ЮВЕНИЛЬДЫ АРТРИТТІҢ ЖІКТЕЛІСІ ЖӘНЕ НОМЕНКЛАТУРАСЫ

410 
52-КЕСТЕ 
РЕВМАТОИДТЫ АРТРИТТЕ РДІҢ ТОПШАЛАРЫ 
(Sch all er J.G., Wed wood R.J., 19 87) 
Клиникалық- 
лабораторлық 
белгілер 
Полиартрит 
Олигоартрит 
Жҥйелікпен 
басталу 
Ревматоидты 
фактор бой-
ынша теріс 
Ревматоидты 
фактор 
бойынша оң 
І тип 
ІІ тип 
ЮРА-мен 
ауырғандар-
дың арасында 
-ғы ҥлесі (%) 
Жынысы 
Аурудың 
басталу жасы 
Зақымдалған 
буындар 
Сакроилеит 
Иридоциклит 
Ревматоидтық 
фактор (РФ) 
Антинуклеяр-
лы антидене 
(АНА) 
HLA жҥйесін 
зертттеу 
Ақыры 
20-25 
90% қыздар 
Барлық бала-
лық шақта 
Кезкелген, 
кҿп зақымда-
лумен 
Жоқ 
Сирек 
Жоқ 
25% 
жағдайда 
- 
10-15% 
жағдайда 
ауыр артрит 
5-10 
80% қыздар 
Ересек бала-
лық шақ 
Кезкелген, 
кҿп зақымда-
лумен 
Сирек 
Жоқ 
100% 
жағдайда 
75% 
жағдайда 
HLA-DR4 
50%-дан ар-
тық жағдайда 
ауыр артрит 
35-40 
80% қыздар 
Ерте балалық
шақ 
Аздаған ірі 
буындар: тізе 
аяқ-басы 
шынтақ 
Жоқ 
30% 
жағдайда - 
созылмалы 
иридоциклит 
Жоқ 
90% 
жағдайда 
HLA-DR5, 
DRW6, 
DRW8 
Кҿздің зақым 
-далуы -10%, 
полиартрит- 
20% 
10-15 
90% ҧлдар 
Ересек бала 
лық шақ 
Аздаған ірі 
буындар:ҧр 
шық буыны 
Жиі 
10-20% 
жағдайда –
жедел ири-
доциклит 
Жиі 
Жоқ 
HLA-B27 
Кейін 
спондило- 
артропатия 
20 
60% ҧлдар 
Барлық бала 
лық шақта 
Кезкелген, 
кҿптеген за-
қымдалулар 
Жоқ 
Жоқ 
Жоқ 
Жоқ 
- 
25%-да ауыр 
артрит 
Айқын білінетін артралгиялар, ересектерге қарағанда сирек кездеседі, балалар 
ертеңгісін буындарының қиын жазылатынына кҿп кҿңіл аудармайды. ЮРА-ның моно- 
жҽне олигоартритпен (4 буынға дейін) басталуы жиірек кездеседі, бҧнда кҿбіне ҽуелі 
қабынуға тізе буыны, содан соң аяқ басы жҽне қол басы, сиректеу ҧршық (аурудың соңғы 
сатыларында 50%-ға дейін) буындары араласады. Процесстің симметриялығы балаларға 
онша тҽн емес, сиректеу байқалады.
Сиректеу балаларда полиартритикалық тҥрі байқалады – аяқ-қолының кішкене 
буындарының, 
пролиферативтік 
ҿзгерістердің 
басымдылығымен, 
симметриялы 
зақымдалуы байқалады, лабораториялық кҿрсеткіштер бойынша қабынудың активтілігі 
сиректеу болады. ЮРА-да арулардың 1/3 бҿлігінде омыртқа жотасының мойын бҿлімінің
омыртқааралық буындардың зақымдалуы байқалады, жиі самай-астыңғы жақ буынының 
артриты кездеседі. 

