Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

Шымкент қаласының халқы келесі су көздерінен ауыз сумен қамтамасыз етіледі:

Талдауда ұсынылғандай, қала халқының 92,0% тәулік бойы, 13 шағынаудан тасымалды немесе ұңғыма суларымен қамтылған.

Талдау көрсеткендей қалада 3 542,6 км су құбырлары бар. Оның ішінде «Су ресурстары-маркетинг» ЖШС балансында 1 827,47 км, қала әкімдігінің балансында 1 735,6 км.

Құбырлардың тозу деңгейі 37,9 пайызды құрайды, тозған құбырлардың барлығы«Су ресурстары-маркетинг» ЖШС балансында.
Негізгі мәселелер:

• 
  Қала аумағындағы 13 шағынаудан тасымалды сумен қамтылған;
  
• 
  «Су ресурстары - маркетинг» ЖШС-ң балансындағы су құбырларының 37,9 пайызы тозған.
  

Қалада 1 шайынды су имараты жұмыс жасайды. Бүгінгі таңда оның қондырғыларының тозығы жеткен. Қуаты тәулігіне 100,0 мың м³ болса, нақты 220,0 мың м³ қабылдауда.

Қалаға жаңадан қосылған 5 елді мекендегі көп қабатты үйлердің кәріз жүйелері істен шыққан, қалдық сулар өзендерге тасталуда.

Қазіргі таңда Шымкент қаласының кәріз жүйесімен қамтамасыз етілуі.

Кәрізбен қаланың орталық бөлігі, тұтынушылардың 41 пайызы ғана кәріз жүйесімен қамтылған.

• 
  Қолданыстағы шайынды су тазарту имаратының қуаттылығы жетіспейді;
  
• 
  Қала аумағындағы шағынаудандар кәріз жүйелерімен қамтылмаған.
  

Қала келесі көздер арқылы электр энергиясымен қамтамасыз етіледі:

Қалада барлығы қуаты түрлі деңгейдегі 36 подстанция бар, оның ішінде қуаты 220 кВ ПС-2 дана, қуаты 110 кВ ПС-12 дана, қуаты 35 кВ ПС-22 дана. «КЕГОК»-тың балансында 2 подстанция, ішінде «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның балансында 30 подстанция, жекеменшікте подстанция. Электр жүйелерінің ұзындығы 4 043,2 км, оның ішінде «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның балансында 1 795,1 км немесе 44,3 пайыз, коммуналдық меншікте 2 248,1 км немесе 55,6 пайыз, жекеменшікте 1 295,4 км немесе 32 пайыз. Электр желілерінің тозу деңгейі 53,8 пайыз немесе 2105,0 км.

Қазіргі таңда жеке меншіктегі трансформаторлар мен электр жүйелері мемлекеттік стандарттарға сәйкес келмейді. Сонымен қатар, ауа райының қолайсыз күндері жиі апатты жағдайлар орын алады және электр сапасы төмен.
Қала халқының электрмен қамтамасыз ету

деңгейіне талдау

Талдау көрсеткендей 26 шағынаудан мемлекеттік стандарттарға сәйкес электр желілерімен қамтылған, ал қалған 55 шағынаудан сапасы төмен, қосымша құрылыс қажет ететін электр желілерімен қамтылған.

Қазіргі таңда аталған 55 шағынауданға мемлекеттік стандарттарға сәйкес электр желісін тарту қажет.
Негізгі мәселелер:

• 
  Электр трансформаторлары мен жүйелердің 32,0 пайызға дейінгі үлесі жеке меншіктің есебінде болуы, яғни сапасы төмен;
  
• 
  55 шағынауданға мемлекеттік стандарттарға сәйкес электр желісін тарту қажет.
  

Қала тұрғындарына табиғи газды «КазТрансГаз Аймақ» АҚ ОҚӨФ жеткізіп, таратады. Абоненттер саны – 147 341, соның ішінде ЖПҮ (жоғарғы панельді үйлер) – 74 992, жеке сектор – 72 349.

Газ тасымалдау желілерінің ұзындығы – 4 507,1 км. Оның ішінде 2010-2015 жылдар аралығында 1 620,69 км немесе 40,79 пайыз газ құбырлары модернизациядан өткен. Қазіргі таңда газ құбырларының тозу деңгейі 49,9 пайызды құрайды.
Қаладағы газбен қамтамасыз ету көздері

Газ көздері	Мың м3/сағ.	Үлесі, %
2x1000мм БГР-ТБА	120	48,5-50
ПХГ Полторацкое	70	0
2x1200мм Казахстан-Китай (Алматы қ.)	резерв	0
2х1200мм ББШ	резерв	0
Барлығы	190	48,5

Қала негізінен 2 газ көздерімен қамтамасыз етіледі және 2 көз резервке қойылған. Демек, қалада газ құбырларын дамыту мүмкіндіктері жетерлік.

