Білім беру бағдарламасы біліктілігі : 71101 Топограф-геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстардағы өлшеуші*

Бөлім 9 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіруін маркшейдерлік қамтамасыз ету

жүктеу 7,4 Mb. бет 19/32 Дата 29.01.2018 өлшемі 7,4 Mb. #8005 түрі Білім беру бағдарламасы

Навигация по данной странице:

• Пайдалы қазбаларды ашық түрде кенорындарын өндіру кезіндегі тірек түсірілім желісін құру және дамыту
• Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде түсірілім жұмыстары
• Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі арнайы жұмыстар
• А шық түрде кен орындарды өндірісі кезінде тау жынысы массивінде геомеханикалық үдерістер туралы жалпы мағлұмат
• Пайдалы қазбаларды жерасты өндіру кезіндегі тау жынысы мен жер беті қабатының жылжуы
• Ғимараттарды, құрылыстарды қауіпсіз әзірлеу шарттары және оларды қорғау шаралары
• Қауіпті аймақтарда қауіпсіз тау жұмыстарын жүргізуін маркшейдерлік қадағалау. Өндіріс кезіндегі геомеханикалық үдерістер м ониторинг і
• Курстық жоба НҰСҚАУЛЫҚ
• КУРСТЫҚ ЖОБА Графикалық материалдар, түсіндірмелік жазба мазмұны мен рәсімдеу
• « Жерасты маркшейдерлік тірек желісін құру жобасы » атты тақырыбына арналған курстық жоба мазмұнының мысалы
• « Көлденең біріктіру түсірілімі » атты курстық жұмысының болжамды мазмұны
• «Қарсы кенжар өндірісін жүргізу арқылы маркшейдер жұмыстары» атты тақырыптағы курстық жұмыс мазмұнының мысалы
• ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ

Бөлім 9 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіруін маркшейдерлік қамтамасыз ету

Тақырып 9.1 Пайдалы қазбаларды ашық түрде кенорындарын өндіру кезіндегі тірек түсірілім желісін құру және дамыту
Карьерде тірек желісін құру. Жоспарлы қамтамасыз етуді құру тәсілі. Түсірілім желісі пунктінің биіктігін анықтайды. Түсірілім желісі пунктін бекіту. Пунктерді бекіту. Ашық түрде кен орындарына қатысты түсірілімді құруға нұсқаулық талаптары.	Карьерлердегі тірек түсірілім желісін құру және дамыту үдерісін сипаттайды.	Пайдалы қазбаларды ашық түрде кенорындарын өндіру кезіндегі тірек түсірілім желісін құру және дамыту үдерісін сипаттайды.
Тақырып 9.2 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде түсірілім жұмыстары
Түсірілім объектісі. Нақты түсірілім тәсілдері. Түсірілім жұмыстарын орындау кезіндегі қауіпсіздік ережелері. Түсірілімді орындауда маркшейдер жұмысын жүргізу бойынша нұсқаулық талаптары.	Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде түсірілім жұмыстарын сипаттайды.	Түсірілім объектілері мен нақты түсіру тәсілдерін атайды. Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде түсірілім жұмыстарын сипаттайды.
Тақырып 9.3 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі арнайы жұмыстар
Бұрғылау жару жұмыстарының маркшейдерлік қызмет көрсету. Шегінуді профильдік түсіру. Болжамды жарылыс массасының көлемін анықтайды. Траншейді жүргізу кезіндегі жұмыстар. Транспортық жол, трубалық құбырлар мен электрді өткізуді бөлу және түсіру.	Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі арнайы жұмыстарын сипаттайды.	Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі арнайы жұмыстарын сипаттайды.
Тәжірибелік жұмыс № 24
Тахеометриялық түсірілімді жүргізу.	Тахеометриялық түсірілімді жүргізеді.	Тахеометриялық түсірілімді жүргізеді, түсірілім нәтижесі бойынша кен көлемін анықтайды, жоспар құрады.
Бөлім 10 Кен орындарын өндіру кезінде жер бетінде және тау жынысы сілеміндегі геомеханикалық және геодинамикалық үдерістер және оларға мониторинг жасау
Тақырып 10.1 Ашық түрде кен орындарды өндірісі кезінде тау жынысы массивінде геомеханикалық үдерістер туралы жалпы мағлұмат
Карьера құлама ақауы туралы жалпы мағлұмат. Табиғи және тау техникалық факторлар туарлы түсінік, геологиялық және гидрогеологиялық шарттар түсінігі. Карьерадағы құлама тұрақтылығын есептеу әдісін классификациялау. Карьерадағы геомеханикалық үдерістер мониторингі.	Ашық түрде кен орындарды өндірісі кезінде тау жынысы массивінде геомеханикалық үдерістер туралы жалпы пікірін атайды.	Ашық түрде кен орындарды өндірісі кезінде тау жынысы массивінде геомеханикалық үдерістер туралы жалпы пікірін атайды. Карьерадағы құлама тұрақтылығын есептеу әдісін классификациялауды түсіндіреді.
Тақырып 10.2 Пайдалы қазбаларды жерасты өндіру кезіндегі тау жынысы мен жер беті қабатының жылжуы
Тау жынысы, жер қыртысының жылжуы үдерісі туралы жалпы мағлұмат және оны оқу нәтижесінде шешетін тапсырмалар. Кен орындарын өндіру кезінде тау жынысы жылжуының үлгісі мен схемасы. Жылжу үдерісінің негізгі параметрі мен түсінігі. Тау жынысы мен жер қыртысының жылжуы үдерісіне әсер ететін үлгілер мен шарттар. Жылжу үдерісін зерттеу әдістері. Тау жынысы қабатының жылжуын маркшейдерлік және геофизикалық бақылау. Өндіріс объектілері мен жер қыртысы жылжуы мен ақауын анықтауға арналған бақылау станциялары.	Пайдалы қазбаларды жер бетінде өндіру кезіндегі жер қыртысы мен тау жынысының жылжу үдерістерін сипаттайды.	Пайдалы қазбаларды жер бетінде өндіру кезіндегі жер қыртысы мен тау жынысының жылжу үдерістерін сипаттайды. Тау жынысы мен жер қыртысының жылжу үдерісіне әсер ететін үлгілер мен шарттарды атайды. Жылжу үдерісін зерттеу әдісін сипаттайды.