411 
Балаларда буын шеміршектерінің жҽне сҥйектердің субхондральды бҿлігінің 
деструкциясы, буындар деформациясы балаларда, ересектер ревматоидты артриттеріне 
(РА) қарағанда баялау жҥреді. ЮРА-ның созылмалы дамуына дене дамуының қалыс 
қалуы, қаңқаның жекелеген бҿліктерінің дамуының бҧзылыстары тҽн болып келеді.
ЮРА-ның 
буыннан тыс кӛріністерінің
де ерекшеліктері бар, олардың ішінде ең 
маңыздысы кҿздің зақымдалулары – РА-да кездеспейтін, соқырлыққа ҽкелетін, 
созылмалы увеит. Увеит ҥшін ҥштік тҽн: иридоциклит, катаракта, мҿлдірқабықтың 
лентатҽріздес дистрофиясы. Кҿздің зақымдалуы 65-70% жағдайда екіжақты, кҿбіне аз 
белгілі болып келеді де, тек саңалаулы шам қарағанда ғана анықталуы мҥмкін; буынның 
зақымдалуымен параллель болмайды, аурулардың 1/5 бҿлігінде буынның зақымдалуынан 
бҧрын байқалады, мектеп жасына дейінгі қыз балаларда кҿбірек, моно- жҽне 
олигоартритпен білінеді. Аурулардың барлығына окулисттің кеңесі керек.
Арулардың кҿбі дімкҽстік, анорексия сезінеді; кейбір ауруларда субфрилетет, 
бҧлшықеттік гипотрофия, ревматоидты тҥйіндер (10%), шамалы гепатоспленомегалия 
жҽне лимфоаденопатия байқалады. Лабораториялық кҿрсеткіштердегі ҿзгерістер бейарна-
малы, аурулардың кҿбінде нормоцитарлы гипохромды анемия, нейтрофильды лейкоцитоз, 
ЭТЖ артуы, фибриногеннің, сиал қышықылының, қан сарысуының α
2
- жҽне γ-глобулин-
дердің артуы байқалады. Ревматоидты фактор 20%-дан артық науқаста анықталмайды, 
40% науқаста антинуклеарлы фактор анықталады, LE-жасушалар сирек кездесді.
ЮРА-ның 
жүйелік түріне
ерекше кҿңіл аудару керек. Олар ересек адамдарға (10-
20%) қарағанда балаларда айтарлықтай жиі кезедесді жҽне бес диагностикалық 
белгілерден тҧрады:
1.
қызба; 
2.
бҿртпе; 
3.
лимфоаденопатия;
4.
гепатолиенальды синдром; 
5.
артралгия/артрит. 
Қызба босаңсымалы аралық (интермиттилеуші) немесе босаңсымалы (ремиттирлеу-
ші) сипатты болып, 39,5-40
о
дейін кҿтеріледі, жиі азапты қалтыраумен байқалады, 
антибиотиктік тҥсіре алмайды, тек жоғары мҿлшердегі қабынуға қарсы, ҽсіресе предни-
золон, ем ҽсер етеді. Қызудың кҿтерілуі кешкісін жҽне\немесе ертеңгісін кҿтеріледі, дене 
қызуы жоғары кҿтерілген кезде бала ҿзін ауру сезінеді, ал қызу тҥскен кезде науқас 
белсенділік кҿрсетеді. Егер қызба тҧрақты болса басқа аурулар туралы ойлау керек.
Ҽдетте, макулезді сипатты, полиморфты, тҧрақсыз, қызу кҿтерілген кезде гҥлдене 
тҥсетін, қызу қалыптасқанда қызғылттанатын (егер бір элемент 24 сағат жойылмай 
тҧрақты байқалса, ол ревматоидты емес деген пікір бар) 
ревматоидты бӛртпе
кездеседі.
ЮРА-ға 
буыннан тыс кӛріністер
тҽн: экссудативті перикардит, миокардит, эндокардит, 
плеврит, пневмонит, гломерулит, негізінен қолтықасты, шап, жҽне мойын лимфа тҥйіндері 
ҧлғаятын лимфаденопатия, гепатоспленомегалия. Кейбір кҿптеген буындар жҽне айқын 
жҥйелі зақымдалу байқалатын ауруларда бірнеше жылдан кейін бҥйрек амилоидозы 
дамиды.
Жоғарыда берілген бес диагностикалық критериялардың ішінде ең маңыздысы тірек-
қимыл жҥйесінің зақымдалуы маңызыды болып келеді. Бірінші тҿрт белгі қамтитын айқын 
артритпен бірігіп байқалған жағдайда, 
Стилл аурумен
білінетін ЮРА туралы сҿз болады.
Бірінші тҿрт клиникалық белгінің артралгиялармен қосарланып байқалуы
Висслер-
Фанкони субсепсисі (псевдосепсис, аллергосепсис
)

ретінде қарастырылады. Кҿбіне кесел 
дҧрыс емес жоғары қызба, полиморфты макулопапулезды, уртикарлы, кҿбіне барлық 
денеде, аяқ-қолда, зақымдалған буындар бетінде орналасатын бҿртпелер пайда болып, 
жедел басталады. Науқас баланың кҿбінде буындардың ауырсынуы артралгия типтес 
болады, буындардың ҿзгеруі сиректеу кездеседі. Висцеральдық кҿріністерден мио- жҽне 
перикардиттер, плевриттер тҥрінде жҥрек зақымдалуылары жиі байқалады. Шеткі қан 
анализінде 30-50х10
9
/л-ге дейінгі солға ығысқан нейтрофильді лейкцитоз (тіпті лейкемия-

412 
лық реакцияға дейін), ЭТЖ-нің 60-70 мм/сағатқа дейін кҿтеріледі. Ҽртҥрлі дҽрежедегі 
анемия бҧл дерттің жиі байқалатын кҿріністерінің бірі болады. Тромбоциттер саны ҽдетте, 
жоғарлайды. Тромбоцитопения, ҽдетте бҧл ауруды жоққа шығаратын белгі болып келеді. 
Аурудың жартысына жуығында ҿткінші протеинурия (42%) жҽне гематурия (23%) 
байқалады. Қабыну процессінің активтілігінің кҿрсеткіштерінде де (протеинограмма, 
фибриноген, сиал қышқылының титрі, иммуноглобулиндер) айтарлықтай ҿзгерістер 
байқалады. Субсепсис толқын тҽрізді ағыммен сиптталады жҽне ҿзіне сҽйкес ем 
жҥргізілсе, бір-екі рецидивтен кейін сауығып кетеді. Басқа жағдайларды патологиялық 
процесс буындарға орналасып, ауру ЮРА бейнесін қабылдайды.

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: