«былғары және үлбір өнеркәсіптері өндірісін жобалау және жоспарлау»

-дәріс. Былғары зауытының жалпы сипаттамасы

жүктеу 0,66 Mb.

бет	2/4
Дата	14.05.2018
өлшемі	0,66 Mb.
	#13514

1 2 3 4

7-дәріс. Шикізат түрлері, қасиеттері мен сапасы Дәріс сұрақтары: Былғары бұйымдарының қауiпсiздiгiне қойылатын талаптар
8-дәріс. Былғары зауытын жобалау

6-дәріс. Былғары зауытының жалпы сипаттамасы
Дәріс сұрақтары:

Былғарыға жалпы сипаттама

Дәріс мақсаты: Былғарыға жалпы сипаттама беріп, оың түрлерімен таныстыру

Былғары - мал терілерін химиялық және механикалық әдістермен өңдеу арқылы - алынатын материал. Одан аяқ киім, сырт киім, айыл-тұрман, галантерея, техникалық бұйымдар т.б. жасалады. Мал терісі 3 қабаттан шелден, өзеңнен, қыртыстан тұрады. Былғары жасау үшін терінің жүні жидітіледі, шелі сылынып, қыртысы жазылады. Терінің өзеңін (ортаңғы қабатын) өңдей отырып былғары алынады. Өзең айқыш-ұйқыштанып тығыз байланысқан коллогенді талшықтардан құралады. Теріні жүннен арылту үшін сілті (күл мен әк ерітіндісі) және фермент жағылады, күкіртті натрий, әк ерітіндісі бүркіледі. Бірнеше сағаттан кейін қылшық пен босаң қыртыс арнаулы машина арқылы оңай ажыратылады. Мұнан соң шелдеу машинасымен терінің шелі сылынады. Осыдан шыққан шикізат көн деп аталады. Көндегі сілті және басқа қосылыстар кетіріліп, әк сумен жуылып шайылады.

Шикізат талқымен жұмсартылады. Арнаулы машинамен ылғалдан арылтылған соң, қалыңдығы бір тегіс болу үшін былғары сүріледі де, қандай мақсатқа пайдаланатындығына және жағылатын бояу түсіне қарай сұрыпталады. Тікелей бояу, қышқылды бояу, т.б. тәсілдермен боялған былғарының қатпарлары жазылып, керу машинасына жіберіледі. Керіліп кептірілген былғарының пұшпақтары кесіледі, сығылады және оған жылтыр өң беріледі.

Пайдалану мақсатына қарай былғары 4 топқа бөлінеді: аяқ киімдік былғары, қайыс немесе айыл-тұрмандық былғары, сырт киімдік және галантереялық былғары, техникалық былғары Аяқ киімдік былғары қасаң және жұмсақ былғары түрінде болады. Аяқ киімнің үстіңгі бөлігіне жұмсақ былғары, ал табан бөлігіне (ұлтан, өкше, сірі өкше, т.б.) қасаң былғары жұмсалады. Қасаң былғары ірі мал терісінен жасалады, өңделмеген терінің орташа салм. 23 — 26 кг-нан кем болмайды. Жұмсақ былғары қой, ешкі және бұзау, тана, құнажын, шошқа, жылқы терілерінен жасалады.

Қайыс немесе айыл-тұрмандық былғарыдан белдік т.б. бұйымдар (қалыңд. 2,5 — 3,0 мм), сондай-ақ, айыл-тұрмандар (қалыңд. 2,2 — 4,0 мм) жасалады. Сырт киімдік және галантереялық былғары ұсақ мал терісінен жасалады, қалыңд. 0,5 — 1,2 мм-ден аспайды. Галантереялық бұйымдар жасау үшін ірі балықтың, жылан мен кесірткенің терілері де пайдаланылады. Техникалық былғары ірі малдың жон терісінен жасалады, ол әрі қалың, әрі төзімді болады. Оны өндірістік машиналардың кейбір бөлшектерін жасауға пайдаланады.

