240
орындардағы секциялармен байланысы. Республикадағы қоғамдық органдар. Барлық
органдардың сайланбалылығы мен есеп беруі.
Федерацияның халықаралық байланыстары. ФИБА жұмысына қатысу. Қазақстан
Республикасындағы
волейбол
Федерациясының
халықаралық
органдарды
демократияландыру, түрлі елдердің спортшылары арасындағы достықты нығайту
мәселелеріндегі рөлі.
3 МОДУЛЬ. ВОЛЕЙБОЛ ОЙЫНЫ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
3.1 Ойын әрекеттеріне үйрету әдістемесі.
Үйрету барысында қолданылатын педагогикалық қағидаттар мен ережелер. Ойынның
техникалық-тактикалық тәсілдеріне үйретудің бірізділігі.
Үйрету кезеңдері: техникалық тәсілдер және тактикалық әрекеттермен жалпылама
танысу, орындау барысында әрекеттер бірізділігіне үйрету, ойынға жақын жағдайларда
тәсілдерді жетілдіру, ойын жағдайларындағы тәсілдерді пысықтау. Жетектеуші және
имитациялық жағдайларда, оқыту және жетілдіру барысында қателіктерді түзету әдістемесі.
Оқытудың тұтас және бөлімді әдістері.
Оқыту үдерісіндегі оқытушының тәрбиелік жұмысы. Тәрбие жұмысының әдістері:
педагогтың жеке басының үлгісі, сабаққа қатысу және оқу үлгерімін есепке алу.
3.2 Шабуылдау мен қорғаныс барысындағы жеке және топтық әрекеттер. Жеке -
техникалық әрекеттерге үйрету әдістемесі: доп беру, берілген допты қабылдау, доп алып беру,
шабуылдау соққысы, тосқауыл қою, сақтандыру, допты қорғаныста қабылдау; олардың
түрлері мен орындау тәсілдері. Мектептегі үйрету және оқыту әдістемесінің ерекшеліктері.
3.3 Дене даярлығы техникалық-тактикалық даярлықтың базасы. Дене
даярлығына және волейболдағы дене сапаларының дамуына қойылатын талаптар. Дене
даярлығы. Күшті, шапшаңдықты, төзімділікті, ептілікті, икемділікті, үйлестіру қабілетін,
секірмелілігін дамытуы.
Әртүрлі жас топтағылармен жүргізілетін жалпы және арнайы дене даярлығының
құралдары мен әдістері: балалармен, әйелдермен, ерлермен (жаңа келгендермен және
біліктілермен). Волейболмен шұғылданушылардың дене сапаларының және техникалық-
тактикалық мүмкіндіктерінің өзара байланысы.
Спорттың өзге түрлерін (жеңіл атлетика, гимнастика, ауыр атлетика және т.б.)
пайдалану арқылы жалпы дене даярлығы бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және
оның әдістемесі.
4 МОДУЛЬ. ВОЛЕЙБОЛДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ-ТАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІНЕ
ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕМЕСІ
4.1 Волейболдың техникасы мен тактикасын үйрету негіздері.
Техникалық-тактикалық әрекеттердің жіктелуі. Спорт ойыны ретінде волейболға тән
белгілер мен оның қызметтері. Ойын техникасы мен тактикасының жіктелу қағидаттары.
Волейболдағы техникалық-тактикалық амалдарының терминдері және жалпы түсінігі.
Ойыншылар қызметін әмбебаптандыру және арнайыландыруға деген қазіргі көзқарастар.
Ойыншылардың қызметтері: шабуылдаушылар (бірінші және екінші қарқындағы),
байланыстырушы, қорғаушылар (либеро).
4.2 Волейбол ойыны техникасы құрылымдарын меңгерудегі бірізділік. Тәсілдерді
орындау техникасының жалпы сипаттамасы. Доп беру, берілген допты қабылдау, доп алып беру,
шабуылдау соққысы, тосқауылдау, қорғану, допты қорғаныста қабылдауды орындау
техникасы, оларды орындаудың тәсілдері мен түрлері. Шабуылдау және қорғану
техникасының өзара байланыстары. Волейбол ойынына үйретудегі басты және арнайы
жаттығулар, оларды қолданудың бірізділігі. Волейболдағы жеке және топтық техникалық
әрекеттерге үйрету ерекшеліктері. Ойын техникасына үйрету барысындағы бірыңғай қателіктер
және оларды түзеу әдістері.
4.3 Жекелеген тактикалық: орын таңдау, орын ауыстыру тәсілдері, доппен және
241
допсыз әрекеттер.
Шабуылдау мен қорғанудың түрлі тактикалық үйлесімділіктерін жүргізу барысында
жиі көрініс табатын топтық тактикалық әрекеттер. Өзара топтық іс-қимыл ұйымдастыру
тәсілдері.
4.4 Шабуылдау мен қорғанудағы командалық тактикалық іс-әрекеттер.
Шабуылдау мен қорғанудағы командалық тактикалық іс-әрекеттер немесе ойын жүйесі,
олардың түрлері мен орындау тәсілдері. Шабуылдау мен қорғанудағы командалық
тактикалық іс-әрекеттердің эволюциялық өзгерістері. Ерлер мен әйелдер командалары
қолданатын қазіргі ойын жүйесі. Ойын ережелерін және жекелеген анағұрлым күрделі ойын
кезеңдерін талдау.
5 МОДУЛЬ. ВОЛЕЙБОЛДАН ЖАРЫСТАР ӨТКІЗУ МЕН ҰЙЫМДАСТЫРУ
5.1 Спорт жарыстарының маңызы және оларды жоспарлау. Жарыстар туралы
ережелер: өткізу мақсаты, міндеті, орны және уақыты, қатысушылар мен ұйымға қатысқысы
келетіндер, жеңімпаздарды және қатысушы командалар арасында алынған орындарды
анықтау, марапаттау.
5.2 Жарыстарды өткізу түрлері мен тәсілдері: дөңгелене, шығару арқылы,
араластық. Ұпайларды есептеу және жарыс нәтижелерін ресімдеу жүйесі: техникалық есеп
(хаттама), нәтижелер кестесі, Бас төреші мен Бас хатшының қорытындылар шығаруы және
өткізілген жарыстар туралы есебі. Жарыс орнын даярлау, төрешілер арасындағы міндеттерді
бөлісу, жекелеген жарыстар өткізу бойынша төрешілер бригадасын жұмыспен қамтамасыз
ету.
5.3 Жарыс барысында командаға жетекшілік жасау. Жарыс үдерісіндегі
басшылықтың маңызы. Алдағы жарыстарға даярлану. Болашақ бәсекелестің командасын
бақылау. Болашақ бәсекелеспен болатын ойынның жоспарын құру. Жарыс алдында
жаттығулар өткізу (ойын залын алдын-ала тексерістен өткізу). Команданың ойын жоспарын
талқылау және жарыс алдында ойыншыларға қойылатын талаптарды белгілеу.
Шартты дабылнаманың көмегі арқылы командаға жетекшілік жасау, үзілістер мен
ауыстыруды пайдалану. Жарыс барысында ойын әрекеттерін бекіту мен бейнежазбаға түсіру
және алынған мәліметтерді талдау.
Өткізілген кездесуді және бүкіл жарысты талдау. Талдау түрлері мен тәртібі. Талдау
мазмұнын және ойын жазбасын пайдалану. Команданың тұтастай алғандағы ойыны және
жекелеген ойыншылардың ойыны туралы жаттықтырушының қорытынды пікірі.
ПАЙДАЛАНУҒА ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі әдебиет:
1
Волейбол: учебник для физкультурных вузов/ И.Ф. Андрющишин, К.В.Ильющенко.-
Алматы, 1999. - 225с.
2
Волейбол: учебник для ИФК / А.В. Беляева, М.В. Савина - М.: Спорт АкадемПресс,
2002. - С. 134-157.
3
Волейбол: учебник /А.Г.Фурманов. Д.М. Болдырев. – М.: ФиС, 1983.
4
Волейбол. Айриянц А.Г. – М.: ФиС, 1968. – С. 34-37.
5
Волейбол. Очерки по биомеханике и методике тренировки. А.В.Ивойлов. – М:ФиС,
1981. - С.19-44.
6
Горбунов Г.Д. Психопедагогика спорта. - М.: ФиС, 1986. - С. 208.
7
Спортивные игры: Техника, тактика обучения: учебник для студ. высш.пед. учеб.
заведений / Ю.Д. Железняк, Ю.М. Портнов, В.П. Савин и др; Под ред. Ю.Д. Железняка,
Ю.М. Портнова. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 520 с.
8
Калашникова, И.Н. Методика обучения технике передачи мяча сверху двумя руками
/ И.Н. Калашникова, А.И. Бугаков: метод.пособие. Воронеж, 2003.
