ӘК төрағасы____________________________ Мошна Н.И

ӘК төрағасы____________________________ Мошна Н.И.

КЕЛІСІЛДІ

Факультет деканы ________________ Акишев А.А. «_____»________ 200 ж.

ЖжӘҚБ бастығы ________________Варакута А.А. «_____»_______ 200 ж.

Мәдениеттегі «гендер» және «мәдениет» ұғымдарды түсінуі, гендерлік жүйе және оның дамуы кезеңдерді қарастыру, феминизм теориясы, әйел қозғалысы, гендерлік теорияның негізгі ізденістермен танысу және оларды салыстыруы.

- мәдениеттегі гендердің орны мен рөлін анықтау;

- әйел концепциясы мен гендерлік зерттеулердің концепциялары негізгі кезеңдері қарастыру;

- Батыстағы және Қазақстандағы әйелдер қозғалысын салыстырып талдау;

- негізгі мәдениет саласындағы гендер аспектілерімен танысу;

- мәдениет теориясындағы гендер аспектілер, мәдени және гендерлік зерттеулердегі жалпылы мен айырмашлығын қарастыру.

- гендерлік зерттеулердің маңызды теориялық және тәжірибелік бағыттарды туралы түсінуі

- гендерлік зерттеулер мәселелері бойынша әдебиетпен жұмыс істеу және талдау;

- гендерологиядағы демографиялық өзгерістерді қарастыру.

2 Пререквизиттер:

- әлеуметтану;

- философия;

- әлеуметтану мәдениеті;

- мәдениет теориясы.

- философия мәдениеті.

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

Жыныс және гендер. Гендерлік зерттеулер. Жыныс ерлер мен әйелдер арасындағы биологиялық және анатомиялық ерекшілік ретінде және әйел мен ерлердің өзіндікидентификациясы. Әйелдер мен ерлердің әлеуметтік ерекшелік жағдайы: гендерлік жүйе. Гендерлік ерекшеліктің психологиялық, әлеуметтік, мәдениеттік ерекшеліктері. Гендер және сенсуалдық. Гендер мәдениет метафорасы ретінде. Гендер және гендерлік жүйесінің құруы мәдениеттің әмбебаптығы мен релятивтігі. Гендер және тарих. Гендерлік зерттеулердің тууы. Әйелдік және гендерлік зерттеулердің байланысы. Гендерлік зерттеудегі университеттік бағдарламалары. Гендерлік білім. Қазіргі Қазақстандағы гендерлік зерттеулердің болашағы мен жағдайы

Антика философтары жыныс туралы (Платон, Аристотель). Гностицизм. Ортағасырлық ойлар: христиандық, манихейлік. Патристика дәуіріндегі философиялық ойлардан әйел мінез танымның артықшылығы. Фома Аквинскийдің философиядағы әйелдік функциональдык берілімі. Ағарту: сезімталдық легализациялау. Әйелдің интеллектуальдік инемділіктерінің даму мүмкіндіктерін және Ж.Ж.Руссоның әйелдердің білімдік мүмкіндігін мойындау. Канттык этика мизогинизм пайда болу негізінде. Гегельдің мизогинизм философиясы. В.С. Соловьевтің, Н.Ф.Федоровтың, Н.А.Бердяевтың философиялық мәтіндеріндегі мизогинизм. Қазіргі философиядағы гендерлік мәселесі. Әйелдік субъективттік концептуализациялау. Мишель Фуко. Дене тұжырымдамасы билік нәтиже ретінде. Жиль Делёз. Тілек тұжырымдама өндіріс ретінде

Феминизм әйелдер мен ерлердің азаматтық тең құқықтығының қозғалысы мен ағымы ретінде (Олимпия де Гуж, Мэри Уоллстонкрафт, Абигайль Адамс). Суфражизм. Бірін-бірі толықтыру және бірін-бірі ауыстырулық принципі. Феминизмнің либеральдік, кеңестік және радикальдық бағыттары. Психоаналитикалық және модернизмнің кейінгі феминизм. «Мемлекеттік феминизм» - әйелдерге қатысы кеңес мемлекетінің арнайы саясаты. Октябрь төнкіріс және әйел мәселесі. А.Коллонтай («Труд женщины в эволюции хозяйства»). Әйелдер мен ерлердің құқықтарды заң түрде теңдеу. Мәдениеттік төнкіріс және «әйелдің босатылуы». Гендер және ҚСРО саясат жүйесі. Отбасы мен өндіріс: әйелдердің және ерлердің жағдайы

