Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

жүктеу 16,49 Mb.

Pdf просмотр

бет	21/190
Дата	01.10.2023
өлшемі	16,49 Mb.
	#43615

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 190

2b0936db-98be-4c50-b1dc-5b5d01e6f4e9

іші іі

біртіндеп толгырады. Барлык
ііикі мүшелері меи үлпалар бүзылыи біткенше сацыраукүлак өсуі
жүре береді. Конидиялардың өнгенінен бөжектер өлгенге дейінгі
кезец, ірі бөжектерде (шегіртке) 5-8 күиге, ұсак бітелерде 2-3 күнге
созылады.
Гемолимфа
айналымының
бұзылуы
және
саңыраукұлактың бөлетін токсиндері мен ферменттерінің эсері
өлімге үшыратады. Залалданған бөжектердің күрсағы ісінеді жоне
айрылғаи жабыішап гифалды денесінен сұйыктык атады. Бүдан
кейін бүлар өніп, өлген бөжектің сыртына шығатын баркыт торізді
өцезді
жіпшумакка
айналады.
Конидиялар
бір
жасушалы,
кабыргалары жүка, илазмалары түйіршікті жэне майлы тамшылары
кабыргасы тегіс, түп жагы азды-көиті емізік тэрізді. Өлген бөжектер
күрсағының бауыр жагында энтомофтора туысының кейбір
түрлерінде, яғни тарамдалған конидия тасушылары бар тамыр
тәрізді күрылым -
ризоидтар
түзеді. Олар өлген бөжекті субстратна
бекітеді. Осындай калыпта бөжектер көктемге дейін сақталуы
мүмкіп.
Энтомофторлы сацыраукүлақтардыд ерекшелігі-пісіп жетілген
конидияларды, олардыц көлемінен мыц еседен артык кашыкгыкка
лақтыруға болады. Конидия тасушыныц үзілуі кезінде кұрылған
перде астына плазма кысымы әсерінен лақтыру күші найда болады.
Конидиялар тіршілік қабілетін 72 сағатқа сактай алады. Сута
түсісімен олар бірден осе бастайды. Егер конидиялар сезімтал
иелеріне кезікпесе, ол екінші, үшіпші сатылы конидияға айналып,
бүлар татыда атқыланады, яғни бүл олардыц өмірін иесімен
кездескенше үзартады.
Энтомофторлы
саңыраукұлақтар
конидиядан
баска
тыныштыкта болатын споралар түзеді, бүлар кыскы пемесе
күрғакшылык мезгілдері, яғни дамуы колайсыз кезендерді өткізуге
бейімделген. Споралар залалдангап бөжектер денесіне түсіп,
көктемде өнеді, иесі болмаған жатдайда олар өсу түтікшесін түзеді
де,
конидия
тасушылар
сияқты
кызмет
агкарады
жэне
конидиялардыц
бірінші, екінші, үшінші
қагарларын лақтырады.
Тыпыштык
күйіндегі
сноралар
сацыраукүлак
жіпшелерінен
жынысты
жэне
жыныссыз
жолдармен күрылады. Жыныссыз
жолмен түзілгенде споралар гифальды денепін ортасында немесе
үшында күрылады. Оған ішінде кұйылады да, спора перде аркылы
бөлінеді, ал санырауқүлак жіпшесінің босаған бөлігі өледі.
41

Жыныссыз жолмен көбейген спораларды
азигоспоралар
деп
атайды. Жыныс үрдісі кезінде аталык жоне аналык гаметалар ағып
косылады. Бұлардың қызметіи сацыраукүлак жіпшелерінің эртүрлі
көлемді
мөлтекшелері
аткарады.
Сацыраукұлак
жіпшесінің
косылган жерінде немесе оған жакып жерде тыныштық спорасыиа
айналатын ісік пайда болады, ол бұл жағдайда
зигоспора
деп
аталады. Тыныштық күйдегі споралар ұзак уакыт тіршілік қабілетін
сактайды жоне өлген бөжектермен бірге топырак бетінде, мұнымен
катар
ағаштардың
сызаттарында,
жарыкгарында,
өсімдік
калдыктарында қалады. Көктемде споралар бөжекгер ауруыныц
ошак көздері болады.
Түкымдас күрамыиа 3 туыс
'.энтомофтора
(Entomophthora),
массосиора
(Massospora)
жопе тарихиум
(Тагісһіит).
Ец кец тараған
түрлері энтомофтора туысы - бүған 60-таи асгам түр еиеді. Бүл
туыстардыц өкілдері бөжекгердіц 12 тобына жататын бірнеше
түрлерін залалдайды, бүлармен катар кенелердіц, өрмекшілердіц,
көпаяктылардың жоне
жылы
каидылардыц
ксйбір түрлерін
залалдайды. Сацыраукүлактардыц коректік мамапдануы эртүрлі
болады.
Энтомофтора

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 ... 190