Тәжірибелік жұмыс № 25
Бақылау станциясының жобасын құрау.	Бақылау станциясын жобалайды.	Бақылау станциясының жобасын жасайды, профильді сызық бойынша қадалардың көлденең жылжуын есептейді, ақаулар графигін құрады, кен жайылуы бойынша және тор кескінін салады.
Тақырып 10.3 Ғимараттарды, құрылыстарды қауіпсіз әзірлеу шарттары және оларды қорғау шаралары
Объектілерді қорғау әдістері. Өндірілетін объектілер үшін мүмкін және шекті ақауларды анықтау. Қауіпсіз және шекті терең өндіріс. Қорғалатын контур. Берма. Тежегіш целиктерді салу тәсілдері. Шахтаның өндірістік алаң мен ғимаратқа көлденең кескіндер тәсілі арқылы целиктерді құру. Терең көкжиектерде тік шахталық бөренені қорғау. Сандық белгілері бар перпендикуляр және кескіндеу тәсілімен целиктерді құру. Тежегіш целикті құру. Тежегіш целиктерде тау жұмыстарын жүргізуді қорғаныс шарасын бекіту.	Ғимараттарды, құрылыстарды қауіпсіз әзірлеу шарттары және оларды қорғау шараларын мазмұндайды.	Ғимараттарды, құрылыстарды қауіпсіз әзірлеу шарттары және оларды қорғау шараларын мазмұндайды.
Тәжірибелік жұмыс № 26
Тежегіш целикті құру.	Созылған үлгідегі объектілер, өндірістік алаң астыларында тежегіш целиктерді құруды жүзеге асырады.	Сандық белгілері бар перпендикуляр және кескіндеу және шахтаның өндірістік алаң мен ғимаратқа көлденең кескіндер тәсілі арқылы созылған үлгідегі объектілер, өндірістік алаң астыларында тежегіш целиктерді құруды жүзеге асырады.
Тақырып 10.4 Қауіпті аймақтарда қауіпсіз тау жұмыстарын жүргізуін маркшейдерлік қадағалау. Өндіріс кезіндегі геомеханикалық үдерістер мониторингі
Қауіпсіз аумақтарында тау жұмыстарын жүргізу мәселелерінде маркшейдер қызметінің рөлі. Қауіпті аумақ классификациясы. Тау соғылуы және жоғарғы тау қысымы мен залады заттардың шығарылу аймақтарында, су басқан өндірісте тау жұмыстарын жүргізу кезінде маркшейдер қызметінің бақылау функциясы. Қауіпті аймақтар шекарасын белгілеу бойынша жоба мазмұны және оларда тау жұмыстарын жүргізу. Су бөгетінің жарылуы қаупі бар объектілерінде бөгет целиктерін салу және есептеу. Су басқан өндірістегі суды ағызу бойынша шаралар. Шахталық дала шекарасындағы бөгет целиктер. Жоғарғы тау қысымы аумағын салу және есептеу. Жерасты тәсілімен кен орындарын өндіру кезіндегі мониторинг маңызы.	Қауіпті аймақтарда тау жұмыстарын жүргізуде маркшейдер қадағалау мазмұнын ашады.	Қауіпті аймақтарда тау жұмыстарын жүргізуде маркшейдер қадағалау мазмұнын ашады, өндіріс кезіндегі геомеханикалық үдерістер мониторингін сипаттайды.
Тәжірибелік жұмыс № 27
Тау жұмыстарында су басқан аймақтарда бөгеттік целиктерді салу және есептеу. Су басқан аймақтарда тежегіш целиктерді салу және есептеу.	Су басқан аймақтарда тежегіш целиктерді, тау жұмыстарында су басқан аймақтарда бөгеттік целиктерді салады және есептейді.	Су басқан аймақтарда тежегіш целиктерді, тау жұмыстарында су басқан аймақтарда бөгеттік целиктерді салады және есептейді.
Тәжірибелік жұмыс № 28
Жоғарғы тау қысымы аумағын салу және есептеу.	Жоғарғы тау қысымы аумағын салады және есептейді.	Жоғарғы тау қысымы аумағын салады және есептейді.
Курстық жоба