Әлеуметтенуі түсунігі. Қарым-қатынас және іс әрекет нәтиже барысында әлеуметтік тәжірибені игеруі. Статус және дифференциация категориялары. Гендерлік стратификация – адам жынысымен байланысты статустар реттеу, және олардың әлеуметтік кеңістікте қоғамдағы жалпы иерерхиялау. Гендер және билік. Биологиялық жыныс және гендерлік ұқсастығы. Әртүрлі мәдениеттерінде ерлер және әйелдер мінез-құлық стереотиптері. Алғашқы қауымдастықта гендерлік рөлдері: этнография мәлеметтері (Маргарет Мид "Пол и темперамент", 1935). Игорь Кон "Лунный свет на заре" (1997). Гендерлік стратификацияда асимметрия себептері. Әлеуметтенуі теориялары және механизмдері. Гендер әлеуметтік құрылымның феминистік сыны. Әлеуметтік құрылымның негізгі теориялар (З.Фрейд, Ж.Пиаже, Н.Чадороу, С. Бем). Американдық антрополог Гарольд Гарфинкель Агнес оқиға туралы. И.Гофман: гендерлік дисплей. Әлеуметтенуі институттары: отбасы, мектеп, құрбылар. Қайта әлеуметтенуі және оның факторлар

Еңбек және үйшаруашылық нарығы – гендерлік экономиканың екі саласы. Гендерлік қамсыздандыру құрылымы және оның дамуы. Қамсыздандырудың сандық және сапалық құрылымының аспектілері: шетелдік және ресейлік шындығы. Үй шаруашылық түсінігі және үйшаруашылығың жүргізудің гендерлік факторлары. Үйшаруашылығының теориялық анализдың негізгі бағыттары. Жаңа экономика теориясы; маркстік жолы; институционалдық тұжырымдама; жаңа классикалық теорияның феминистік сыны. Үйшаруашылығындағы еңбек бөленуі мен шешімдерді қабылдау. Еңбек барысында жыныстық дискриминация. Еңбек нарығындағы гендерлік сегрегация. Кәсіптік горизонтальдық және вертикальдық сегрегация. Әйел және ерлер жұмыссыздағы. Екі жүйелік теория (Айрис Янг, Хайди Хартман)

Отбасы әлеуметтанудың негізгі түсініктері. Отбасы, туыстык, неке. Отбасы әлеуметтік институт ретінде. Адамзат тарихындағы некелік бағдарлама. Топтық неке, полигиния, полиандрия, моногамия. Қазіргі күнгі отбасы: Қазақстан, Батыс Еуропа, Солтүстік Америкада дамуының негізгі тенденциялары. Отбасы дағдарысы. Ажырасу және оның әлеуметтік салдар. Үйдегі зорлау. Студенттік отбасылар мәселелері. Отбасы болашақта. Феминизмнің әр түрлі ағымдарда отбасы институты. Отбасы, неке, сүйеспеншілік туралы гендерлік зерттеулер

Әйел және саясат: зерттеу аспектілері мен жолдары. Әйелдердің саясатқа қатысу тарихы. Әйел – мемлекет басқарушысы. Әйелдердің саясатқа қатысу үшін күресі. Гендерлік теңсіздік және қазіргі өкілеттік демократия. Әйел-сайляушының әрекеттің саяси анализі. Билік органдарда әйел өкілеттігі: Еуропа, Солтүстік Америка және Қазақстандағы тәжірибиесі. Гендерлік саясат құрылымының өзгерісі мен саяси альтернативтік мәселелері. Феминизмнің саяси теориясы. Қазіргі Қазақстанның саяси өмірінде әйелдер мен ерлер. Гендерлік теңдеу идеясы халықаралық құқықтық құжаттарында. Қазіргі феминизмнің саяси талаптары

Жыныс және гендер «табиғат – мәдениет» дихотомия барысында. Эссенциализм. Феминизмде антиэссенциалдық бұрылыс – культурализм («Бәрі мәдениет»). Мәдениетті құрастыру. Мәдени зерттеулер және мәдениеттану. Мәдени зерттеулерде және мәдениеттануда мәдениет категориялары. Мәдени зерттеулердегі гендер мәселелері. Көпшілік мәдениет және визуалды репрезентациялар туралы феминисттік зерттеулер (мәдениеттің гендерлік стериотипі, мәдениеттағы «әйел жанрлар», әйел визуалды мәдениеттің субъект ретінде). Қазіргі Қазақстандағы мәдениеттануда гендерлік зерттеулердің мәні

№1 Тақырып Жыныс және гендер. Гендерлік зерттеулер

1 Жыныс және гендер. Гендерлік зерттеулер

2 Әйелдер мен ерлердің әлеуметтік ерекшелік жағдайы: гендерлік жүйе

3 Гендер және тарих. Қазіргі Қазақстандағы гендерлік зерттеулердің болашағы мен жағдайы

№2 Тақырып Философиялық ойлар тарихындағы жыныстар мәселесі

1 Антика философтары жыныс туралы (Платон, Аристотель)

2 Ағартушылық дәуірі: сезімталды легализациялау

3 Кант және Гегель мизогинизм философиясы

№3 Тақырып Феминизм және Батыстағы әйелдер қозғалысы. КСРО дағы «Мемлекеттік феминизм»

1 Феминизм әйелдер мен ерлердің азаматтық тең құқықтығының қозғалысы мен ағымы

2 Суфражизм.

3 Психоаналитикалық және постмодернистік феминизм

№4 Тақырып Гендерлік әлеуметтенуі

1 Әлеуметтенуі түсунігі. Қайта әлеуметтенуі және оның факторлар

2 Гендерлік стратификация

3 Гендер және билік

№5 Тақырып Әйел мен ерлер экономикалық салада

1 Гендерлік қамсыздандыру құрылымы және оның дамуы

2 Жаңа экономика теориясы; маркстік жолы; институционалдық тұжырымдама; жаңа классикалық теорияның феминистік сыны

№6 Тақырып Гендер және отбасы

1 Отбасы әлеуметтанудың негізгі түсініктері

2 Топтық неке, полигиния, полиандрия, моногамия

3 Отбасы дағдарысы

4 Отбасы болашақта

5 Феминизмнің әр түрлі ағымдарда отбасы институты

6 Отбасы, неке, сүйеспеншілік туралы гендерлік зерттеулер

№7 Тақырып Гендер және саясат

1 Әйел және саясат

2 Гендерлік теңсіздік және қазіргі өкілеттік демократия

3 Феминизмнің саяси теориясы

№8 Тақырып Гендер және мәдениет теориясы

1 Эссенциализм культурализм

2 Көпшілік мәдениет және визуалды репрезентациялар (мәдениеттің гендерлік стериотипі, мәдениеттағы «әйел жанрлар», әйел визуалды мәдениеттің субъект ретінде)

