Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

жүктеу 10,77 Mb.

Pdf просмотр

бет	37/772
Дата	19.01.2023
өлшемі	10,77 Mb.
	#40966

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 772

tusipkaliev pediatria

Тіліну (жарылу, сызаттану, fissurae, rhagades )
Тыртық (cicatrix)
Эрозия (кілегей қабықтың жолақтанып қызаруы, erosion )
Жара (ойық жара, ulcus )

Қабық (
сrustа
)
– кҿбікшенің, іріңдіктің, серозды қан аралас немесе іріңді эрозияның
немесе жараның экссудаттарының кебуінен пайда болады. Қабық, оны қҧрауға қатысқан
экссудаттарға байланысты, іріңді (сары тҥсті), серозды (мҿлдір немесе сҧрлау реңді),
қанды (қоңыр тҥсті) болуы мҥмкін. Тҥрлері бойынша қабық бірнеше қабатты, устрица
сияқты болады.
Тіліну (жарылу, сызаттану,
fissurae, rhagades
)
– қабынғандықтан, созылмалығын
жоюына немесе созылып кетуіне байланысты, терінің бітеулігінің жойылуынан пайда
болады. Ҽдетте сызық тҥрінде болады жҽне мҥйізді қабатта, немесе эпидермисте, немесе
дерманың жоғары қабатында орналасады.
Тыртық
(cicatrix)
– терінің бетінің терең мҥкістігінде (зақымдалуында), тырнағанда,
пайда болатын талшықты дҽнекер тін. Іріндеуге икемдеу келеді. Гипертрофиялық жҽне
атрофиялық тыртықтар деп бҿледі. Жаңа пайда болған тыртық қызыл немесе қызғылт
тҥсті болады да, уақыт ҿткен сайын тҥсін ҿзгертіп, қоңыр немесе қарақоңыр тҥстенеді.
Кейде терінің қалыпты тҥсін қабылдайды. Атрофиялық тыртықтардың бетінде кейде
телеангиоэктазалар пайда болады. Келлоидты тыртықтар, гипертрофиялық тыртықтардың
бір тҥрі бола отырып, ҥлкеюге бейім болып келеді
Эрозия (кілегей қабықтың жолақтанып қызаруы,
erosion
)
– терінің бетінің,
эпидермистің қабыну процессіне байланысты пайда болатын зақымдалуы. Эрозия кҿбіне
кҿбікшенің, кҿпіршіктің қақпағының жыртылуына, сонымен қатар, терінің қабаттарына
сҽйкес былжырауына немесе басқа бҿртпелік элементтерге, ҽсіресе, папулаға байланысты
пайда болады.
Жара (ойық жара,
ulcus
)
– кейде тҿменгі мҥшелерге дейін жететін терінің
зақымдалуы. Бірінші реттегі элементтердің бҧзылуына, лимфаның, қан айналысының.
Дҿңгелек эритема немесе анулярлық бҿртпе – нҽзік, бозғылт-қызғылт, қисық сақина
тҽріздес, кҿбіне денеде, іште, аяқ-қолдардың ішкі жағында, сиректеу бетте, табанында
орналасатын, қышыма бҿртпе.
Кейбір жедел жҧқпалы ауруларды, бҿртпелердің сипаттамасы бойынша, теріні қарау
арқылы анықтауға болады. Мысалы: қызамықта қызғылт тҥсті теріде (мҧрын-ерін
ҥшбҧрышынан басқа жерде) кішкене нҥкте тҽріздес бҿртпелер аурудың бірінші кҥнінде
пайда болады. Қызылша барлық денеде ҧсақ немесе ҥлкен дақты бҿртпелердің болуымен
жҽне бҿртпелердің негізгі бір сатылық заңдылыққа бағынумен сипатталады. Мысалы:

68
бірінші кҥні бетінде жҽне мойында, екінші кҥні денесінде, қолдарында, ҥшінші кҥні
дененің қалған бҿлімдерінде пайда болады
(23- сурет).
Терідегі бҿртпелерге сипаттама бергенде тҿмендегі ережелерді сақтау керек:
-
бҿртпенің пайда болу уақытын, орналасқан жерін, мҿлшерін жҽне санын (кҿппе, аз ба),
тҥрін жҽне тҥсін анықтау керек;.
-
бҿртпе бар дене бҿліктері тҥгел кҿрсетіледі, негізгі орналасқан аймақтар (басы, денесі,
аяқ-қолының, буындарының, іші немесе сырты, терінің ірі қыртыстары жҽне т. б.);
-
бҿртпелердің саны бойынша бірең-сараң (толық саны кҿрсетіледі), кҿп емес
(қарағанда тез санауға болады), кҿп бҿртпе (кҿп, санауға мҥмкін емес);
-
бҿртпе мҿлшерін ең жақсы дамыған жҽне басым элементті миллиметр немесе
сантиметрмен ҿлшеп анықтайды;
-
бҿртпелер тҥрін дҿңгелек, овальды, дҧрыс емес (қисық), жҧлдыз тҽріздес жҽне т. б. деп
анықтайды. Шеттерінің айқындылығын немесе айқын емес деп белгілейді;
-
бҿртпелердің тҥсіне ерекше кҿңіл бҿлінеді.Қабынған бҿртпелер қызыл реңді тҥсті бо-
лып, бозғылт-қызғылт тҥспен кҿкшіл-айқын қызыл тҥстің аралығында болуы мҥмкін.
Геморрагиялық бҿртпелерге сипаттама бергенде олардың эволюция (даму)
барысында ҿзгеруіне байланысты кҿк, кҥлгін, қара-қошқыл (пурпурлы), кҿк тҥстер
қолдынылады.
Екінші реттегі бҿртпелердің ерекшеліктерін кҿрсету керек: тҥлеудің сипаты жҽне
орналасқан жері, қабықтың тҥсу мерзімі жҽне т.б.
Гипертрихоз – дененің шамадан кҿп жҥндеуі (ревмартрит, ауыр туа біткен ақаулық).
Жыныстық даму кезеңінде сыртқы жыныс мҥшелерінің аймағында шаштың тез ҿсуі
байқалады, сонымен қатар, ер балаларда – ҥстіңгі ернінде, иегінде, кеудесінің алдыңғы
жағында, қыз балаларда – сҥт бездерінің маңында, қолтығында тез ҿседі. Бҧл жерлерге
шаштың ҿте ерте шығуы уақытынан бҧрын жыныс жетілуінің жҥріп жатқанын білдіреді.
Тырнақтар: туа біткен эктодермальды дисплазияда тырнақ мҥлдем жоқ болуы
мҥмкін.
Паранохий – тырнақтың жиегі қабынып, ісіп айналасындағы тері қызарады.
Тырнақтың сыңғыштығы мен тегіс еместігі эритремияда, микседемада, тетанияда, қант
диабетінде жҽне хлорозда кездеседі. «Сағат шынысы» тҽрізді тырнақ кейбір іріңді
ауруларда (бронхоэктазия ауруы, ҿкпе іріңдігі, бактериялық эндокардит), бауыр
циррозында жҽне жҥректің іштен туа болатын кейбір ақауларында кездеседі.
а
б
в

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 772