жинақтау  үдерісі  әрдайым  үздіксіз  жүріп  жатады.  HertsCam-да  (Хертс  Кэм)

84
жинақтау  үдерісі  әрдайым  үздіксіз  жүріп  жатады.  HertsCam-да  (Хертс  Кэм)  бұл  Network 
Events  қоғамдастығының  семинарлары  мен  «Мұғалімнің  көшбасшылығы»  және  «Дау-
ыс» журналдарындағы жарияланымдар арқылы өтеді. Бұндай жарияланымдар web-сайттарға 
сілтемелер  арқылы  мектеп  және  облыс  аумақтарында  мұғалімдердің  білімдерін  жинақтау 
мүмкіндіктерін кеңейте алады.
Ұжымдық іс-әрекет
Бір  қарағанда  мұғалімнің  көшбасшылыққа  «дауысын»  күшейту  мен  жеке  басының 
жетекшілік  мүмкіндіктерін  жеке  де,  ұжымда  да  кеңейту  арқылы  жететіндігі  оғаш  болып 
көрінуі мүмкін. Ұстаздардың жетекші топтарында және қоғамдастық шеңберінде өзара қарым-
қатынасты қамтамасыз ету үшін мұғалімдер бірлесе жұмыс істеулері қажет. Мұндай бірлескен 
жұмыс  өз  мектептерінде  тәжірибені  таратуға  ғана  емес,  сонымен  бірге  басқа  мұғалімдерді 
иландыра алатын кәсіби білімнің негізін құрастыруға көмектеседі. Білімнің бұл негіздері – 
зерттеулерге негізделген білім емес, бұл басқаларға дем беретін және ары қарай іс-әрекет жасау 
үшін оларды қажетті бағытпен қамтамасыз ететін инновацияға негізделген жанды диалогтік 
үдеріс.
Жоғарыда  айтылғанның  барлығы:  адамдар  тек  білім  арқылы  ізгілікті  бола  алады;  білім 
беру – адамдардың зерделеп үйренуі үшін көрсетілетін көмектер жиынтығы; жалпы алғанда, 
тек мұғалімдер ғана педагогикалық тәжірибені жақсарту жөніндегі шараларды қабылдай ала-
ды деген дәлелдерге келіп саяды. Қалған қоғамдық институттар (саясаткерлер, зерттеушілер, 
мемлекеттік емес ұйымдар және халықаралық органдар, яғни Дүниежүзілік банк және ЭЫДҰ) 
қолдау көрсетіп, жаңа идеяларды ұсына алады. Бұл, әрине, оптимистік көзқарас, бірақ опти-
мизмге ынталандыру – мұғалім көшбасшылығының міндетті қыры болып табылады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ
Bolam, R., McMahon, A., Stoll, L., Thomas, S., Wallace, M., Greenwood, A., Hawkey, K., Ingram, 
M., Atkinson, A. and Smith, M., (2005). Creating and Sustaining Effective Professional Learn-
ing Communities. [Тиiмдi кәсiби оқу қоғамдастығын құру және қолдау]. The Department for 
Education and Skills.
Elliott, J., (1991)., Action Research for Educational Change. [Бiлiм беру өзгерiстеріне арналған 
қызметті зерделеу]. Milton Keynes: Open University Press.
Frost, D., (2011). Supporting teacher leadership in 15 countries: the International Teacher Leader-
ship project. [15 мемлекеттегі мұғалiмдер көшбасшылығына қолдау көрсету: Мұғалiмнiң 
жетекшiлiгi Халықаралық жобасы]. Phase 1, A report, Cambridge: LfL at the University of 
Cambridge Faculty of Education.
Frost, D. and Durrant, J., (2003) Teacher Leadership: Rationale, Strategy and Impact, School Leader-
ship and Management. [Мұғалiмнiң көшбасшылығы: Мақсаттылық, Стратегия және әсері, 
мектеп жетекшiлiгі және басқару]. 23 (2) pp. 173–186.
Hoyle, E., (1974). ‘Professionality, profesionalism and control in teaching’. [Мамандық, кәсібилік 
және білім берудегі бақылау]. London Educational Review 3 (2) 42–54.
Katzenmeyer, M. and Moller, G., (2001). Awakening the Sleeping Giant: Helping Teachers Develop 
as Leaders. [Ұйқыдағы алыптың оянуы: Мұғалiмдерге көшбасшылықтың сапаларының да-
муына көмек]. second edition, Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
MacBeath, J., Frost, D., Swaffeld, S. and Waterhouse, J., (2006). Leader’ship for Learning: Making 
the Connections. [Оқытудағы көшбасшылық: Байланыс орнату]. Cambridge: University of 
Cambridge Faculty of Education.

85
ТІЗБЕКТЕЛГЕН САБАҚТАР ТОПТАМАСЫН ЖОСПАРЛАУ
Мұғалімдерге тізбектелген сабақтар топтамасын жоспарлау не үшін қажет?
Орта мерзімді 
жоспар
Қысқа мерзімді
 жоспар 
Ұзақ мерзімді 
жоспар 
• Пəннің  мазмұны
• Жұмыс сызбасы 
• Тізбектелген 
   сабақтар
• Жеке сабақ
  • Оқу бағдарламасы
18-сурет. Ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау арасындағы өзара 
байланыс
Ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау  
арасындағы өзара байланыс
Оқу  бағдарламасын  әдетте  білім  саласындағы  саясатты  қалыптастыратын  адамдар  мен 
мектеп  әкімшілігі  жоспарлайды.  Орта  мерзімді жоспарлау  дегеніміз  –  мұғалімдер тобының 
оқу бағдарламасын тізбектелген сабақтар топтамасына айналдыруы. Бұл ретте бұл топтама 
аясында Бағдарламаның барлық жеті модулі оқыту тәжірибесіне кіріктірілуі тиіс. Өз кезегінде 
әрбір жеке мұғалім орта мерзімдік жоспарды әрбір жеке сыныпқа арналған егжей-тегжейлі 
сабақ жоспарын жасау үшін пайдаланады.
Орта  мерзімді  жоспарлау  немесе  тізбектелген  сабақтар  топтамасын  жоспарлаудың 
мақсаты:
• жұмыс кезеңдерінің дәйекті, тізбектеліп ұйымдастырылуы;
• оқыту тәжірибесіне жеті модульді ықпалдастыру;
• әрбір сабақ үшін оқу мақсаттарын белгілеу;
• оқу нәтижелерін өлшеу әдістемесін белгілеу;
• осы нәтижелерге қол жеткізу мақсатында жоспарланған оқыту мен оқу жаттығуларын 
анықтау;
• оқудың әрбір кезеңінің басынан бастап соңына дейін алға ілгерілеудің болуын қамтамасыз 
ету;
• барлық оқушыларды қамтуға бағытталған стратегиялық жоспарлау.
Оқу мақсаты мен оның нәтижелері
Оқу мақсаты - мұғалім оқушыларға үйреткісі келетін нәрселер. Осыған байланысты, оқу 
мақсаттарын қалыптастыру шаралары төмендегілерді білуге бағытталған:
Сіздің ойыңызша, оқушылар нені білуге тиіс?
Оқушылар қандай түйінді идеяларды түсінулері керек?
Оқушылар қандай мәселелерді зерттеп, қандай мәселелер төңірегінде ойланулары керек?