904
үдете түседі. Картоп, сәбіз, асқабақ қабығынан, және қызылшадан түрлі пішіндер
жасауға болады. Мысалы:шаршы, дөңгелек, үшбұрыш, төртбұрыш даярлау;картоп
немесе өзге көкөніс қиығында контур жасап, артығын кесу; штампты гуашқа батыру
немесе оған қылқалам көмегімен субояу жағу;қағаз немесе мата бетіне ойлаған сурет
шығатындай етіп бастыру; Штамптар көмегімен мата, кілем үлгілерінің оюын
жасауға немесе ұлттық ою-өрнектерден сәндік композициялар құрастыруға болады.
Жұмысқа ұлттық нақыш беру үшін жеке суреттермен ұжымдық жұмыстарды
әшекейлеуде ұлттық ою-өрнектерді жүйелі қолдану өте маңызды. Балалар ою-өрнекті
бейнелеу арқылы кеңістікті бағдарлауға үйренедіжәне олардың аттарын атап есіне
сақтайды.
«Саусақпен сурет салу әдісі»: Саусақпен сурет салу-алақанмен, саусақпен,
табанмен бейнелеудің тағы бір тамаша әдісі. Бұл әдіс гуашь, майлы бояудың қасиетін
(қанықтық, жұмсақтық) сезінуге көмектеседі. Балаларға алақан немесе саусаққа әр
түсті бояу жағу арқылы заттың суретін салу ұсынылады, сондай-ақ таяқша, мақта,
мата, поролонды қолдануға болады.
Қолдану ережесі:
- бояуды жайпақ табаққа, суды кішкентай құмыраларға құю, ал алақанмен сурет
салғанда бояуды табаққа құйған жөн;
- әр саусақты бір түсті бояуға батыру,қағазға түсіріп болған соң құмырадағы суға
жуып, қағаз сүлгімен немесе ылғал шүберекпен сүрту керек.
Ағаштың суретін салғанда саусақпен діңі мен бұтақтарын бейнелейді, содан кейін
алақанға сары, жасыл және қызыл сары бояуды жағып, жапырақтардың суретін
салады. Үлкен ақ қағазда (ұжымдық жұмысқа ыңғайлы) күннің суретін үлкен етіп
салып, ал шуақтарды шеңбер бойымен балалар өз алақандарын бастыру
арқылы түсірсе өте әдемі сурет шығады.
«Далаппен сурет салу»: Дәстүрден тыс әдістер жинағына ескі далаппен, лакпен,
көз бояйтын теньмен сурет салуды жатқызуға болады.Бірақ педагог өте мұқият, сақ
болып, бұл заттарды бала қолы жетпейтін орынға қою керек. Бала анасының
косметика қолданғанын бақылағанды ұнатады. Әдетте косметика қолдануға тыйым
салынатындқтан, баланың өз анасының далабымен ойнауға деген құмары арта түседі.
Сондықтан косметикалық құралдармен сурет салуды ұйымдастыру бала
тілегінің орындалуына мүмкіндік тудырады және ол пайдалы іс болып саналады.
«Нүктелер арқылы сурет салу»: Нүктелер арқылы сурет салу (нүктелі
сурет) дәстүрден тыс әдіске жатады. Сурет көптеген жекеленген нүктелер арқылы
бейнеленсе, онда бұл сурет салу техникасы пуантилизм деп аталады. Нүктелер саусақ
немесе қылқалам ұшымен тықылдату әдісі арқылы түсіріледі, нүктелердің
көлемдері ір түрлі болуы мүмкін. Нүктелер арқылы салынған сурет мозаика сияқты
болады. Педагог контур нүктелерді қойып суреттің сызбасын даярлайды. Балаға
нүктелерді сызықтармен қосу ұсынылады. Пайда болған бейнені аяқтауға, бояуға,
сюжет ойластыруға және ат қоюға болады. Жұмысты аяқтаған соң балалар ашық
түстерді немесе суық және жылы түстерді көп қолданған суреттерді топтастырады.
«Құммен сурет салу әдісі»: Балаларға құммен сурет салу өте қызықты болмақ,
өйткені олар құммен ойнағанды қатты ұнататыны сөзсіз.
Қолдану ережесі: - ақ қағаз бетіне суреттің пішіні сызылып алынады;
905
- Пва желімін сызылған сызық бойымен қылқаламмен жағып шығамыз;
- Жағылған желімнің үстіне ыдыстағы құмды себелеп шығамыз.
Қолданылған әдебиеттер:
1.
М.И. Нүсіпбекова Бейнелеу өнері (әдістемелік нұсқау).
2.
И.А. Лыкова. Изобразительная деятельность в детском саду.
АНА ТІЛІ - МӘҢГІ ҚҰЛАМАЙТЫН БӘЙТЕРЕК
Оспанова А.С.
№64 НОМ жанындағы шағын орталық
Халықтың тәуелсіздігінің ең басты белгісі-оның ана тілі. Өйткені ұлттық мәдениеті
жоқ ел өз алдына мемлекет болып өмір сүре алмайды. Себебі, дүниедегі барлық халық
тәуелсіздікке ұлттық қадір-қасиетін, мәдениетін, ана тілін сақтап қалу үшін ұмтылды.
Сондықтан кез-келген мемлекет өзінің салт-дәстүрін, ана тілін айрықша қорғайды.
Еліміз Қазақстан Республикасы егеменді ел атанып қалу үшін, ана тілімізге
мемлекеттік статус беріп «Тіл туралы» заң қабылдады.Қазақстан тәуелсіз ел болып
қалсын десек, онда алдымен ана тілімізді дамытуға күш салғанымыз жөн. Ана тілін
қорғау дегеніміз - таза сөйлеуіміз, оны жақсы біліп, ананың ақ сүтіндей бойымызға
біртіндеп сіңіру.
Яғни, «Ана тілі-қазақ тілі» деген сөзді қағазға емес, көкірегімізге жазатын уақыт
жетті.
Қазақ тілі ерте дәуірден бері қарай халқымыздың дамуымен бірге алға басып
жетіліп келе жатыр. Ана тілімізді қастерлеп, қадірлеу-ежелгі салтымыз.Сондықтан
қазақ халқы-ежелден өнерге, шешендікке әуес, тіл өнеріне келгенде ана тілін
құрметпен, көзінің қарашығындай қорғай білетін халықтың бірі.Сондай шешендікке
бай, әуенді, әдемі тіліміздібасқа ұлт балаларына танытып үйрету, қазақ тіліне деген
қызығушылығын арттырып, тілімізді қадірлеуге баулу, әр ұстаздың ұлттық және
азаматтық парызы болып саналады.[1] Сондықтан бүгіннен бастап біздің еліміз-
Қазақстан Республикасының кішкентай азаматтарын тәрбиелеу басты міндетіміз.
Негізінде жалпы білім беру жүйесінің алғашқы сатысы болып есептелетін мектепке
дейінгі ұйымдарда өзге ұлт балаларын қазақ тілін үйрету -өзекті мәселелердің бірі. Осы
өзекті мәселені мектепке дейінгі үйымдардың басшылары неғұрлым ертерек бастаса,
соғұрлым өзге ұлттың баласы тілді жеңіл меңгереді.Мектепке дейінгі жастағы
балаларға қазір үш тіл болсын, бес тіл болсын, жақсылап үйретсе, тез меңгеріп
кетеді.Тіл–ұлт ерекшеліктерінің бірі, ұлт–мәдниетінің бір жүйесі. Ана тілін жетік білу
үшін жас кезіңнен халық ауыз әдебиетін, ертегілерді, аңыздарды, мақал-мәтел, жұмбақ-
жаңылтпаштарды естіп, тыңдап көп оқу керек.Тіл мәдениетін игеру-әр баланың сәби
шағынан басталып,біртіндеп жетіліп отыратын үрдіс. Тіл, дүниетанудың кілті. Тіл
игеру арқылы бала айналасындағы дүниені таниды, танымдық қызығушылығы оянады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларға тілді үйреткенде, бала сол тілде еркін сөйлей
алса болды дегенді қанағат етпей, тілді баланың бүкіл мүмкіндігін, қабілетін ашатындай
