өртті сөндіру заттары: су, химиялық және ауа-механикалық көбік, көмірқышқыл, ұнтақты құрамдар, инертті және жанбайтын газдар, галоидтық көмірқышқылды және т.б. Жерасты өртін сөндіру тәсілдері: белсенді, пассивті және құрастырылған.
|
Өртті сөндіру тәсілдерін атайды.
|
Өртті сөндіру заттарын және өртті сөндіру тәсілдерін сипаттайды.
|
Тақырып 2.3 Өртті сөндіру құралдары
|
Өртті сөндіру кезінде қолданылатын құралдары. Өртті сөндірудің алғашқы құралдары: ішкі өрт крандары, қолмен сөндіретін құралдар, қолмен ұстау насостары, сулары бар бөшкелер, құмы бар жәшіктер, киіздер, қол өрт құралдары мен өрт құрылғылары (шелектер, ломдар, балталар, күректер, багорлар және т.б.). Өртті сөндіретін стационарлы автоматтық немесе дистанциондық құралдар: аэрозольді, сұйықтық, су, бу, ұнтақ тәрізді. Спринклерлі мен дренчерлі автоматтық құралдар. Жылжымалы құралдар: негізгі, арнайы және қосымша өрт машиналары. Жерасты және жер бетіндегі өрт сөндіру қоймалары, құралдар, жабдықтар мен материалдар. Тағайындау, әрекет принципі, пайдалану ережелері.
|
Өрт сөндіру құралдарын атайды.
|
Өрт сөндіру құралдарын атайды және олардың белгілеу, әрекет принципі мен қолдану ережелері.
|
Тәжірибелік жұмыс № 2
|
Өрт сөндірудің алғашқы құралдарын зерттеу.
|
Өрт сөндірудің алғашқы құралдарын сараптамалау.
|
Өрт сөндірудің алғашқы құралдарын сараптамалау.
|
Тақырып 2.4 Жерасты өртін алдын алу
|
Өртке қарсы қорғаныс бойынша шаралар: ұйымдастыру, пайдалаун, техникалық және арнайы. Шахтаны өрттен қорғау шараларын ұйымдастыру. Шахтаны өртке қарсы қорғаныс бойынша жұмысшылар мен әкімшіліктің жауапкершілігі. Өртке қарсы сумен жабдықтау және өртке қарсы қоймаларға қойылатын талаптар.
|
Өртке қарсы қорғаныс бойынша шараларды сипаттайды.
|
Өртке қарсы қорғаныс бойынша шараларды сипаттайды.
Өртке қарсы сумен жабдықтау және өртке қарсы қоймаларға қойылатын талаптарды мәлімдейді.
|
Тақырып 2.5 Таудағы құтқару жұмыстарын ұйымдастыру
|
Апаттық-құтқару қызметі туралы жалпы мағлұмат. Шахта апатына ұшыраған адамдарды құтқару, сонымен қатар шахталардағы апаттармен күресу, алдын алу және жою. Әскериленген апаттық-құтқару қызмет құрылымы, негізгі тапсырмалары мен техникалық қамтамасыз ету. Апаттық-құтқару жұмыстарындағы өзіндік қорғану, респираторлар және аппараты жасанды дем.
Шахта бетіндегі өрттен қорғаныс. Шахтаның әртүрлі алаңдарындағы өрт қауіпсіздігі шаралары (қоймалар, жағу материалдары, шам, дегазациондық құрылғы). Өртке қарсы су қоймалары, оның орналасуы мен сыйымдылығы. Өндірістік алаңдардағы өртті сөндіру құралдарын орналастыру.
Шахтаның жерасты объектілерінің өртке қарсы қорғанысы. Жерасты өртті сөндіру суландыру құбырлар. Автоматты түрде қосылатын өрт сөндіру крандарының және өртті сөндіру суландыру құбырларының тиегін, өртті сөндіруге арналған стационарлы автоматтық құралдар мен ауыстырмалы су жапқышы. Өрт сөндірудің алғашқы құралдарын орналастыру және олардың саны. Өртке қарсы құралдар мен материалдар қоймалары, өртке, олардың орналасуы.
|
Таудағы құтқару жұмыстарын ұйымдастыру туралы ақпаратты мәлімдейді.
|
Таудағы құтқару жұмыстарын ұйымдастыру туралы ақпаратты мәлімдейді.