1 Платон, Аристотель жыныс туралы

2 Ортағасырлық ойлар: христиандық, манихейлік

3 Ағарту кезеңі

4 Ж.Ж.Руссоның әйелдердің білімдік мүмкіндігін мойындау

5 Гегельдің мизогинизм философиясы

6 Қазіргі философиядағы гендерлік мәселесі

Тәжірибе сабақ №3

1 Феминизмнің либеральдік, кеңестік және радикальдық бағыттары

2 Октябрь төнкіріс және әйел мәселесі

3 Әйелдер мен ерлердің құқықтарды заң түрде теңдеу

1 Статус және дифференциация категориялары

2 Әлеуметтенуі теориялары және механизмдері

3 Әлеуметтенуі институттары

1 Үй шаруашылық түсінігі және үйшаруашылығың жүргізудің гендерлік факторлары

2 Үйшаруашылығының теориялық анализдың негізгі бағыттары

3 Еңбек барысында жыныстық дискриминация

1 Адамзат тарихындағы некелік бағдарлама

2 Батыс Еуропа мен Америкадағы отбасының жағдайы мен даму перспективалары

3 Феминизмнің әр түрлі ағымдарындағы отбасы институты туралы түсінік

4 Қазақстан отбасы: тарихы және қазіргі күні

Тәжірибе сабақ №7

1 Әйелдердің саясатқа қатысу тарихы

2 Қазіргі Қазақстанның саяси өмірінде әйелдер мен ерлер

3 Қазіргі феминизмнің саяси талаптары

1 Мәдениетті құрастыру

2 Мәдени зерттеулер және мәдениеттану

3 Мәдени зерттеулердегі гендер мәселелері

1 Жыныс ерлер мен әйелдер арасындағы биологиялық және анатомиялық ерекшіліктер және олардың өзіндікидентификациясы

2 Гендер және гендерлік жүйесінің құруы мәдениеттің әмбебаптығы мен релятивтіг

3 Әйелдік және гендерлік зерттеулердің байланысы

4 Гендерлік зерттеудегі университеттік бағдарламалары.

Ұсынылған әдебиет: [3] 5-20 б.

1 Патристика дәуіріндегі философиялық ойлар жыныс туралы

2 Фома Аквинскийдің философиядағы әйелдік функциональдык берілімі.

3 Әйелдің интеллектуальдік инемділіктерінің дамуы

4 В.С. Соловьевтің, Н.Ф.Федоровтың, Н.А.Бердяевтың философиялық мәтіндеріндегі мизогинизм

5 Дене тұжырымдамасы билік нәтиже ретінде

6 Тілек тұжырымдама өндіріс ретінде.

Ұсынылған әдебиет: [7] 15-29 б.

1 Олимпия де Гуж, Мэри Уоллстонкрафт, Абигайль Адамс азаматтық тең құқықтар туралы

2 Бірін-бірі толықтыру және бірін-бірі ауыстырулық принципі

3 Әйелдерге қатысы кеңес мемлекетінің арнайы саясаты. Октябрь төнкіріс және әйел мәселесі. А.Коллонтай («Труд женщины в эволюции хозяйства»)

4 Гендер және ҚСРО саясат жүйесі

Ұсынылған әдебиет: [4] 35-42 б.

1 Алғашқы қауымдастықта гендерлік рөлдері: этнография мәлеметтері (Маргарет Мид "Пол и темперамент", 1935). Игорь Кон "Лунный свет на заре" (1997)

2 Әлеуметтік құрылымның негізгі теориялар (З.Фрейд, Ж.Пиаже, Н.Чадороу, С. Бем)

3 Американдық антрополог Гарольд Гарфинкель Агнес оқиға туралы

4 И.Гофман: гендерлік дисплей

Ұсынылған әдебиет: [9] 11-30 б.

1 Еңбек және үйшаруашылық нарығы – гендерлік экономиканың екі саласы

2 Үйшаруашылығының теориялық анализдың негізгі бағыттары

3 Үйшаруашылығындағы еңбек бөленуі мен шешімдерді қабылдау

4 Еңбек нарығындағы гендерлік сегрегация. Екі жүйелік теория (Айрис Янг, Хайди Хартман)

Ұсынылған әдебиет: [7,12] 21-29, 5-45 б.

1 Отбасы, туыстык, неке

2 Отбасы әлеуметтік институт ретінде

3 Ажырасу және оның әлеуметтік салдар

4 Үйдегі зорлау

5 Студенттік отбасылар мәселелері.

Ұсынылған әдебиет: [13] 87-113 б.

7 Тақырып Гендер және саясат

1 Әйел – мемлекет басқарушысы. Әйелдердің саясатқа қатысу үшін күресі.

2 Билік органдарда әйел өкілеттігі: Еуропа, Солтүстік Америка және Қазақстандағы тәжірибиесі

3 Гендерлік саясат құрылымының өзгерісі мен саяси альтернативтік мәселелері

Ұсынылған әдебиет: [15] 105-136 б.

№8 Тақырып Гендер және мәдениет теориясы

1 Жыныс және гендер «табиғат – мәдениет» дихотомия барысында

2 Мәдени зерттеулерде және мәдениеттануда мәдениет категориялары

3 Қазіргі Қазақстандағы мәдениеттануда гендерлік зерттеулердің мәні.

Ұсынылған әдебиет: [14] 69-89 б.