Талдау көрсеткендей, қыс айларында табиғи газдың 57,9 пайызын тұрғындар, 32,9 пайызын «ТЭЦ-3», қалған 9,2 пайызын кәсіпорындар тұтынады, ал жаз айларында табиғи газдың 17,5 пайызын тұрғындар, 61,9 пайызын «ТЭЦ-3», қалған 21,6 пайызын кәсіпорындар тұтынады.

Қала халқы 7 жылу қазандықтарынан жылумен қамтамасыз етіледі.

Талдау көрсеткендей, 2007-2015 жылдары аралығында қаладағы жылу құбырларының коммуналдық меншік есебінен жөнделген құбырларының үлесі басым 69,0%, немесе 93,6 км жөндеуге бюджеттен 5,7 млрд.теңге қаржы бағытталған. Ал, монополист меке тарапынан осы жылдар ішінде 42,1 км (31%) құбырларды жөндеуге 1,4 млрд.теңге қаржы бөлінген, немесе бюджет есебінен жүргізілген жұмыстардан 4,07 есе төмен.

Демек, монополист мекеме тарапынан өзінің меншігіндегі жылу құбырларына инвестициялар салуға қызығушылығы төмен. Осының салдарынан жылу құбырларында жиі апаттық жағдайлар орын алады, нәтижесінде жылу сапасы нашарлайды. Онымен қоса монополист мекеменің өзіне келетін жылу шығындары артады.

2016 жылы қаладағы 15,7 км жылу құбырларының коммуналдық меншік есебінен жөндеуге бюджеттен 125,9 млн.теңге қаржы бағытталса, монополист мекеме тарапынан 28 км құбырларды жөндеуге 1,7 млрд.теңге қаржы бөлінген.

Одан бөлек, қаланың басым аумағы жеке сектордан тұратындықтан жылыту маусымында көгілдір отын (газ) арқылы жеке қазандықтармен немесе көмірмен жылытылады. Жылыту маусымында газды тұтыну нормасы тұрғындар тарапынан жазғы 8,5 мың м³/сағаттан 110 мың м³/сағатқа дейін өседі. Нәтижесінде жекелген аудандарда газ құбырының өткізу қабілеті төмендеп, жылу сапасы нашарлайды.

• 
  «Энергорталық-3» АҚ тарапынан жылу жүйелеріне күрделі жөндеу жұмыстарына салымдардың төмен деңгейде болуы;
  
• 
  Жылу құбырларында жылу шығындарының жоғары болуы;
  
• 
  Тұтынушылар тарапынан жылуға қарыздарының болуы;
  
• 
  Жылу қазандықтарымен құбырлардың тозу деңгейінің жоғары болуы.
  

Энергия тұтынуды төмендету және отын-энергетикалық ресурстарды тиімсіз пайдалануды қысқарту арқылы Қазақстан Республикасы ЖІӨ-ң энергия сыйымдылығын төмендету және энергия тиімділігін арттыру үшін жағдай жасау мақсатында ҚР Үкіметінің 29.08.2013 жылғы №904 Қаулысымен «Энергия үнемдеу-2020» бағдарламасы бекітілді. Бағдарламаның басты міндеті 2013-2016 жылдар аралығында еліміздің ЖІӨ-ң энергия сыйымдылығын жыл сайын 10 пайызға, 2020 жылға қарай 2008 жылғы деңгейден 40 пайызға төмендету болып табылады. Осылайша, энергия үнемдеу мемлекеттің стратегиялық міндеттеріне жатқызылды.

2016 жылы қала аумағында 24 көше және 3 көшені қайта құру арқылы LED энергоүнемдегіш жарық лампаларын ауыстыру жұмыстары басталып, құрылыс жұмыстары 2017 жылға өтпелі.

Сонымен қатар, 4 аудан бойынша 1 020 аулаға түнгі жарық шам жүйелері орнатылды (2013ж – 96 аула, 2014ж – 163 аула, 2015ж – 75 аула, 2016ж – 686 аула), оның ішінде есепті жылы «Қауіпсіз қала» іс-шарасының шеңберінде 4 аудан аумағында 686 аула түнгі жарық шамдармен қамтамасыз етілді.

