Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

145 
беру. Сонымен қатар, бала организміндегі ауытқуларды неғҧрлым ерте анықтап, 
сауықтыру мен емдеу жҽне созылмалы аурулардың алдын алу болып табылады. 
Денсаулық жағдайын бағалаудың негізінде С. М. Громбах (1965-1981 жж.) ҧсынған 
денсаулықтың 6 шегі (критериялары) жатады. Олардың алғашқыларының бірі болып 
онтогенездегі ауытқулар, яғни, биологиялық жҽне генеологиялық шежіре, ҿмірінің 
ҽлеуметтік жағдайы есептелінеді. Денсаулықты сипаттайтын шектер: баланың дене жҽне 
нерв-жҥйке ҽрекеттерінің дамуы, резистенттілігі (беріктігі), мҥшелер мен жҥйелердің 
қызметінің (функциясының) жағдайы, созылмалы аурулар мен туа болған мҥкістіктердің 
(аномалиялардың) болуы ия болмауы. Баланың денсаулығын бағалау ҥшін даму 
тарихынан, перзентхадан шығару парағынан, ата-анасымен (немесе балалардың ҿзімен) 
сухбаттасып, тҿмендегі ақпараттарды жинайды: 
1. Биологиялық шежіре:
А. Перинатальды кезең: анасының экстрагенитальдық аурулары, қызметіндегі жағдай-
сыз ҽсерлер, ата-анасының жағымсыз ҽдеттері (ішімдік, нашақорлық жҽне т.б.), 
жедел аурулар, операциялар, жҥктілік кезіндегі алынған жарақаттар, босанған кездегі 
анасының жасы (18-ден жас немесе 30-дан ҥлкен), жҥктіліктің I жҽне II жартысының 
токсикоздары, тҥсік тастау қаупі, қансырау, жҥктілік кезінде қан қысымының 
кҿтерілуі немесе тҿмендеуі. 
Б. Интрантальды жҽне ерте постнатальды кезеңде: тез, ҧзақ, созылған босану, сусыз 
кезеңнің ҧзақ болуы, босану кезінде қҧрал-жабдықтар колдану, баланың жолдасы 
мен кіндігінін ауытқулары, ҧрықты кезеңнің мерзімінен ҧзаққа созылуы, 
туылғандағы дене салмағы: 2000 граммға дейін, 2000-2500 жҽне 2501 - 4000 грамм 
аралығында, 4000 граммнан артық болуы, ҧрықтың жетілу дҽрежесі, ҧрықтың немесе 
жаңа туған нҽрестенің ауыр, орташа, жеңіл гипоксиясы (тҧншығуы), туылу кезіндегі 
зақымдалулар, туа болған ақаулар, жаңа туылу кезеңіндегі аурулар, босанғаннан 
кейінгі анасының аурулары (жедел инфекциялық - қабыну аурулар).
2. Генеологиялық асқынған шежіре: аллергоздар, ҿкпенің созылмалы бейарнамалық 
аурулары, туберкулез, ревматизм, гипертониялық ауру, асқазан мен ҧлтабардың жа-
расы, ҿт тасы ауруы, гломерулонефрит, нефротикалық синдром, қант диабеті, даму 
ақаулары. 
3. Ҽлеуметтік шежіре: ҽлеуметтік-тҧрмыс жағдайының нашарлығы (1 адамға 6 шаршы 
метрден аз), материалдық жағдайының тҿмендігі, анасының білімінің бастауыш 
немесе аяқталмаған орташа болуы, анасының жҧмысындағы жағымсыз ҽсерлер, 
ҽлеуметтік канағаттанарлықсыз отбасы (толық емес, алкоголизм жҽне т.б.), кҿп 
балалы отбасы (4-тен кҿп). 
І. Шежіре толық жиналып болғаннан кейін алынған шектер (ақпараттар) бағаланады: 
-
жайлы шежіре; 
-
жайсыз биологиялық шежіре; 
-
жайсыз ҽлеуметтік шежіре; 
-
жайсыз ҽлеуметтік-биологиялық шежіре. 
II. 
Дене дамуы жҽне оның гармониялығының дҽрежесі: 
Сигмальды, 
центильді ауыткулар кҿмегімен дене дамуының тепе-теңдігі 
(гармониялығы) бағаланады. 
Дене дамуын бағалаудың 4 тҥрі қолданылады: 
-
қалыпты 
-
дене салмағының І-ІІ дҽрежелері жетіспеушілігі (гипотрофия) 
-
дене салмағын І-ІІ дҽрежелі артықшылығы 
-
бойының аласа болуы (дене дамуының жалпы қалыс қалуы). 
III. Жҥйке-іс ҽрекетінің дамуын жҽне оның гармониялығының дҽрежесінің бағалау 
тиісті аймақтар бойынша жасына байланысты жҥргізіледі: бір жасқа дейінгі 
балалардың жҥйке-іс ҽрекеттерінің даму кҿрсеткіштері, 3 жастағы балалардың 

146 
жҥйке-іс ҽрекеттерінің даму кҿрсеткіштері, ересек балаларды жасына сҽйкес талап 
бойынша жҥргізіледі. 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: