238
Алматы
ВОЛЕЙБОЛДЫҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДIСТЕМЕСI
ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
1 МОДУЛЬ. ВОЛЕЙБОЛДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Кіріспе. Волейболдың дене тәрбиесі және оқушыларды сауықтыру жүйесіндегі
рөлі мен орны. Оқу жұмысының бағдарламасы, ұйымдастырылуы мен мазмұны,
волейболдың базалық курсын өту барысындағы сынақ талаптары. Волейболдың теориясы
мен әдістемесінде шешімін табатын мәселелер. Волейболдың пайда болуы мен даму тарихы.
Волейбол - дене шынықтырудың бұқаралық спортты және тұрғындарды сауықтыру
барысындағы қолжетімді құрал ретінде.
Волейболды дамыту және жетілдіру жөніндегі жетекші органдар. Жоғары білікті
волейболшылар мен жоғары спорттық дәрежелі волейболшыларды даярлау жүйесі.
Волейболшылардың республикадағы және халықаралық жарыстардағы жетістіктері.
1.2 Спорттық біліктілікті орындауға қойылатын талаптар. Біліктілікке қойылатын
талаптар және бақылау нормативтерінің ғылыми-әдістемелік негіздемесі. Спорттық
біліктіліктер мен атақтар беру үшін волейболшылардың техникалық-тактикалық даярлығы
бойынша қойылатын талаптар мен нормативтер.
1.3 Ойын ережелері және жабдықтар.
Волейбол алаңындағы ойын ережелерінің және құрал-жабдықтардың эволюциясы.
Ойын алаңы, ойыншылардың алаңға орналасуы, олардың арасындағы қызметтер бөлінісі,
кездесу барысында ойыншылардың алмасуы.
Ойын ұзақтығы, кездесу барысындағы тоқтау және үзілістер, кездесудің алаңнан алаңға
алмасуы. Жеке кездесу өткізу жөніндегі төрешілер бригадасының құқықтары мен міндеттері.
1.4. Волейболмен шұғылдану қауіпсіздігінің ережелері. Жарақаттардың туындау
себептері: оқу-жаттығу сабақтары мен жарыстар өткізу ережелерінің бұзылуы; спорттық
құрал-жабдықтардың, сабақ өткізу орындары мен оларды өткізу шарттарының қанағатсыз
жағдайы; спорттық киім мен аяқ киімнің сәйкессіздігі; оқу-жаттығу сабақтарын өткізу
әдістемесінің қателігі; шұғылданушылардың денсаулығын дәрігерлік бақылау ережелерінің
бұзылуы; келеңсіз ауа-райы жағдайлары.
1.5 Волейбол бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.
Оқу үдерісін жоспарлау, ұйымдастыру және оның мазмұны. Оқу үдерісін жоспарлау.
Мемлекеттік бағдарлама, жүктеменің бүкіл оқу кезеңіне арналған кесте-жоспары,
тақырыптық жоспар, сабақ жоспары, сабақтардың жоспар-конспекті, сабақтарды өткізу
түрлері.
1.6. Сабақ - білім берудің негізгі жолы ретінде, тұтас сабақтың және оның
жекелеген бөлімдерінің міндеттері мен мазмұны, сабақ барысында жаттығулар
239
орындаудың тәсілдері. Сабақ өткізудің психологиялық-педагогикалық және әдістемелік
сараптамасы.
1.7 Мектепте және БЖСМ-де сабақтан тыс уақытта волейбол жаттығуы үдерісін
ұйымдастыру.
Жылдық макроцикл бойынша жаттығу үдерісін кезеңдерге бөлу. Жаттығу үдерісі
жекелеген кезеңдерінің міндеттері мен мазмұны, жоғары білікті спортшылар даярлау
тиімділігін педагогикалық және психологиялық есептеу және бақылау жасау. Жоғары білікті
командаларға арналған жарыстар жүйесі. Жарыс түрлері. Жарыстарға қатысу мақсаттары
мен міндеттері.
Құрама командалардың жаттығу ерекшеліктері. Құрама командалармен жүргізілетін
жұмысты жоспарлау. Жоспарлау құжаттары. Жаттығу сабақтарын өткізу әдістемесінің
ерекшеліктері.
Жаттықтырушылар мен спортшыларды ғылыми-зерттеу жұмыстарына баулу. Алдыңғы
қатарлы волейболшылардың жаттығу барысындағы тиімді техникасын, тактикасы мен
әдістемесін анықтау үшін жекелеген зерттеу әдістерін пайдалану.
1.8. Жаттығу жиындарын ұйымдастыру мен өткізу.
Жаттығу
жиындарының
міндеттері
мен
түрлері.
Жетекші
ұйым
және
жаттықтырушылар құрамы арқылы жиынды даярлау.
Жаттығу жиынының жалпы күнтізбелік жоспары. Жиынға қатысушыға арналған күн
тәртібі. Апталық жаттығу барысындағы жаттығу сабақтарының саны.
Жиын барысындағы оқу-жаттығу жұмыстарын жоспарлау құжаттамасы. Жаттығу
жиындарына қатысушылармен сабақ өткізу ерекшеліктері. Бақылау ойындары мен
жарыстары. Жиын кезіндегі мәдени-тәрбие жұмыстары. Жиын қорытындысын шығару.
Жарыстар алдында жиындар өткізудің ерекшеліктері.
2 МОДУЛЬ. ВОЛЕЙБОЛДЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ
2.1 Волейболдың даму тарихы. Оның даму кезеңдері. Волейболдың дамуы жөнінде
соғысқа дейінгі және соғыстан кейінгі алғашқы жылдардағы салыстырмалы мәліметтер.
Қазақстан
волейболшыларының
чемпионаттарда,
Орта
Азия
және
Қазақстан
Спартакиадаларына қатысуы. Чемпионаттар және Қазақстан біріншіліктері.
Қазақстан волейболшыларының жоғары лига командалары арасында өткен
біріншіліктердегі жетістіктері: волейбол бойынша КСРО-ның алғашқы қазақстандық спорт
шеберлері; қазақстандық волейболшылардың халықаралық жарыстарға қатысуы; Қазақстан
волейболшылары – КСРО Чемпиондары және европа мен азиялық Чемпиондар Кубогының
және еуропалық елдер Кубогының иегерлері; Қазақстан волейболшылары – Еуропа, Әлем,
Олимпиада ойындарының Чемпиондары. Біздің елімізде жаттықтырушы мамандардың
қалыптасуы мен дамуы. Олардың әлемдік волейболды дамытуға қатысуы.
Кеңес үкіметінің алғашқы жылдарындағы волейбол. Соғыстан бұрынғы және соғыстан
кейінгі жылдардағы жарыстарға талдау жасау. Волейболдың Қазақстанда пайда болуы мен
дамуы. Волейбол бойынша қазақстандық алғашқы КСРО спорт шеберлері, КСРО,
Қазақстанға еңбегі сіңген жаттықтырушылар. Қазақстан волейболшыларының және
волейболшы қыздарының КСРО Чемпионаттарына, КСРО халықтары спартакиадаларына
Орта Азия және Қазақстан Спартакиадаларына қатысуы.
2.2 Қазақстанда және әлемдік деңгейдегі спорт түрлерін басқарудың ұйымдық
құрылымдары. Волейболдың қазіргі кезеңдегі дамуының өзекті мәселелері.
Волейболды дамыту жөніндегі жетекші органдар. Қазақстан Республикасындағы (ҚР)
волейболды дамыту жөніндегі жетекші органдар. Волейболдың дамуындағы қоғамдық
орындардың рөлі. Қазақстан Республикасының волейбол федерациясы – волейболды дамыту
жөніндегі қоғамдық жетекшілер органы. Федерацияның міндеттері мен жарғысы, құрылымы,
оның жұмыс жоспары мен ұйымдастырылуы. Федерация комиссиясының қызметі,
міндеттері,
жоспарлары
және
оның
жұмысын
ұйымдастыру.
Республикалық
жаттықтырушылар кеңесі. Республикалық төрешілер алқасы. Федерацияның белгілі