Шахтаның әртүрлі алаңдарындағы өрт қауіпсіздігі шараларын сипаттайды.
|
Тақырып 2.6 Апатты болжамдау және жою жоспары
|
Апаттар мен шахталар туралы жалпы ақпарат. Шахталық апат түрлері. Техногендік және табиғи апаттар. Апатты жою жоспарын жасау қажеттілігі. Апатты жою жоспарын жасау, келісу мен бекіту тәртібі. Апатты жою жоспарының құрамдас бөлімдері: қажетті схемалары бар графикалық және оперативтік бөлімдер, апат кезіндегі жұмыскерлердің әрекеттерінің ережелері, апат туралы мағлұматты жылдам арада хабарланатын қызметтік тұлғалар мен мекемелер.
|
Апатты болжамдау және жою жоспарын сипаттайды.
|
Апатты болжамдау және жою жоспары мен оны құрастыру тәртібін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 3
|
Апатты жою жоспарын зерттеу.
|
Апатты жою жоспарын сараптамалайды.
|
Апатты жою жоспарын сараптамалайды.
|
Бөлім 3 Еңбек қорғанысының жалпы сұрақтары
Тақырып 3.1 Қауіпсіздік және еңбекті қорғау саласындағы негізгі заңнамалық құжаттар
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік техникасы бойынша заңнамалық және нормативтік құжаттар. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, Қазақстан Республикасының заңдары, салалық қауіпсіздік ережелері.
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік саласындағы құжаттарды атайды.
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік саласындағы құжаттарды атайды.
|
Тақырып 3.2 Қауіпсіздік және еңбекті қорғау саласындағы негізгі нормалар мен ережелер
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік ережелері мен нормаларын классификациялау және сипаттау. Еңбек қауіпсіздігінің ережелері мен нормаларын орындауды қадағалау: мемлекеттік, ішкі, қоғамдық.
Еңбек қорғанысының ережелері мен нормаларын бұзғаны үшін дисциплинарлық, әкімшілік, материалдық, қылмыстық жауапкершілік.
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік ережелері мен нормаларын атайды.
|
Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік ережелері мен нормаларын классификациялайды және сипаттайды.
|
Тақырып 3.3 Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
|
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар туралы түсінік. Оларды классификациялау. Зиянды өндірістік факторлардың рұқсат етілетін нормалары мен концентрациясы. Рудник ауасының құрамы. Тау өндірісіндегі қауіпті өндірістік факторларды қадағалау. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың сапалы және сандық сараптама әдістемесі. Жасанды демалдыру, өзіндік қорғау, газды бақылау құралдарының құрылымы мен қолдану ережелері.
|
Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды сараптамалау әдістерін мәлімдейді.
|
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар туралы түсінікпен бөліседі.
|
Тәжірибелік жұмыс № 4
|
Жасанды демалдыру, өзіндік қорғау, газды бақылау құралдарын зерттеу.
|
Жасанды демалдыру, өзіндік қорғау, газды бақылау құралдарын сараптамалайды.
|
Жасанды демалдыру, өзіндік қорғау, газды бақылау құралдарын сараптамалайды.
|
Тақырып 3.4 Өндірістік жарақат. Өндірістік жарақатты сараптамалау әдістемесі
|
Өндірістік жарақат туралы түсінік. Жазатайым жағдайлардың пайда болу себептері. Жазатайым жағдайларды классификациялау. Жазатайым жағдайларды зерттеу. Өндірістік жарақатты сараптамалау әдістемесі. Өндхникалық шаралар.
|
Жазатайым жағдайлардың пайда болу себептерін түсіндіреді.
|
Жазатайым жағдайлардың пайда болу себептер.
Жазатайым жағдайлар классификациясын меңгереді.
Өндірістік жарақат сараптамасы әдістерін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 5
|
Бекітілген үлгіде өндірістегі жазатайым жағдай туарлы актіні толтыру.
|
Бекітілген үлгіде өндірістегі жазатайым жағдай туралы актіні толтырады.
|
Бекітілген үлгіде өндірістегі жазатайым жағдай туарлы актіні толтырады.
|
Тәжірибелік жұмыс № 6
|
Өндірістік жарақат сараптамасы. Жарақат коэффициенті.
|
Өндірістік жарақаттың себептерін сараптамалайды.
|
Өндірістік жарақаттың себептерін сараптамалайды.
|
Тақырып 3.5 Еңбек қорғанысы мен техникалық қауіпсіздік бойынша өндірістегі жұмыстарды ұйымдастыру
|
Еңбекті қорғау бойынша шараларды жоспарлау мен қаржыландыру. Кәсіпорындағы қауіпсіздік қызметін ұйымдастыру. Мазмұны мен олардың жұмыс тәртібі. Техникалық қауіпсіздік оқуын ұйымдастыру және жүргізу. Нұсқаулықты жүргізу. Еңбекті қорғау сұрақтары бойынша жұмысшылар мен ИТЖ құқықтары мен жауапкершіліктері. Қызметтік нұсқаулықтар. Нарядтық жүйе.
|
Еңбек қорғанысы мен қауіпсіздік техникасы бойынша жұмысты ұйымдастыруды сипаттайды.
|
Еңбек қорғанысы мен қауіпсіздік техникасы бойынша жұмысты ұйымдастыруды сипаттайды.
|
Бөлім 4 Өндірістік санитария
Тақырып 4.1 Тау кәсіпорнындағы санитарлық-тұрмыстық және медициналық қызмет көрсету
|
Сумен қамтамасыз ету. АБҚ және оның санитарлық-тұрмыстық бөлмесі. Арнайы киімдер. Тау өндірісі мазмұнының санитарлық ережесі. Арнайы киімдер мен таза киімдерге арналған киім шешетін бөлмелерге, жуынатын бөлмелерге қойылатын қауіпсіздік талаптар ережесі. Медициналық қызмет көрсету. Қызметкерлер мен жұмысшылардың медициналық қаралуы. Еңбек жағдайларын көтеру бойынша шаралар мен кәсіптік аурулардын алдын алу. Жарақат алғандарға алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілі. Жарақат алғанды апару мен таңу. Жеке қорғаныс құралдары.
|
Медициналық қызмет көрсету мен санитарлық-тұрмыстық ұйымдастыруды сипаттайды.
|
Медициналық қызмет көрсету мен санитарлық-тұрмыстық ұйымдастыруды сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 7
|
Жазатайым жағдайларда жаралыға алғашқы медициналық көмек көрсету.
|
Жазатайым жағдайларда жаралыға алғашқы медициналық көмек көрсетуді сараптамалайды.
|
Жазатайым жағдайларда жаралыға алғашқы медициналық көмек көрсетуді сараптамалайды.
|
Тақырып 4.2 Жұмысшылардың кәсіби аурулары
|
Негізгі түсініктер. Адам ағзасына зиянды заттардың әсері. Шаңның кәсіптік зияны. Певмокониоздын алдын алу. Шу мен вибрация көзі. Рұқсат етілетін нормалар.
Шу мен вибрация туралы негізгі түсініктер. Шу мен вибрацияның адам ағзасына әсері. Шудың пайда болуы, оның қайнар көзі, шуды өлшеу көздері. Шудың шектік нормасы. Шумен күрес әдістемелері. Адам ағзасына вибрацияның әсері. Вибрация кезіндегі дұрыс жұмыс режимін ұйымдастыру. Шу мен вибрациядан жеке қорғану құалдары. Емдеу-профилактикалық шара.
|
Жұмысшылардың кәсіби аурулары мен зиянды факторы.
|
Жұмысшылардың кәсіби аурулары мен зиянды факторын әңгімелейді.
|
Тақырып 4.3 Тау өндірісін жарықтандыру
|
Жарықтың жұмыс қауіпсіздігі мен еңбек өнімділігіне әсері. Жұмыс орындарын жарықтандыру нормалары. Жерасты жағдайларына сай жарықтандыру орындары. Стационарлық және қолмен таситын шамдардың кернеулік шегі. Стационарлық шамдар және оларға қойылатын талаптар. Шам, олардың құрылымы. Қызмет көрсету кезіндегі қауіпсіздік шаралары.
|
Жұмыс орындарын жарықтандыру нормаларын атайды.
|
Жұмыс орындарын жарықтандыру нормаларын атайды.
Жерасты жағдайына сай жарықтандыруға келетін орындарды атайды.
Стационарлық және қолмен таситын шамдардың кернеулік шегі туралы мәлімдейді.
|
Тәжірибелік жұмыс № 8
|
Жұмыс орындарын жарықтандыруды анықтау.
|
Жұмыс орындарын жарықтандыруды анықтайды.
|
Жұмыс орындарын жарықтандыруды анықтайды.
|
Тақырып 4.4 Тау кәсіорнындағы климаттық жұмыс атқару жағдайлары
|
Климаттық жағдайлардың адамның жұмыс істеу қабілеті мен денсаулығына әсері. Ауа қозғалысының жылдамдығы және температура шегі. Жайлылық аумағы.
Шахта атмосферасының құрамы. Зарядты камералар мен әрекеттегі шахта өндірісіндегі зиянды газдар мен оттек нормасы. Метан және оның құрамы, ұстау үлгісі мен шығару түрлері. Қабатты және жергілікті метанның жиналуымен күрес жүргізу. Шахта атмосферасындағы зиянды газдар мен метанның болуын кезеңдік қадағалайтын құрал. Тау өндірісіндегі максималды және минималды ауа қозғалысының жылдамдығы. Ауа температурасы мен ылғалдылық шегі. Шахталық шаң және оның қасиеттері. Шаңның түзілу көзі. Шахта ауасындағы шаңның шегі. Шаңнан жеке өорғану құралдары. Вентиляциялық құралдарға қойлатын қауіпсіздік ережелері.
|
Тау кәсіорнындағы климаттық жұмыс атқару жағдайларын сипаттайды.
|
Тау кәсіорнындағы климаттық жұмыс атқару жағдайларын сипаттайды.
Шахта атмосферасының құрамын атайды.
|
Бөлім 5 Тау жұмыстарын жүргізу кезінде табиғатты рационалды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау
|
Тақырып 5.1 Қоршаған ортаны қорғау туралы Қазақстан Республикасының Заңнамасы
|
Қоршаған ортаны қорғау бойынша құқықтық негіз бен заңнамалық тапсырмалар. Табиғатты пайдалану жөніндегі мемлекеттік басқарма. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық бірлестік. Стандараттардың халықарылқ жүйесі туралы түсінік.
|
Қоршаған ортаны қорғау бойынша заңнама тапсырмаларын атайды.
|
Қоршаған ортаны қорғау бойынша заңнама тапсырмаларын атайды.
|
Тақырып 5.2 Қоршаған ортаған тау жұмыстарының әсері
|
Жерасты өндірісіне бірлесетін қоршаған орта өзгерістері. Тау жынысы массивінің жылжуы. Жерасты жұмыстарының жақын аумақтың гидрологиясына әсері. Тау жынысы жылжуы кезіндегі қоршаушы жыныс пен пайдалы қазбаларның өздігінен тұтануы. Өндіріліген кеңістікте бос кенін орналастыру – шахталық отвалдарды азайтудың бір амалы.
|
Қоршаған ортаған тау жұмыстарының әсерін түсіндіреді.
|
Қоршаған ортаған тау жұмыстарының әсерін түсіндіреді.
|
Тақырып 5.3 Қоршаған ортаны қорғауі
|
Ландшафтқа, гидросфераға, атмосфераға, топырақ қабатына, флора мен фаунаға, кенге әсерететін техногенді фактор. Осы әсердің салдары. Жерді, атмосфераны және табиғи су қоймасының өндірістік қалдықтар мен шығарулардан қорғау мәселелері. Атмосфераны қорғау мен ауаны тазалау. Су ресурстары және олардың маңызы. Жер үсті және жерасты суларының ластану көздері. Ағынды суды тазалау. Су қоймаларының өздігінен тазаруы. Жерасты суларын қорғау. Өндірістік кәсіпорындарымен жер ресурстарын өндіру тәртібі. Жерасты тау жұмыстарымен зақымданған жерлерді рекультивациялау. Тау техникалық және биологиялық рекультивация.
|
Жерді қорғау мәселелері туралы әңгімелейді.
|
Жерді қорғау мәселелері туралы әңгімелейді.
|
Тақырып 5.4 Табиғатты рационалды пайдалану
|
Табиғатты рационалды пайдалану табиғи ресурстарды өндіру мен қорғау мәселелері ретінде. Табиғатты пайдалану және табиғатты қорғау принциптері. Минералды-шикізат ресурстарын кешенді және рационалды пайдалану – тау өндірісінің техникалық саясатының маңызды бөлігі. Геологиялық барлау жұмыстарын өткізу талаптары. Минералды шикізатты өндіру мен өңдеуде, максималды пайдалы компоненттерді алу кезінде; жақынында жатқан пайдалы қазбаларды пайдалану, сонымен қатар өндіріс қалдықтарын өңдеуде қолданылатын заманауи технологиялар мен техникалар.
|
Табиғатты пайдалану және табиғатты қорғау принциптерін ашады.
|
Табиғатты пайдалану және табиғатты қорғау принциптерін ашады.
Геологиялық барлау жұмыстарын өткізу талаптарын мазмұндайды.
|
