Бағдарламасы география дайындық бөлімінің тыңдаушыларына арналған

Дайындық бөлімінің тыңдаушыларына арналған

Қарағанды 2015

1. 
   Дайындық бөлімі тыңдаушылары бойынша ҚР БҒМ оқу-әдістемелік секциясында өңделген және енгізілген.
   
2. 
   Дайындық бөлімінің тыңдаушыларын Қазақстан
   

3. 
   Дайындық бөлімінің тыңдаушыларын Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарына түсуге «География» пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы ҚР БҒМ Республикалық оқу-әдістемелік секциясының мәжілісінде қаралып, «7» шілде 2015 ж., №2 хаттамасымен ұсынылған.
   

Дайындық бөліміндегі оқытылатын география пәні оқу пәні ретінде тыңдармандардың танымдық деңгейін арттыруға және өз еліміздің географиясын оқып-білу - қоршаған табиғи орта туралы ой-өрістерін дамыта түседі.

Географиядан білім берудің мақсаты – географиялық орта- адамның мекендейтін орны деп білетін көзқарастар мен ұстанымдар жүйесін қалыптастыру. Дайындық бөлімінде оқытылатын бұл курстың негізгі мақсаты – тыңдармандарға география ғылымы, Жер планетасы, оның табиғаты және халқы, географиялық карта туралы мектепте алған бастапқы түсініктерін жетілдіріп, жоғары білім мазмұнын меңгеруге арналған.

Физикалық географияның бастапқы курсында қамтылған жалпы географиялық ұғымдар мен заңдылықтарын материктер мен мұхиттар тұрғысында және олардағы жекелеген табиғат кешендері ауқымында ұғындыру. Қазақстанның дүние жүзілік деңгейде алатын орны, саяси-географиялық жағдайы мен халықаралық қатынастары жайлы білімге негізделе отырып, тыңдармандаға патриоттық және интернационалдық, эстетикалық және экологиялық тәрбиелеуге қажетті білім материалдарын беру.

Сонымен қатар карталармен, сызбанұсқалармен, графиктермен, диаграммалармен, кестелермен, интернетпен, білім берудің цифрлық ресурстарымен жұмыс істеу кезінде ойлау қабілетінің одан әрі дамуына жағдай жасау, әр түрлі экономикалық-географиялық әдебиеттен қажетті материалдарды жинақтау және талдау жасауда сөйлеу және көптілділік, статистикалық, картографиялық және басқа да мәліметтерді өздігінен өңдеу және түсіндіру дағдыларын меңгерту;

Пәнді оқытудың міндеті - география ғылымының және Жер мен қоғам туралы кейбір шектес ғылымдардың негіздерін меңгеру. Географиялық білімнің маңызды көзі - географиялық картаны оқып-үйрену, одан арнайы географиялық сипаттағы мағлұматтарды ала білу дағдыларын дамыту, қалыптастыру. Тыңдармандарды Отанын сүюге, өз халқының жетістіктерін қорғау ісіне даяр болуға, дүние жүзі халықтарымен ынтымақтастық сезімге тәрбиелеу.

білім берудің мақсаттарын шешу келесі міндеттердің шешілуін қажет етеді:

• 
  Қоршаған ортаның тұтастығы туралы, «табиғат – халық – шаруашылық» біртұтас жүйесінің өзара байланыс мәселелерінің күрделілігі туралы түсініктерін қалыптастыру;
  
• 
  тыңдармандардың бойында географиялық ойлау жүйесін дамыту;
  
• 
  өмірге қажетті географиялық білімдер, дағды және ептілікті меңгеру;
  
• 
  алған географиялық білімдерін күнделікті қолдана білу,
  
• 
  тұрған жеріндегі табиғи шаруашылық жағдайды бағалай білу;
  
• 
  географиялық карталарды (физикалық, экономикалық, экологиялық) алуға және олармен еркін жұмыс жасау;
  
• 
  картамен және статистикалық мәліметтермен еркін жұмыс істей білу;
  
• 
  тапсырмаларды өз уақытында және тиянақты орындау, практикалық жұмыстарды, СӨЖ, БРБ тапсырмаларын тапсыру және өз уақытында аттестация тапсыру.
  

Пәнді оқытудың әдістері: дәрістік, іскер ойындар, тәжірибелік, ғылыми-ізденістік және т.б.

Дайындық бөліміндегі «География» пәнінің құрылымы 90 сағат дәрісханалық сабақ, 90 сағат ТОӨЖ және 90 сағат ТӨЖ, яғни 6 несие көлемінде оқытуды қарастырады.

Жер туралы географиялық білімнің дамуы, ежелгі кездегі Эратосфен, Птолемей, Бехаймның глобусы, Қашғаридің дөңгелек картасынан біздің күнге дейінгі картаның дамуы; саяхатшылар және зерттеушілер (Х.Колумб, Ф.Магеллан, Ф.Беллинсгаузен, П.Лазарев, Ш.Уәлиханов).

Материктер мен мұхиттар географиясы пәні және міндеттері, материктер мен мұхиттардың зерттелу кезеңдері, материктер мен мұхиттардың карталары. Солтүстік Мұзды және Атлант мұхиттары, Үнді және Тынық мұхиттары.

