Бағдарламалу технологиясы

8.2 Жолдық айнымалы ұғымы

C# тілінде жолдармен жұмыс істеу үшін (мәтіндермен, символдардың кез келген бірігуі) сәйкес класымен анықталатын арнайы string типі қолданылады. String класы сілтемелік типке жатады және кез келген ұзындықтағы жолдық айнымалыларды анықтауға көмектеседі.

Барлық сілтемелік типтердегідей айнымалылардың мәні үйіндіде сақталады. Бірақ string типіндегі айнымалылардың ерекшелігі – олардың болжап болмайтын «еркін» ұзындығы. Сондықтан string типіндегі айнымалының мәнін өзгерту үйіндіде жаңа өзгертілген мәнді құру жолымен орындалады. Бұл орайда басқа айнымалылардың мәндері өзгермейді. Жолдық айнымалылармен жұмыс жасауда осы ерекшелікті ескеру керек.

C# тілінде өзгермейтін (immutable) класс ұғымы да бар. Осы кластар үшін объект мәнін өзгертуге болмайды. Бар объект негізінде әдістер жаңа объект құра алады, бірақ алдынғы объект мәні өзгертілмейді. Осындай өзгермейтін класқа string класы да жатады. Осы кластың бір де бір әдісі басқа объекттердің мәнін өзгерте алмайды. String класының әдістері мен қасиеттері 8.4 және 8.4-кестесінде көрсетілген.

Length қасиеті S жолдық айнымалының «ұзындығын», яғни жолдық айнымалының символдар санын анықтауға көмектеседі, сондықтан бағдарламада жиі қолданылады.

Жол символына оның индексі бойынша қол жеткізу әрбір символ бойынша талдау жүргізген кезде жиі қолданылады.

Мәтін сөздерін сұрыптау немесе жеке жолдық айнымалыларды салыстыру үшін Compare() әдісін қолдану керек, мысалы, s1 және s2 айнымалыларын салыстыру былай орындалады:

if (Compare (s1,s2)==0)

Класс әдістерін қолдануды оқулықтың басқа бөлмдерінде қарастырамыз.

Жолдық айнымалыларды қолданудан бұрын оларды бағдарламада жариялауды үйрену керек.

string класының объекттері сілтемелік типтегі айнымалылар сияқты жарияланады - класс конструкторы айқын немесе айқын емес шақырылады.

Жолдық айнымалыны жариялаған кезде конструктор айқын шақырылмайды. Мысалы:

string st1 = "Жол";

Жолдық айнымалыны string класының конструкторларын айқын шақырып жариялауға болады, мысалы: бірінші ұзындығы нөл болатын жолдық айнымалыны жариялау, ал одан кейін оған мәнді меншіктеу:

string st2 = new string(' ', 0);

st2 = "Жол 2";.

Жолдық айнымалыны жариялаудан кейін оны бағдарламада түрлі операцияларда қолдануға болады. Негізгі операциялар: меншіктеу, баламалылығын тексеру (== немесе !=), жолдарды тіркестіру (қосу).

Егер st1 жолдық айнымалыға басқа st2 жолдық айнымалы меншіктелсе, онда st1 айнымалысы st2 айнымалының мәні сақталған үйінді (жады аумағындағы адрес) сілтемесіне ие болады. Сонымен жолдық айнымалыларды меншіктеуде олардың мәндерінің орнына сілтемелер «көбейтіледі».

Басқа сілтемелік айнымалылардан өзге жолдық айнымалылардың баламалылығын тексеру кезінде олардың сілтемелері емес, мәні салыстырылады.

Тіркестіру операциясын орындау барысында (Concat() әдісі – + операциясы)бір жолдық айнымалының мәніне басқа жолдық айнымалының мәні қосылады. Сондықтан алынған мән бір топта жаңа сілтеме бойынша орналасады.

Жолдық айнымалылар қолданылатын мысалды қарастырайық:

using System;

namespace ConsoleApplication1

{ class Program

{

static void Main()

string a = "Tabigat ";

Console.WriteLine("a sozi = {0}", a);

string b = new string(' ', 0);

Console.WriteLine("b sozinin yzindigi = {0} символов", b.Length);

Console.WriteLine("b sozinin engiziniz");

b = Console.ReadLine();

Console.WriteLine("b sozi = {0}", b);

string c = a + b;

Console.WriteLine("Operazia zhymisi c = a + b; с = {0}", c);

Console.WriteLine("a sozinin yzindigi = {0} символов", a.Length);

Console.WriteLine("b sozinin yzindigi = {0} символов", b.Length);

Console.WriteLine("Olardin ortak yzindigi = {0} символов", c.Length);

Console.WriteLine("Operazia zhymisi if (string.Compare(a, b) >= 0) вывод a > b;");

Console.WriteLine(" else (вывод b >= a);");

if (string.Compare(a, b) >= 0) Console.WriteLine(" a > b");

else Console.WriteLine(" b >= a");

c = a.Remove(1, 2);

Console.WriteLine("c = a.Remove(1,2); c = {0}", c);

Console.WriteLine("Enter pernesin basiniz");

Console.ReadLine();

}

}

Бағдарлама жұмысы:

a sozi = Tabigat

b sozinin yzindigi = 0 символов

b sozinin engiziniz

Tabigat

Operazia zhymisi c = a + b; с = Tabigat Tabigat

a sozinin yzindigi = 8 символов

b sozinin yzindigi = 7 символов

Olardin ortak yzindigi = 15 символов

Operazia zhymisi if (string.Compare(a, b) >= 0) вывод a > b;

else (вывод b >= a);

a > b

Enter pernesin basiniz

Бағдарламада жолдық айнымалыларды жариялаудың бірнеше жолдары, қосу операциясы арқылы айнымалыларды біріктіру әдісі, айнымалының «ұзындығын» анықтау үшін пайдаланылатын Length қасиеті қолданылады.

Бағдарламада Compare бүтін санды әдісі жолдық айнымалыларды салыстыру үшін қолданылған. Диалог режімінде b айнымалыға түрлі мәндерді беріп Compare әдісінің жұмысын тексеруге болады.

Ағымдағы айнымалыларды қолданатын әдістері a.Remove мысалында қарастырылған.

String класының қасиеті жолдық айнымалыны символдар массиві ретінде қарастырады, және әрбір символды оның индексі арқылы шақырады. Осы char типіндегі қасиет символды өзгертпей, тек қарап шығуға мүмкіндік береді.

Жолдық айнымалылармен жұмыс жасайтын әдістерді қолданатын бірнеше мысалдарды қарастырайық. Мәтіндермен жұмыс жасау барысында міндеттердің бірі мәтінді сөздер массиві түрінде көрсету болып табылады. Мәтіндермен жұмыс ітеу барысындағы мәселенің бірі мәтінді сөздер массив түрінде ұсыну. Осы мәселені шешудің екі жолын қарастырайық – мәтіннің әрбір символын талдау арқылы сөздерді бөлу және Join, Split арнайы әдістерін қолдану арқылы. Split динамикалық әдісі мәтінді элементтерге бөлуді орындайды. Join статикалық әдісі кері операцияны орындайды – элементтерден жолды құрайды.

8.1-есебі. Диалог режімінде 20 сөзден аспайтын мәтін енгізіледі. Барлық сөздерді жеке массивке орналастыру және шығару керек. Бір немесе бірнеше «бос орын» символымен бөлінген кез келген символдар жиыны сөз болып есептеледі.

Бағдарлама коды:

using System;

namespace ConsoleApplication1

{

class Program

static void Main()

{

int j, k;

clova = new string[20];

string str1 = new string(' ', 0);

string b = new string(' ', 0);

string str2 = new string(' ', 0);

Console.WriteLine("Matindi engiziniz");

str1 = Console.ReadLine();

j=0;

{

if (str1[i]!=' ')

b = str1[i].ToString();

str2 = str2 + b;

}

else

{

clova[j] = str2;

j++;

}

if (str2[0] != ' ')

clova[j] = str2;

str2 = "";

j++;

for (int i=0;i

Console.WriteLine(" {0} soz = {1} ", i+1, clova[i]);