7-дәріс. Шикізат түрлері, қасиеттері мен сапасы
Дәріс сұрақтары:

Былғары бұйымдарының қауiпсiздiгiне қойылатын талаптар

Аяқ киiм мына механикалық, биологиялық және химиялық қауiпсiздiк көрсеткiштерiмен:

1) механикалық - аяқ киiмнiң төменгi бөлiктерiнiң, өкшесiнiң дайындама жiп тiгiстерiнiң бекiтiлу берiктiгi, пiшiн өзгерiсi көрсеткiштерiмен; спорттық аяқ-киiм - ұлтанның көп мәрте иiлуге шыдамдылығы ұлтанның соққыға берiктiгi, бекiтiлу тұстарының берiктiгi көрсеткiштерiмен;
2) биологиялық - бұйымның физикалық қасиеттерiнiң көрсеткiштерiмен (иiлгiштiгi, су өткiзбеушiлiгi);

3) химиялық - модельдi ауа соғатын ортасына және сулы ортаға

денсаулыққа қауiптi химиялық заттардың шектi бөлiнуiмен, материалдар
бояуларының құрғақ және ылғалды үйкелуге, терлеу әсерiне берiктiгiмен
сипатталады.
      Аяқ киiмнiң мынадай қауiпсiздiк көрсеткiштерi айқындалады:
      1) күнделiктi киетiн, модельдi, спорттық және үйде киетiн аяқ киiм-ұлтанның және төменгi бөлiктерiнiң бекiтiлу берiктiгi;
      2) күнделiктi киетiн, модельдi және үйде киетiн — өкшенiң бекiтiлу берiктiгi;
      3) күнделiктi киетiн, модельдi, үйде және жолда киетiн — иiлгiштiгi;
      4) спорттық - ұлтанның көп мәрте иiлуге төзiмдiлiгi;

5) спорттық - ұлтанның соққыға берiктiгi және бекiтiлу тұстарының берiктiгi;

6) резеңке, полимер, резеңке-тоқыма және полимер-тоқыма - су
өткiзбеушiлiгi.
Аяқ киiм аяққа ыңғайлы болуы тиiс. Аяқ киiм дайындауға арналған қалыптар, өкшенi, аяқ киiм бөлiктерiн бекiту әдiстерi мен берiктiгi, аяқ киiмнiң иiлгiштiгi, табан ұшы мен өкшесiнiң майысу шамасы аяқ киiмнiң нақты түрлерiне арналған қолданыстағы нормативтiк құжаттарға сәйкес болуға тиiс. Қолданылатын материалдардың сапасы аяқ киiмнiң иiлгiштiгiн қамтамасыз етедi. Өкшесi төмен аяқ киiмнен басқа, табан жиынтығын ұстау үшiн мiндеттi түрде супинатор (өкшелiк) болуы тиiс.

Аяқ киiм астары бөлiктерiнiң бояуы құрғақ, ылғалды үйкелу және терлеу әсерiне төзiмдi болуы тиiс.

Аяқ киiмнiң механикалық және биологиялық қауiпсiздiк көрсеткiштерi осы Техникалық регламентке белгiленген талаптарға сәйкес болуы тиiс.

Аяқ киiм шығаруда қолданылатын материалдардан бөлiнетiн зиянды заттардың шектi рұқсат етiлген нормалары осы Техникалық регламентке белгiленген талаптарға сәйкес болуы тиiс.

Үйде және жағажайда киетiн аяқ киiм материалынан бөлiнетiн зиянды заттардың бөлiнуiн бақылау сулы ортада, аяқ киiмнiң қалған түрлерiн ауа соғатын ортада жүргiзiледi.

Сулы орта мен ауа соғатын ортадағы дәлдiк индексi 120%-дан артық болмауы қажет.

