Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

БА-ның дамуына тікелей ықпал ететін ішкі тҥрткілер

жүктеу 10,77 Mb.

Pdf просмотр

бет	312/772
Дата	19.01.2023
өлшемі	10,77 Mb.
	#40966

1 ... 308 309 310 311 312 313 314 315 ... 772

tusipkaliev pediatria

Бронхиальды гиперреактивтілік.

БА-ның дамуына тікелей ықпал ететін ішкі тҥрткілер:
БА-ның дамуына генетикалық бейімділік.
БА

аддитивті-полигенді жолмен тҧқым
қуалайтын, шектік (табалдырықтық) нҽтижесі бар, клиникалық белгісі генетикалық жҽне
қоршаған орта тҥтркілерінің қосарланған ҽсері шектік деңгейге жеткенде немесе одан
асып кеткенде, білінетін ауру. БА-ның тҧқым қуалау негізі белоктік ҿнімі иммундық жҽне
қабыну реакцияларына қатысатын «қалыпты» гендер аллельдерінің жағымсыз
қосарлануында жатады. Сонымен қатар, олар бронх реактивтілігін қадағалайды. Бҧл
аллельдердің ҽрқайсысы жеке бҿлек маңызды болмайды, дегенмен олардың ҽртҥрлі
қосарлануы жекелеген адамдардың осы факторлар ҽсер еткенде ауыру мҥмкіндігін
артырады. Қазіргі кезде БА-мен ауруға 100-150 ген жауапты деп есептеледі. Анасы БА-
мен науқастанатын балаларда БА-мен ауыру қаупі – 2,6 есе, ҽкесі ауыратын болса – 2,5
есе, екеуіде аурутын болса – 6,6 есе артық болады.
Атопия.

Атопияға генетикалық бейімділік организмнің қоршаған ортаның тҿмен
мҿлшерлі аллергендерге жауап ретінде IGE-ні кҿп мҿлшерде тҥзу қабілетіне сҽйкес
анықталады. Атопия ең негізгі фактор болып келеді де БА-мен ауыратын балалардың 70-
90%-да байқалады. Отбасылық шежіреде БА мен басқа аллергиялық аурулардың қосар-
лануы, жеке ауыр атопиялық шежіренің анықталуы (атопиялық дерматит, жедел аллер-
гиялық реакциялар, аллергиялық ринит) БА даму қаупін шектен тыс кҿтеріп жібереді.
Бронхиальды гиперреактивтілік.
Тыныс жолдарының гиперреактивтілігі –
ересек адамдарда байқалмайтын, провокациялық тҥрткілердің ҽсеріне жауап ретінде,
бронх саңалауының ҿте жеңіл немесе кҥшті (пҽрменді) тарылуы. Бронхтардың
гиперреактивтілігіне бейімділік генетикалық факторлармен анықталуы мҥмкін.
Бронхиальды гиперреактивтілік қҧрсақішілік даму кезінде немесе интранатальды немесе
ерте балалық шақ кезеңінде респираторлық жолдардың зақымдалуынан жҽне жиі
қайталаған респираторлық инфекцияның нҽтижесінде, созылмалы аллергиялық процесс
қалыптасу барысында пайда болуы мҥмкін.
БА-ның ҿршуіне ҽкелетін немесе белгілерінің сақталуына ықпал ететін тҥрткілер –
тригерлер. Тригерлер дегеніміз – бронхтардағы қабыну процессін қоздыру немесе/жҽне
бронхтардың жедел тарылуын арандату арқылы БА-ның ҿршуіне ҽкелетін тҥрткілер.
Тригерлерді
арнайы (аллергендік)
жҽне
бейарнамалық (аллергендік емес)
деп бҿледі.
Балаларда ең жиі кездесетін тригерлерге аллергендермен қатынаста болу жҽне

319
респираторлы вирусты инфекциялар жатады. Кейбір балаларда вакцинация (ҽсіресе
кҿкжҿтелге қарсы) БА-ның пайда болуына ықпал етуі мҥмкін. Бала денесіне тҥскен
физикалық салмақ тыныс жолдарында гипервентиляция ҽсерінен тыныс жолдарының
секретінің температурасының, ылғалдығының жҽне осмолярлығының ҿзгеруіне
байланысты гиперреактивті бронхтардың тарылуына (бронхоспазмның пайда болуына)
ықпал етеді. Гипервентиляцияда байқалатын гипокапния рефлекторлы тҥрде
бронхоспазмға ҽкеледі. Психоэмоциялық салмақ, гипервентиляциямен қатар, автономды
нерв жҥйесін стимуляциялайтын нейропептидтердің (субстанция Р, β-эндофиндер, тамыр
активті интестинальды пептид жҽне т.б.) тҥзілуіне ықпал ететін болуы мҥмкін.
Қазіргі кезде демікпенің даму механизмін 4 бағытта қарастырады:

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 308 309 310 311 312 313 314 315 ... 772