Console.WriteLine("Enter pernesin basiniz");

Console.ReadLine();

}

}

Matindi engiziniz

20 sozden aspaitin matin engizildi

1 soz = 20

2 soz = sozden

3 soz = aspaitin

4 soz = matin

5 soz = engizildi

Enter pernesin basiniz
Осы бағдарламада мына үзінді

if (str2[0] != ' ')

{

clova[j] = str2;

j++;

екі рет қолданылады. Мәтіннің соңында «бос орын» символы болмауы мүмкін, сондықтан str2 жолдық айнымалының «бос орын» символына теңдігі тексеріледі. Егер str2 айнымалы бос орынға тең болмаса, онда clova[j] массивіне соңғы сөз қосылады.

Бос орынды мәтінді тергеннен кейін арнайы жолмен қосуға болады, онда тексеруді орындамауға болады.

8.2-есебі. Жолда алгебралық өрнек жақшаларсыз жазылған. Мысалы, A·B+A·C·D+С·Х. Өрнек диалог режімінде енгізіледі. Алгебралық өрнектегі көбейткіштер санын анықтау керек.

Есепті шешудің бір жолы – өрнекті қосылғыштар түрінде көрсету және әрбір қосылғышта көбейту символдарын есептеу. Егер қосылғышта көбейту символы бар болса, онда осы қосылғыштың көбейткіштер саны бірге артады, әйтпесе қосылғышта көбейткіштер жоқ. Барлық қосылғыштардың көбейткіштерін қосып, өрнектегі жалпы көбейткіштер санын табамыз. Split динамикалық әдісі мәтінді элементтерге – қосылғыштарға бөледі, бөлгіш ретінде ‘+’ символы қолданылады. Қосылғыштардан тұратын алгебралық өрнекті құрастыру Join әдісі арқылы орындалады. Split және Join әдістері жолдағы жеке сөздермен жұмыс жасауды жеңілдетеді.

Мысалы, c:\Program Files\Microsoft Visual Studio .NET\readmy.html. Мұнда жеке сөз болып диск, барлық каталогтар мен файл аттары есептеледі, ал сөзді анықтауда кері көлбеу сызық қолданылады. (жеке сөздер: c:, Program Files, Microsoft Visual Studio .NET, readmy.html).

Бағдарлама коды:

using System;

namespace ConsoleApplication1

{

class Program

static void Main()

{

int k, n;

string str1 = new string(' ', 0);

Console.WriteLine("Algebralik ornekti engiziniz");

str1 = Console.ReadLine();

// clagaemoe массивінің өлшемі Split әдісі қайтаратын

// массивтің өлшеміне сәйкес автоматты түрде анықталады

kosilgish = str1.Split('+');

n = 0;

{

Console.WriteLine("kosilgish[{0}]= {1}", i + 1, kosilgish[i]);

for (int j = 0; j < kosilgish[i].Length; j++)

if (kosilgish[i][j] == '*') k++;

if (k != 0) n = n + k + 1;

}

Console.WriteLine("Kobeitkishter sani ={0}",n);

string algebr = string.Join("+", kosilgish);

Console.WriteLine("Jana ornek = {0}", algebr);

Console.WriteLine("Enter pernesin basiniz");

Console.ReadLine();

}

}

Бағдарлама жұмысы:

Algebralik ornekti engiziniz

a * b * c + ab * d + abc + b * b

kosilgish[1]= a * b * c

kosilgish[2]= ab * d

kosilgish[3]= abc

kosilgish[4]= b * b

Kobeitkishter sani =7

Jana ornek = a * b * c + ab * d + abc + b * b

Enter pernesin basiniz
Split және Join әдістері тек бір бөлгішті қолданған кезде жақсы жұмыс істейді.

Егер талдау барысында бірнеше бөлгіштер берілсе, онда жолды құрастыру барысында қиындықтар туындауы мүмкін – жолды бастапқы күйдегі қалпына келтіруге болмайды, өйткені қолданылған бөлгіш түрі белгісіз болады.