Солтүстік Американың физикалық-географиялық орны, материктің зерттелуі; жер бедері мен пайдалы қазбалары; климаты, ішкі сулары; табиғат зоналары, Солтүстік Американың халқы және саяси картасы, АҚШ, Мексика және Орталық Америка елдері.

ТМД. Географиялық орны. Жер бедері мен пайдалы қазбалары. Климаты, ішкі сулары, табиғат зоналары. ТМД-ның халқы, саяси картасы және аймақтарына (Шығыс Еуропа жазығы, Қырым, Кавказ, Карпат, Орал таулары, Батыс Сібір жазығы, Шығыс Сібір, Солтүстік-шығыс Сібір, Оңтүстік Сібір, Қиыр Шығыс) жалпы сипаттама.

Қазақстан Республикасының физикалық-географиялық орны. Қазақ жерінің ерте кездегі географиялық зерттелуі. Орта ғасырларда Қазақстан аумағының географиялық зерттелуі. ХҮІ – ХІХ ғасырларда Қазақстан аумағының географиялық зерттелуі. ХХ ғасырдың басында және ортасында Қазақстан аумағының зерттелуі.

Жер бедері, геологиялық құрылысы және пайдалы қазбалары. жер бедерінің қалыптасуы мен дамуы (жер бедерін қалыптастырушы үдерістер, олардың байқалуы), Қазақстан жер бедерінің негізгі ерекшеліктері. Қазақстанның пайдалы қазбалары.

Қазақстанның климаты. Ауа температурасының таралуы, атмосфералық жауын-шашын. Ауа қысымы және желдер. Қазақстанның өзендері мен көлдері. Топырақтың түрлері. Табиғат зоналары.

Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру; Шығыс Еуропа жазығы, Тұран жазығы, Батыс-Сібір жазығы, Сарыарқа (Қазақтың ұсақ шоқысы), Орал (Мұғалжар), Алтай, Сауыр-Тарбағатай, Жетісу Алатауы, Тянь-Шань.

Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінің экономикалық және әлеуметтік географиясы.

ТМД халқы және еңбек ресурстары. Салааралық кешендер географиясы. Елдің отын-энергетикалық кешеніне сипаттама, мұнай, газ өнеркәсібі, көмір өнеркәсібі және электр энергетикасы. Конструкциялық материалдар өндірісі кешені. машина жасау кешені. агроөнеркәсіптік кешен.

Қазіргі әлемдегі Қазақстан.

Дүние жүзінің ауылшаруашылығы. Өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы, балық аулау. Дүниежүзінің тамақ және жеңіл өнеркәсібі. Дүние жүзінің көлік географиясы. Дүниежүзілік байланыс тораптары (құрлық, су, әуе), телекоммуникациялық жүйелер, интернет.

Шетелдік Еуропаның, Азияның,, Американың, Африка және Аустралияның тарихи-географиялық аймақтары, жетекші елдері. Кеңестік кезеңнен кейінгі елдер. Адамзаттың ғаламдық мәселелері.

.
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ҮЛГІ ТІЗІМІ

1. 
   Планның масштабы, топографиялық картамен жұмыс
   
2. 
   Географиялық карта. Географиялық координата анықтау.
   
3. 
   Жер бедерінің негізгі формасы. Картаны қолдана отырып, таудың биіктігін анықтау. Профиль құру.
   
4. 
   Дүние жүзілік мұхит және оның бөліктері. Д/ж климаттық белдеулері. Бір климаттық белдеуге сипаттама беру
   
5. 
   Еуразия материгінің климат белдеулерін анықтау. «Еуразияның ірі өзендері» кестесін толтыру.
   
6. 
   Солтүстік Американың жер бедерін профиль бойынша қарастыру. «Табиғат зоналары» кестесін толтыру.
   
7. 
   Оңтүстік Америка және Солтүстік Американың жер бедерін салыстыру.
   
8. 
   Африканың шеткі нүктелерінің географиялық координатасын анықтау: кескін картаға географиялық объектілер түсіру.
   
9. 
   Аустралияның физико-географиялық жағдайын көрсететін элементтерді картадан тауып, кескін картаға түсіру.
   
10. 
    ТМД және Балтық елдерінің физикалық-географиялық орны, шекарасы және территориясының географиялық зерттелу тарихы
    
11. 
    Қазақстан Республикасының физико-географиялық жағдайын көрсететін элементтерді картадан тауып, кескін картаға түсіру.
    
12. 
    Қазақстан Республикасының негізгі жер бедері мен пайдалы қазбалары.
    
13. 
    Қазақстан Республикасының климат қалыптастырушы факторларын анықтау.
    
14. 
    Қазақстанның ішкі суларын картаға түсіру.
    
15. 
    Қазақстанның табиғат зоналары
    
16. 
    Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру: Шығыс Еуропа жазығы, Тұран жазығы, Солтүстік Қазақ жазығы.
    
17. 
    Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру: Сарыарқа, Орал таулары.
    
