324
Алайда, мұрағаттау әдісін өзгерту қысу дәрежесіне айтарлықтай аз әсер
етеді – пайдасы тек бірнеше пайызды құрайтынын есте сақтау керек. 7.20-
суреттен мұрағттау уақыты шамамен екі есе ұлғайған жағдайда, RAR
normal
және Rar
best
пайдаланудың арасындағы айырмашылық тек 9%
құрайтынын көруге болады.
•
Егер мұрағаттық файлды дискетке жазылып, басқа компьютерге
көшірілу болжалдалса, онда өзін өзі шығаратын (SFX) мұрағат жасаудың
маңызы бар. Ол дискетте (шамамен 5%) аздап көп орын алады, бірақ оны
мұрағаттан ашу үшін мұрағатшы бағдарлама қажет емес. Мұны істеу үшін
алдымен әдеттегі мұрағат құрып, содан кейін тінтуірмен екі рет шерту
арқылы ашып және өзгертілген Құралдар панелінде SFX батырмасын басу
қажет. Сол атпен, бірақ *.EXE ажыратымдылығымен жаңа файл пайда
болады. Енді бұл файлды басқа компьютерге көшіріп, тінтуірді екі рет
шерту арқылы мұрағаттан ашуға болады.
•
Мұрағаттық файлды мұрағаттан ашудың алдында, Алдын ала қарау
батырмасын басу арқылы оның мазмұнын көруге болады. Бұл кезде
мұрағаттан ашу орындалмайды, бірақ мұрағатта сақталған файлдардың
мазмұнын көріп, олар шынымен қажет файлдар екеніне көз жеткізуге
болады.
WinRar мұрағатында көптеген функциялар мен орнатқыштар бар.
Бұдан әрі олардың кейбіреулерін қысқаша тізімдейміз:
мұрағатты құпия сөзбен жауып, оған қолжетімділікті шектеуге болады;
7.21-сурет.
Файлды сығу дәрежеін бағалау
325
7.4. ВИРУСТАРДАН ҚОРҒАУ
Бүгінгі
күні
вирустардың,
сондай-ақ
басқа
да
зиянды
бағдарламалардың қатаң анықтамасы жоқ. Әдетте бұл пайдаланушы
компьютерінің жұмыс бұзу, деректерді жою немесе үшінші тұлғаларға
қызығушылық тудыруы мүмкін белгілі бір ақпаратты мақсатты ұрлау
түріндегі олардың ДК зиян келтіру үшін арнайы құрылған бағдарламалар
санаты.
Бұл бағдарлама санатының ең дәстүрлі өкілі компьютерлік вирустар
болып саналады. Дегенмен, желілік технологияларды және, ең алдымен,
Интернетті дамытуға байланысты бағдарламалардың жаңа класы пайда
болды, ол өз мүмкіндіктерін Дүниежүзілік Желімен тарату үшін
пайдаланады. Бұл трояндық аттар (трояндықтар), пошталық вирустар
(құрттар) және басқа да зиянды бағдарламалар қатары. Олар өздерінің
дәстүрлі тәсілдерінен ерекшеленетін жұқтыру механизмдері және Желінің
пайдаланушыларына зиян келтіретін басқа жолдарын пайдаланады
.
Компьютерлік вирустар.
«Компьютерлік вирустар» - төмен деңгейлі
тілдерде жасалынған шағын бағдарламалар (машиналық кодтар). Олар
«көбейту», яғни, компьютердің пайдаланушысынабілдірмей, өздігінен
көшіру мүмкіндігіне ие. Вирус жекелеген файл ретінде емес – әйтпесе ол
оңай анықталатын еді, бірақ орындалатын бағдарламадағы қосымша
модуль ретінде. Бұл бағдарламаны іске қосқан кезде, вирус әдетте
компьютердің жедел жадын түсіп, сонда тұрады (резидент болып қалады
).
Басқа бағдарлама ЖЖҚ-ға жүктелген кезде, вирус оны «жұқтырады»,
яғни өзінің кодының көшірмесін оған қосады. Осылайша, егер компьютер
уақытылы
вирустың
болуын
анықтаса,
ол
біртіндеп
көбірек
бағдарламаларды жұқтырады.
Вирус инфекциясы ақпартты тасымалдаушы құралдары (иілгіш немесе
компакт-дискілер) немесе желілер арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
үлкен көлемдегі ақпаратты сақтау үшін көп томдық мұрағат жасауға
болады;
мұрағатты файлдардың сақтауына тестілеу жүргізуге және қажет
болған жағдайда оның мазмұнын қалпына келтіруге болады;
Параметрлер/Орнатқыштар мәзірінде әртүрлі қысу дәрежесін,
бастапқы файлдарды жою функциясын, басқа типтердегі мұрағаттарды
ашу мүмкіндігін және т.б. көрсетуге болады
.
Қорытындылай келе, мұрағатқа оралған файлдар «көрінбейтін» болып
қалады. Оларды әдеттегі алдын-ала қараудың әдеттегі құралдарымен
(Өткізгіш немесе Менің компьютерім), не дискідегі файлдарды іздеу
құралдары арқылы табуға болмайды.
326
Вирустардың қызметінің нәтижелері әртүрлі болуы мүмкін:
салыстырмалы зиянсыз зардаптардан (
Beer
вирусы) апатқа дейін (OneHalf
вирусы).
Өмір сүруі бойынша вирустарды шартты түрде бірнеше санатқа бөлуге
болады:
•
файлдық вирустар файлдарда жұқтырылады және паразиттерді
жояды. Негізінен олар *.COM және *.EXE ажыратымдылығы бар
файлдарды зақымдайды;
•
жүктелу – жүктелу дискілерінің аймағына түсіп, резидент болады,
яғни жедел жадында қалады және компьютер өшірілгенше немесе қайта
қосылғанша жаңа файлдарды жұқтыруға дайын
;
•
біріктірілген – дискілердің файлдарын және жүктеу секторын
зақымдауы мүмкін. Мұндай файлдар аз, бірақ олардың арасында
бұзушылар бар
;
•
желілік вирустар жергілікті және жаһандық желілік ортада
орналасады және көбейтіледі;
•
тағы бір вирустың түрі соңғы уақытта пайда болды, бұл макро-
вирустар деп аталады. Олар Windows ортасында орналасады және оның
кейбір қосымшалармен (соның ішінде, Word және Excel файлдары)
құрылған файлдарды жұқтыруы мүмкін. Оларды кейде құрттар деп атайды
(ағылшын тілінен
worms —
«құрттар»).
Компьютерлік вируспен зақымдану нәтижесінде әртүрлі белгілер
болуы мүмкін
:
•
ДК жүктеу үрдісін, Windows ОЖ жүктеу мүмкіндігіне дейін бұзу.
Бұл жағдайда жиі жеткіліксіз жады туралы хабарлама көрсетіледі;
•
ДК жылдамдығын баяулату, жиі қақтығыстар мен жұмыстағы
іркілістерді болдырмау;
•
қатты дискідегі жедел жадының өлшемін және/немесе бос орынды
азайту;
•
орындалатын және жүйелік файлдардың өлшемін өзгерту (әдетте
арттыру жағына)
;
•
экрандағы ерекше хабарламалар, түрлі графикалық және дыбыстық
әсерлер;
•
дискінің файлдық құрылымын бұзу, белгілі бір бағдарламаларды
және файлдарды жүктеудің мүмкінсіздігі; дискіні тексеру кезінде «жаман
секторлардың» пайда болуы;
•
бағдарламалық файлдар мен деректер файлдарының жоғалу
.
Кейбір вирустар компьютерде ұзақ уақыт бойы өзінің қатысуын
білдіртпей орналасуы мүмкін. Олар тек белгілі бір сәтте іске қосылады.
Мысалы,
Data Crime, Columbus Day
вирусы 12 қазанда (Ұлттық Америка
мерекесі – Колумб күні) іске қосылады.
Sunday вирусы орындалатын
файлдарды зақымдайды және жексенбі күндері шамамен экранға «Бүгін
жексенбі, сен жұмыс істеп жатырсың? Ақымақ болма, бұл жерден кетіп,
көңіл көтер!» деп айтылатын хабарлама шығарылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