Қалада электрэнергиясын тиімді пайдалану үшін әр адам басына шаққанда кВ/сағат, жеке және заңды тұлғаларға арналған дифференицалды тариф бекітілген.

Ішкі нарықта қол жетімді бағадағы энергия үнемдегіш лампаларына сұраныс ұлғайып келеді. Себебі электрэнергиясына тариф әр адам басына шаққанда диффериенциалды болуына байланысты және тұрғындар тарапына энергия үнемдегіш лампалардың тиімділігіне бірте бірте көз қарасы өзгеріп келеді. Халыққа энергия үнемдеудің маңыздылығын түсіндіру үшін арнайы іс-шаралар жоспары бекітіліп, 2011 жылдан бастап жыл сайын осы тақырыпта 60-тан астам мақала жарияланды, арнайы бейнеролик жасалып, жергілікті «Қазақстан Шымкент», «Айғақ», «Отырар» телеарналарынан көрсетілді.

Жылу энергетика саласында «Энергоорталық-3» АҚ қазандықтары көгілдір отынмен жұмыс жасайды және альтернативті отын ретінде мазуты пайдаланады. Жылына 70,0 млн.м³ газды пайдаланады және ілеспелі түрде электр энергиясын өндіреді. Жылу құбырларындағы шығыныдылықты азайту мақсатында 2007-2016 жылдары барлық 411,6 км құбырдың 43,5 пайызы немесе 179,4 км күрделі жөндеуден өтті.

2016 жылы жылу сапасын жақсарту мақсатында «Нұрлы жол» бағдарламасының шеңберінде орталық жылу бекетінен (ЦТП) РК-1 дейінгі 6,5 км магистралды жылу құбыры және Қожанов көшесіндегі 2 аудандық қазандықтың 1-ші жылу камерасынан 8-ші жылу камерасына дейінгі 2,1 км магистралды жылу құбырлары қайта құрудан өтті.

Сонымен қатар, қаланың оңтүстік бөлігіндегі 16 шақырым және солтүстік бөлігіндегі 27 шақырым ішкі орамдық жылу құбырлары ағымдағы жөндеуден өтті.

Жеке сектордағы көмір және электр энергиясымен жылытылатын елді мекендерді көгілдір отынға қосу жұмыстары жүйелі түрде жүргізілуде.

Энергия үнемдеуші технологияларды енгізудің механизмдерінің бірі ҚР тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығын жаңғырту жөніндегі 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы болып табылады. Осы бағдарлама шеңберінде 2011-2016 жылдары 75 көп қабатты тұрғын үйлер күрделі жөндеуден өтті. Оның ішінде энергоаудит жүргізіліп, энергия үнемдеу құрылғылары, термомодернизация элементтері (пластик терезе, еден, жертөле, үйлердің каркасын қымтау) пайдалана отырып жүргізілген.

Қазіргі таңда, еліміздегі энергия үнемдеу саясатының басты мақсаттарының бірі энергия қорларын тұтыну көлемін азайту арқылы баламалы энергия көздерін (күн, жел, су және т.б.) кеңінен пайдалану болып табылады. Осы мақсатта 2013 жылы қалада жаңартылған қуат көзімен қамтылған заманауи 140 орындық балабақша ашылды. Бұл балабақша қуаттылығы сағатына 80 Квт электр энергиясын өндіретін фотовольтциялық электр стансасы арқылы күннен қуат алатын коллекторлар жүйесі орнатылған.

Сонымен қатар, қалалық тазарту имаратының аумағында қуаты 1 мВт. құрайтын күн электр станциясы іске қосылды.

Жаңа технологияларды кеңінен қолдану және «жасыл экономика», трансферт технологияны ендіру бағыттарында жұмыс жасау үшін қалада «Шымкент инновация» ЖШС құрылған.

• 
  энергия үнемдеу саласында нормалау, стандарттау, сертификаттау және бақылау жүйесінің болмауы;
  
• 
  энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласында статистикалық есептіліктің болмауы;
  
• 
  Энергия үнемдеуді насихаттау мен көпшілікке тарату деңгейінің төмендігі;
  
• 
  өнеркәсіп салаларының технологиялық және техникалық арта қалуы және өндірістердің халықаралық стандарттарға сәйкес келмеуі;
  
• 
  кәсіпорындарда негізгі қорларды жаңарту және жаңа технологиялар енгізуге қаржылай тапшылығы;
  
• 
  Тұрғын үй қорының ескіруі;
  
• 
  Шет аймақтардағы көшелер жарықтандырылмаған.