178
Емі.
Асфиксия – бҧл шҧғыл реанимациялық шаралар кҿрсетуді қажет ететін ҿте
ауыр жағдай. Бҧл шараларды жҥргізу ҥшін баладағы тірі туылудың 4 белгілерінің бірін
анықтайды:
1. Ҿздігінен тыныс алу.
2. Жҥрек соғысы.
3. Кіндік пульсациясы.
4. Бҧлшық еттердің жирылуы.
Тірі туылудың бір белгісіде анықталмаса, бала ҿлі туылған болып есептеледі жҽне
реанимацияны қажет етпейді. Егер тек 1 белгісі анықталса – міндетті тҥрде
реанимациялық кҿмек кҿрсету керек.
Асфиксиядан шығару жалпы кҿрсетілген реанимациялық принциптерді қолдануды
талап етеді (АВС-реанимация):
А-
airway
– тыныс алу жолдарының ҿткізгіштігін қамтамасыз ету;
В-
breath
– жасанды немесе кҿмекші желдетумен қамтамасыз етілген тыныс;
С-
cordial circulation
– жҥрек қызметін жҽне гемодинамиканы қалпына келтіру жҽне
қалыпты деңгейде ҧстап тҧру;
Босану залында немесе оның айналасында тҽулік бойы ЖТН-ге кҿмек кҿрсету ҥшін
«реанимация аралшығы» дайын болу керек, ол бірнеше блоктардан тҧрады:
1.
Қоршаған орта мен температуралық қорғанысты қамтамасыз ету блогы – жылыту
столы, сҽулелі жылу кҿзі,
стерильді жылы жаялық;
2.
Тыныс жолдарының ҿткізгіштігін қалпына келтіру блогы – электросорғыш, алмҧрт
тҽрізді резиналы сорғыш, ауыз ауа ҿткізгіші, эндотрахеальды тҥтікше, балаларға
арналған ларингоскоп;
3.
Оксигенотерапия блогы – қысылған ауа кҿзі, ауа-оттегілі қоспаны жылытушы жҽне
ылғалдаушы қҧрылғы, оттегіні енгізуге қабілетті байланыстырушы тҥтікшелер
жинағы;
4.
Ҿкпені жасанды желдету блогы (Амбу типті тыныс қапшығы, ҿкпені автоматты
желдендіру аппараттары);
5.
Дҽрі-дҽрмектік ем блогы – бір
реттік қолданылатын шприцтер, қолғаптар, дҽрілер
жинағы, кіндік венасына арналған катетерлер жинағы;
6.
Ҿмір сҥруді бақылау блогы – кардиомонитор, АҚҚ ҿлшейтін аппарат, секундомер,
фонендоскоп;
Асфиксиямен туылған нҽрестеге біріншілік кҿмек кҿрсету алгоритмі бірнеше этаптан
тҧрады.
Реанимацияның І сатысы баланың басы шыққан соң немесе бала туылғаннан кейін
бірден ауыз қуысындағы сҧйықтықты катетермен сорып алудан басталады. Қазіргі кезде
бҧл манипуляция тек қажет болғанда ғана, жеке кҿрсеткіш бойынша жҥргізіледі. Егер
ауызжҧтқыншақтан сҧйықтық
сорылған соң бала тыныс алмаса, нҽзік, бірақ белсенді
тактильді стимуляция жҥргізіледі – баланың табанын соғу керек немесе арқасын ысқылау
керек. Баланы стерильді жылытылған жаялыққа орап алады, сосын жедел тҥрде
реанимациялық ҥстелге сҽулелі жылу кҿзінің астына ауыстырады. Жатқызу кезінде
баланың басы аздап тҿмен орналасуы керек (шамамен 15º). Баланың терісіндегі қҧрсақ
маңы суын, кілегейді, кейде анасының қанын жылы жаялықпен сҥртеді. Ауыр асфиксия
кезінде қҧрсақ маңы суы немесе ауызжҧтқыншақта
меконий анықталса, жедел тҥрде
интубация жҥргізіледі, соңынан тыныс жолдары санацияланады. Кҥні жетіп туылған бала
анасынан туған соң бірден ажыратылады, ал шала туған бала 1минуттан соң
ажыратылады. Реанимацияның І сатысының соңында баланың тынысын бағалайды (І
сатының ҧзақтығы 20-25 секундтан аспайды). Тыныс дҧрыс болса, жҥректің соғу жиілігі
минутына 100 реттен жоғары болса жҽне аздаған тері акроцианозы анықталғанда
реанимациялық шаралар тоқтатылады, балаға бақылау ҧйымдастырылады. Мҥмкіндік
болған жағдайда баланы ана сҥтімен тамақтандыруды ерте бастаған жҿн.