18. 
    Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру: Алтай, жоңғар Алатауы
    
19. 
    Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру: Сауыр-Тарбағатай, Тянь-Шань
    
20. 
    Қазақстанның ерекше қорғалатын табиғи аумақтары
    
21. 
    ТМД-ның халқының орналасу тығыздығын, халықтың жыныстық құрамын анықтау.
    
22. 
    Қазақстанның халқы. Диаграмма жасау, талдау
    
23. 
    Қазақстанның салалық кешендер географиясы
    
24. 
    Қазақстанның экономикалық аудандарына сипаттама беру (таңдау бойынша).
    
25. 
    Дүние жүзі халықтарының географиясы. Халық саны, құрамы, қоныстануы мен көшіп-қонуы.
    

1. 
   Жер қыртысының құрамы мен құрылысы.
   
2. 
   Ғаламдық жылыну. Ауа бассейнінің ластануы.
   
3. 
   Өз таңдауы бойынша Дүние жүзілік мұхитқа немесе ірі өзендерге сипаттама беру.
   
4. 
   Еуразияның табиғат зоналары.
   
5. 
   Еуразияның халқы.
   
6. 
   Еуразия құрлығында орналасқан дамыған елдердің біріне сипаттама беру.
   
7. 
   Азия елдері.
   
8. 
   Еуропа елдері.
   
9. 
   Солтүстік Американың табиғат зоналары
   
10. 
    Оңтүстік Американың халқы
    
11. 
    Африкаға тән өсімдіктер мен жануарлар әлемі
    
12. 
    Мұхит аралдары.
    
13. 
    Антарктиданың зерттелу тарихы
    
14. 
    Балтық елдері.
    
15. 
    Орта Азия елдері.
    
16. 
    ТМД табиғат зоналары
    
17. 
    Қазақстандағы ежелгі қалалар
    
18. 
    Қазақстандағы ерекше қорғалатын табиғи территориялар.
    
19. 
    Каспий теңізі.
    
20. 
    Шығыс Еуропа жазығы, Тұран жазығы, Солтүстік Қазақ жазығы.
    
21. 
    Сарыарқа, Орал таулары.
    
22. 
    Алтай тауы.
    
23. 
    Жоңғар Алатауы.
    
24. 
    Сауыр-Тарбағатай таулары.
    
25. 
    Тянь-Шань таулары.
    
26. 
    Қазақстанда қалыптасқан экологиялық мәселелер.
    
27. 
    ТМД-ның отын өнеркәсібі.
    
28. 
    Қазақстан Республикасының ТМД елдері және Дүние жүзі қауымдастығындағы орыны.
    
29. 
    ҚР сыртқы экономикалық байланыс географиясы
    
30. 
    Қазақстандағы білім, ғылым және инновация географиясы
    
31. 
    Орталық Қазақстан экономикалық аймағын басқа аймақтармен салыстыру
    
32. 
    Шетелдік Еуропа елдері.
    
33. 
    Шетелдік Азия.
    
34. 
    Аустралия Одағы.
    
35. 
    Африка.
    
36. 
    Солтүстік Америка.
    
37. 
    Латын Америкасы.
    
38. 
    Кеңестік кезеңнен кейінгі елдер
    
39. 
    Дүние жүзінің саяси картасы
    

1. 
   Бірмағамбетов Ә., Мамырова К., Физикалық география: Жалпы білім беретін мектептің 5-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Атамұра, 2001.
   
2. 
   Герасимова Т.П., Грюнберг Г.Ю., Неклюкова Н.П. Физикалық география: Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
   
3. 
   Крылова О.В., Герасимова Т.П. Материктер мен мұхиттар географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
   
4. 
   Карпеков Қ. Бейсенова Ә., Қазақстанның физикалық географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
   
5. 
   Ахметова К., Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
   
6. 
   Ярмухамедов М.Ш., Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
   
7. 
   Ярмухамедов М.Ш., Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2002.
   
8. 
   Максаковский В.П., География: Орта мектептің 10-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Рауан, 1991.
   
9. 
   Гладкий Ю.Н., Лавров С.Б. Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2002.
   
10. 
    Гладкий Ю.Н., Лавров С.Б. Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Мектеп, 2001.
    
11. 
    Қожахмет М.Қ. Казахстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік географиясы: Оқу құралы. – Қарағанды: ҚарМУ, 2006.
    
12. 
    Абилмажинова С., Бейсенова А., и др. География. Материки и океаны. Методическое руководство. А.: Атамұра, 2003-128 б.
    
13. 
    Акпамбетова К.М. Физическая география Центрального Казахстана. Учеб.пос. Караганда. 2005.
    
14. 
    Әбілмәжінова С., Бейсенова Ә., және т.б. География. Материктер мен мұхиттар. Оқыту әдістемесі. А.: Атамұра, 2003-128 б.
    
15. 
    Елисеева Р.М., География материков и океанов 7 – класс. Практическое пособие. М.: Издат-Школа, 1997-175 с.
    
16. 
    Физическая география Республики Казахстан / Под ред. Джаналиевой К.М. Уч. пос. – Алматы.. Қазақ Университеті, 1998.