Былғары-галантерея бұйымдардың қауiпсiздiгi мына:
      1) тұтқалары мен иықтық белдiктердiң ажырату жүктемесi - механикалық көрсеткiштермен.
      2) денсаулыққа зиянды химиялық заттардың модельдi ауа соғатын ортаға және сулы ортада шектi бөлiнуi химиялық көрсеткiштермен сипатталады.
      Былғары-галантерея бұйымдары бөлiктерiнiң бояуы құрғақ, ылғалды үйкелу және терлеу әсерiне орнықты болуға тиiс.

Былғары-галантерея бұйымдарының механикалық және химиялық қауiпсiздiк көрсеткiштерi осы Техникалық регламентке белгiленген талаптарға сәйкес болуы тиiс.

Былғары-галантерея бұйымдарын жасау кезiнде қолданылатын материалдардан бөлiнетiн зиянды заттардың шектi рұқсат етiлген нормалары осы Техникалық регламентке белгiленген талаптарға сәйкес болуға тиiс.

Былғары-галантерея бұйымдарының материалдарынан зиянды заттардың бөлiнуiн бақылау ауа ортада жүргiзiледi.

Ауа соғатын ортадағы дәлдiк индексi 120 %-дан аспауға тиiс.

8-дәріс. Былғары зауытын жобалау

Дәріс сұрақтары:

Шикізат санын есептеу

Дәріс мақсаты: Былғары зауыттарын жобалау кезіндегі шикізаттың санын есептеудің әдістемесін үйрету
Зауытта көлемі бойынша қабылданады, сондықтан бұл есептеуде көлем бойынша өнім 100 шаршы метр дайын өніммен есептелінеді
Бастапқы деректер:
Мг – зауыттың жылдық өнімділігі

Д – жұмыс күндері жылына

аi –өнім түріне байлансыты дайын өнім ассортименті, %

Σаi=а1 + а2 + …+ аi = 100%

Рс – булы шикізаттың бір партиясының массасы, кг

Vоб – барабанның толық ішкі көлемі, м3

α – барабанды толтыру коэфицентті

VП – пайдалы барабан көлемі , м3

жк – сулы коэффициент

mi –шикізат түріне байланысты бір тері массасы, кг

Fi –бір терінің орташа көлемі,кв.дм.

NiF –100 кв.м дайын өнімге шошқа шикізатының нормасы

Vоб – барабанның толық ішкі көлемі, м3

α – барабанды толтыру коэфицентті

VП – пайдалы барабан көлемі , м3

жк – сулы коэффициент

mi –шикізат түріне байлансыты бір тері массасы, кг

Fi –бір терінің орташа көлемі,кв.дм.

NiF –100 кв.м дайын өнімге шошқа шикізатының нормасы
Есептеу

1. Дайын өнімде шикізаттың түріне байланысты коэфиценттерді табу :

Орташа шикізаттың шығыны 100 кв.м

3. Орташа бір шошқа терісінің массасын табу , кг

4. Бір шошқа терісінің орташа көлемін есептеу , кв.дм.

5. Шикізаттың тәулік қажеттілігі көлемі бойынша, м2.

6. Масса бойынша тәуліктік қажеттілігі:

7. Тәуліктік шикізатты табу :

8.Тәулігіне партия санын қабылдаймыз : nсут.

9. Шикізат түріне байланысты партияны табу:

10. Шикізат түріне байланысты парияны түзеу.

11. Дайын өнім түріне байланысты түзеу:

12.Дайын өнім бойынша коэфиценттерді табу

13. Орташаесептеулік шикізат шығының 100 кв.м дайын өніміне,

м2/100 м2

14.Көлем бойынша тәуліктік қажеттілік , кв.м.

15. Масса бойынша тәуліктік қажеттілік, кг

16. Партияны түзеу, кг:

17. Бір партиядағы шикізат көлемі :

жүктеу 0,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4