НҰСҚАУЛЫҚ

«Маркшейдер ісі» пәні бойынша оқыту бағдарламасын жүзеге асыру үшін оқуды ұйымдастырудың келесі үлгілері ұсынылады: дәріс, семинар, экскурсия, тәжірибелік және зертханалық-тәжірибелік сабақтар.

Оқыту материалдары мазмұнының ерекшелігі мен күрделілігін есепке ала отырып оқытудың келесі әдістерінұсынамыз: жеке және фронталды әңгімелесу, нақты жағдайларды сараптамалау, имитациялық жаттығулар, семинар-пікір таластар.

Танымдық қызметін ұйымдастыру үлгісі нұсқаулық сипатқа ие. Бөлімдерді оқуға берілетін сағаттар саны мазмұнның минимумын сақтаған кезде ғана өзгертіледі.

Берілген оқу бағдарламасы тазалау және кескіндеу өндірісіндегі түсірілім жұмыстарын зерттеуді; тау өндірісіндегі тік түсірілімді; біріктіріп түсіруді; жерасты құрылғыларын салу мен пайдалануда маркшейдерлік қамтамасыз етуді; пайдалы қазбалар кен орнын ашық түрде өндіруді маркшейдерлік қамтамасыз етуді оқуды қамтиды.

Оқу пәні бойынша оқу бағдарламасы білім алушының білім, білу керек және дағдыға бағытталған:

– Сызу және топографиялық сызу негізі;

– Тау-кен ісі;

– Геология;

– Геодезия;

– Жоғары геодезия негіздері.

Осы пәннен алған білімі «Маркшейдер ісін ұйымдастыру» пәнін оқуда және тәжірибеде пайдаланылады.

Оқыту пәнін оқу барысында міндетті түрде жалпы кәсіптік пәндер мен арнайы циклдер пәндерімен интеграциялау.

«Маркшейдер ісі» пәнін оқу нәтижесінде студенттер:

білуі қажет:

– маркшейдер құрылғысын тағайындау және орнықтыру;

– жерасты теодолиттік түсірілім;

– тау-кен жынысындағы және кен өндірудегі жер қабатындағы геомеханикалық және геодинамикалық үдерістер, сонымен қатар олардың мониторингі мен есебі;

– маркшейдер құжаттамасының түрлері;

– тау-кен жынысындағы және кен өндірудегі жер қабатындағы геомеханикалық және геодинамикалық үдерістер, сонымен қатар олардың мониторингі мен есебі;

істей алуы қажет:

– маркшейдер құрылғыларын тексеру мен дәлдеме жасау;

– кесінді және тазалау өндірісінде түсірілім жұмыстарын орындау;

– тау-кен өндірісінде тік түсірілім жұмыстарын орындау;

– қатынастыру түсірілім жұмыстарын орындау;

– жерасты құрастыру кезінде арнайы маркшейдер жұмыстарын орындау;

– жерасты құрылғыларын салу мен пайдалануда маркшейдерлі қамтамасыз етуді жүщеге асыру;

– пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрін маркшейдерлі қамтамасыз етуді жүзеге асыру.

Оқыту пәнін оқу үдерісінде міндетті түрде келесі жағдайларды жасау қажет:

– тиянақтылыққа, тәртіптілікке, болашақ мамандыққа деген қызығушылықты тәрбиелеу;

– назар қоюды, кең түрде ойлау, жылдам ойлау, көзбен өлшеуді дамыту.
КУРСТЫҚ ЖОБА

Графикалық материалдар, түсіндірмелік жазба мазмұны мен рәсімдеу

Курстық жоба «Маркшейдер ісі» пәнін оқу кезінде білім алушылардың алған теориялық білім базасында орындалады.

Курстық жобаның мақсаты теориялық білімді бекіту мен тереңдету, оларды мәселелерді дұрыс шешу үшін дұрыс қолдану, және есептеу мен жобалау бойынша дағдыларды қалыптастыру.

Курстық жұмысты орындау барысында әлемдік ғылым мен кәсіпорындағы техниканың заманауи дәрежесін есепке алу қажет.

Жобаны орындау барысында тау кәсіпорнының нақты материалдарына сүйену қажет, мемлекеттік білім стандарттары мен анықтамалық әдебиеттермен, үлгілік жобалармен, басқа жа нормативтік құжаттарды қолдану қажет, сонымен қатар қауіпсіздік техникасы ережелерінің талаптарын міндетті түрде ескеру қажет. Барлық мәселелерді пайдалы қазбаларды рационалды пайдалану, кенді және қоршаған ортаны қорғау талаптарын есепке ала отырып шешу.

Курстық жоба есептік-түсіндірме жазбасы мен графикалық бөлімнен тұрады.

Түсіндірме жазба бекітілген үлгіде жасалған титул парағынан, курстық жобаға жеке тапсырма, мазмұны, негізгі есептеулер мен оларға арналған қысқаша түсіндірмелерден, сонымен қатар әдебиеттер тізімінен және, қажет болған жағдайда қосымшалардан тұруы керек.