179
Егер ЖСЖ минутына 100 реттен аз болса, сыртқы тынысты қалыптастыруға
бағытталған реанимацияның ІІ сатысына кҿшеді. Шаралар тыныс қапшығы жҽне
масканың кҿмегімен ҿкпені желдендіруден басталады. Тыныс жиілігі минутына 30-50 рет.
Жиі 60% оттегілі-ауалы қоспа (шала туылған балаларда – 40%) қолданылады.
Кеуде
клеткасының жақсы экскурсиясы альвеолалардың жеткілікті желдетілгенін дҽлелдейді,
сонымен қатар, тыныс жолдары ҿткізгіштігінің маңызды бҧзылыстарының жоқ екенін
кҿрсетеді. Қапшықпен жҽне маскамен желдетуден ҽсер болмаса, мекониймен
аспирациялануға кҥдік туса, ЖСЖ минутына 80 реттен аз болса жҽне тыныс жолдарына
бақылауды жҽне жҥрекке сыртқы массажды қажет етсе, ол эндотрахеальды интубацияға
кҿрсеткіш болып табылады. Ҿкпені жасанды желдендірумен қатар, кҿктамыр
ішіне
налорфин мен этимизол енгізу арқылы тынысты қалыптастырады. ҾЖЖ басталғаннан
кейін 20-30 секундтан соң міндетті тҥрде жҥректің соғу жиілігін есептейді, егер ол
минутына 80-100 рет болса, онда ҿкпені жасанды желдендіруді жҥректің соғу жиілігі
минутына 100 ретке дейін жоғарылағанша жҥргізе береді.
Егер ЖСЖ минутына 80 реттен тҿмен болса, онда
реанимацияның ІІІ сатысына
кҿшеді. 100% оттегі концентрациясы бар маскамен ҾЖЖ фонында міндетті тҥрде
жҥректің сыртқы массажын бастау керек. Егер 20-30 секунд массаждан соң нҽтиже
болмаса, интубациялап жҽне массажбен бірге аппаратты ҿкпені жасанды желдендіруді
бастау керек. Тҿстіктің тҿменгі ҥштен біріне (семсер тҽрізді ҿсіндіге баспау керек, себебі
бауырдың зақымдалуына қауіп туады) 1,5-2,0 см тҿмен басып минутына 100-140 рет
жиілікпен жҥргізеді. Жҥректің тікелей емес массажының нҽтижесін терінің тҥсі жҽне сан
артериясындағы пульс бойынша бағалайды. Егер 60 секунд жҥрек массажынан соң нҽтиже
болмаса, жҥрек қызметін адреналинмен қалыптастыру керек, оны 0,1мл/кг салмағына
0,01% ерітіндіде эндотрахеальды немесе кіндік венасына енгізеді. Енгізуді 5 минуттан
кейін қайталайды (3 ретке дейін). Бір мезгілде ҾЖЖ мен жҥректің тікелей емес массажын
жалғастыра береді. Содан соң тері жамылғысының тҥсін жҽне микроциркуляция
жағдайын бағалайды. Кҿрсеткіштеріне байланысты инфузиялық терапия (альбумин,
нативті плазма, хлорид натрийдің изотоникалық ерітіндісі) жҥргізіледі.
Жоспарлы
инфузиялық терапия міндетті болғанда, оны туылғаннан соң 40-50 минуттан кейін
жҥргізуді бастайды. Инфузиялық емнің кҿлеміне қарағанда, тамшылату ҧзақтығы
маңызды екенін есте сақтау керек. Асфиксиямен туылған барлық балаларға босану
залында К витаминін енгізеді. Біріншілік реанимация жҥргізілген соң жҽне ҿмірге
маңызды функциялардың біртіндеп қалыпқа келтірілгеннен кейін, баланың жағдайы ауыр
болса, онда баланы мҥмкіндігінше балалар ауруханасының ЖТН реанимациясы
бҿлімшесіне ауыстыру керек.
Егер 15-20 минуттан соң балада ҿздігінен тыныс алу пайда болмаса жҽне тҧрақты
брадикардия сақталатын болса, ол кезде мидың ауыр зақымдалу мҥмкіндігі жоғары, онда
реанимациялық шаралардың тоқтатылуын шешу керек.
Достарыңызбен бөлісу: 
