Батыс Қазақстан облысы Сырым ауданы Жалпы білім беретін Бұлдырты орта мектебі Физика және астрономия пәнінен

Айналатын дененің тепе-теңдігін сақтау үшін, денені сағат тілі жүрісіне бағыттас айналдыратын күш моменттерінің қосындысы оны сағат тілі жүрісіне қарсы бағытта айналдыратын күн моменттерінің қосындысына тең болуы керек.

Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс жалпы жұмыс немесе толық жұмыс делінеді.

Механизмдердің басқа денелерді қозғалысқа келтіретін жұмысы пайдалы жұмыс деп аталады.

Пайдалы әрекет коэффиценті-η немесе ПӘК η=А_П /А_Т *100%

Жұмыс. Куат. Энергия. Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті.

Оқушылардың тарау бойынша алған білімі мен іскерліктерін тексеру.

А.Оқушылар механикалық жұмыс, қуат, энергия формулаларын біледі;

В. ПӘК-ті есептей алады;

С. Пайдалы жұмыс пен толық жұмыстың мағынасын айқындайды .

А. Жалпы массасы 50т реактивті ұшақты ұшқыш Жермен салыстырғанда 300м/с жылдамдықпен басқарып келеді. Ұшақтың кинетикалық энергиясы қандай?

В. Ат арбаға 400 Н күш түсіре отырып, 0,8 м/с жылдамдықпен, оны бірқалыпты

тартып келеді. Ат 1 сағатта қандай жұмыс істейді?

С. а) Массасы 100 т ұшақ 200 м/с жылдамдық алып 10 км биіктікке көтерілсе, ұшақтың жермен салыстырғандағы механикалық энергиясы қандай?

б) Қуаты 5 кВт, электр двигателін қозғалыс келтіретін механикалық күрек 144 т

топырақты 10 м биіктікке 2 сағатта көтереді. Қондырғының ПӘК-ін тап.
II- нұсқа

А. Қатаңдығы 10⁴ Н/м серіппе 3 см-ге сығылғанда оның потенциалдық энергиясын тап.

В. Массасы 50 кг бала сатымен 30 м биіктікке 10 минут ішінде көтерілген болса, баланың өндірген қуатын анықта.

С. а) Серіппелі пистолеттің серіппесінің қатаңдығы 400 Н/м.

Оқтың массасы 5 г. Егер серіппе 2 см-ге сығылса, оқ пистолеттен қандай

жылдамдықпен ұшып шығар еді?

б) Кемеде салмағы 20000 Н трап ұзындығы 15 м көлбеу жазықтықпен судан

шығарылып алынды және 4,5 м биіктікке көтеріледі. Трапты тартып алатын

тростың керілу күші 10000Н. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-ін тап.
Физика және астрономия 8-сынып.

I-тоқсандық бақылау жұмысы.

Жалпы тарауға шолу.

І тарау. Жылу құбылыстары. Ішкі энергия. Заттың агрегаттық күйлерінің өзгеруі.

Молекулалардың ретсіз қозғалысын жылулық қозғалыс деп атаймыз.

Диффузия сұйықтарда, газдарда, сұйықтарда және қатты денелерде жүреді.

энергиясы мен осы бөлшектердің өзара әрекеттесуінің потенциалық

энергиясының қосындысын айтамыз. Дененің температурасы жоғары болған

сайын оның ішкі энергиясы артады.

Белгілі заттың масса бірлігінің температурасын 1⁰С-қа өзгертуге қажет жылу

мөлшерін көрсететін физикалық шаманы меншікті жылу сыйымдылық деп

атайды.

Массасы 1 кг отын толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін көрсететін

физикалық шаманы отынның меншікті жану жылуы деп атайды.

q – отынның меншікті жану жылуы. 1 Дж/кг.

1 кг кристалл затты балқу температурасында сұйыққа айналдыру үшін

жұмсалатын Q жылу мөлшерін осы затттың меншікті балқу жылуы деп атайды

атайды.

буды қанықпаған бу деп атайды.

Егер денелер жүйесіне сыртқы күштер әрекет етпесе және қоршаған ортамен

жылу алмасу болмас, онда ол тұйықталған және жылулық оқшауланған болады.

Энергияның сақталу және айналу заңы:

Тұйықталған және жылулық оқшауланған денелер жүйесінің толық энергиясы-

осы жүйеде болатын кез келген өзгерістер кезінде сақталады.