Есептеу-түсіндірме жазбасының көлемі – стандартты (А-4) форматында 15-20 бет. Жазбада техникалық және ұйымдастыру сұрақтары бойынша шешімдер жазылуы тиіс.

Графикалық бөлім А-1 форматындағы 1-2 беттен тұруы керек.

Сызбаларда оқуға және пайдалануға ыңғайлы масштабтағы соңғы нәтижелер көрсетіледі.

Ұсынылатын курстық жоба тақырыптары:

Жерасты маркшейдерлік тірек желісін құру жобасы

Көлденең біріктіру түсірілімі

Қарсы кенжар өндірісін жүргізу арқылы маркшейдер жұмыстары

«Жерасты маркшейдерлік тірек желісін құру жобасы» атты тақырыбына арналған курстық жоба мазмұнының мысалы

1. Гирокомпасты жөндеуді анықтау, пунктердің координаттары мен биіктігін анықтау арналған маркшейдер геодезиялық тірек желісінің жандары мен пуктерін сипаттау.

2. Әрекеттегі жерасты тірек желісі және алдында салынған полигонометриялық жолдарды қолдану мүмкіндіктері туралы ақпарат, оларды нақтылық есептеу мен пунктердің сақталуы бойынша жобаланатын желіге қосуға болады.

3. Жобаланатын желіні құру схемасы.

4. Қосымша орталықтандыру мен бейімдеу желілерінің орны мен әдістері.

5. Желіні құруға қажетті құралдар мен құрылғылар.

6. Полигонометрия жақтарының гироскопиялық бағытталуы, сызықтық және бұрыштық өлшем әдісі.

7. Полигонометрияның соңғы жолының орналасуының кемшіліктерін алдын ала есептеу.

8. Полигонометрия нақтылығы бағасы.

9. Жұмыстарды орындау бойынша қауіпсіздік шаралары.

Жобаның графикалық бөлімі:

гирокомпасты түзетуді анықтау үшін орталықтандырылған және белгілеу нүктесіне жанасқан схеманы салу арқылы жер қабатындағы тірек желісінің жоспары (масштабтар 1:2000-1:10000);

тау өдірісінің жоспары, мұнда на который наносят

– шахта алаңының техникалық шекарасы;

– ағымдағы және жобадағы капиталды және даярлық тау-кені;

– тірек желісінің бастапқы шығыс пунктері;

– қосымша орталықтандыру мен бейімдеу орындары;

– ағымдағы тірек желісінің схемалары мен жобаланатын полигонометриялық жолдар;

– тұрақты пунктердің сақталған және жобалаған топтары;

– сақталған және жобалаған гирожақтар;

– полигонометрияның соңғы пунктінің орналасуын алдын ала есептеуіне жерасты маркшейдерлік тірек желісінің схемасы.

«Көлденең біріктіру түсірілімі» атты курстық жұмысының болжамды мазмұны

1. Көлденең біріктіру түсірілімі тәсілдерінің дәлелі.

2. Жобалауға арналған құралды жобалау тәсілі, оның сипаты.

3. Гирокомпасты жөндеуді анықтау, жақын пункт координаттарын анықтау үшін қолданылатын маркшейдерлік геодезиялық тірек желісінің жақтары мен пунктерінің сипаты.

4. Болжамды көкжиек пен жазықтыққа құламалардың жанасуы.

5. Бұрыштық және сызықтық өлшем әдістемесі.

6. Жұмыстарды орындаудағы қауіпсіздік шаралары.

7. Жанасу нәтижелерін камералды өңдеу.

8. Жанасуды қадағалау.

9. Көлденең біріктіру түсірілімінің сараптамасы: жоблаудағы қателіктер, жазықтықтағы және бейінді көкжиекке жанасу қателіктері, жалпы көледенең біріктіру түсірілімінің қателіктері.

10. Гироскопиялық бағыт көрсету:

– гироскопиялық бағыт көрсету өндірісі;

– гирокомпастың төрт пунктін бақылау нәтижелерін камералды өңдеу;

– тау жұмыстары көкжиегіндегі полигонометрия жағынан бейінді дирекциондық бұрышты есептеу:

– гироскопиялық бейінді нақтылығын бағалау.

11. Көлденең бңрңктңру түсірілімінің сапасы туралы қорытындылар.

Жобаның графикалық бөлімі:

гироскопиялық түзетулерді анықтау үшін жақтарды белгілеу мен орталық нүктелеріне жанасу схемасын салынған жер бетіндегі тірек желісінің жоспары;

бөренелердің биіктігі, тау өндірісінің көкжиегі мен жерасты жжанасу схемасы көрсетілген бөрене жанындағы өндіріс жоспары.

Көлденең біріктіру түсірілімінің жоспары.

4. жобалау тапсырмаларын шешу кезіндегі құрылғылардың орналасу схемасы.

5. гироскопиялық бейінді схема.

6. геометриялық және гироскопиялық бейінді тәсілдер кезіндегі жұмыстарды ұйымдастыру графигі.

«Қарсы кенжар өндірісін жүргізу арқылы маркшейдер жұмыстары» атты тақырыптағы курстық жұмыс мазмұнының мысалы

1. Қарсы кенжарлармен жүргізілетін өндіріс атауы мен сипаты.

2. Жауапты бағыттары бойынша рұқсат етілетін кенжарлар ажырауы, жауапты бағыттар, соғу түрі.

3. Соғудың бастапқы пунктерінің координаттары мен биіктігін анықтау.

4. Соғудың бастапқы пунктерінің координаттары мен биіктігін жасау.

5. Соғуды өндіру үшін маркшейдер жұмыстарының схемасын, өлшеу әдістемесі мен құралдарын тандау.

6. Жауапты бағыттар бойынша кенжарлардың жанасуындағы кеиһмшіліктерді алдын ала есептеу.

7. Алдын ала бекітілген рұқсатпен есептеу нәтижесінде алынған мүмкін болатын соғу кемшіліктерін салыстыру.

8. Соғудың барлық параметрлерін есептеу (бағыттау бұрыштары, соғу осьтері: оның ұзындықтары, бұрышы, иілу бұрыштары).

9. Көлденең, тік жазықтықтарға бағытталған тапсырмалар.

10. көлденең өндірісті жүргізуге, жөңгелекті жүргізуге бағытталған тапсырмалар.

11. Өндірісті жүргізудің бақылау дұрыстылығы.

12. Қарсы кенжарлар өндірісі өткеліне қызмет көрсету.

13. Қарсы кенжарларды өндіру кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

Жобаның графикалық бөлімі:

1:2000 масштабындағы жанасу жоспары, оған төмендегілер түсіріледі:

– ағымдағы және жобалау тау-кені;

– полигонометрияның ағымдағы және жобалу жолдары;

– тұрақты пунктер топтары;

Кенжарлардың жанасу өндірісіндегі күтілетін кемшіліктералдын ала есептеу бойынша жанасу схемасы.

Көлденең және тік жазықтықтағы өндіріс бағыты тапсырмасының схемасы.

1:50 немесе 1:100 мастабындағы өту жолының жүктілік жобасы.

1:50 немесе 1:100 масштабындағы көлденең өндіріс жанасу өтілінің жобасы.

ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ
Пән мақсаты – өндірістік жарақаттар мен кәсіби ауруларды зерттеу; қауіпті технологиялық үдерістер мен техникалық жүйелерден қорғану әдістері мен құралдары; жерасты өртін сөндіру және алдын алу; өндірістік санитария ережелері; тау жұмыстарын жүргізу кезіндегі табиғатты рационалды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау.
ПӘНГЕ ҚЫСҚАША СИПАТТАМА

Бөлім, тақырып	Оқу сағаттарының саны
	Барлығы	Зертханалық және тәжірибелік сабақтар

жүктеу 7,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: