Б. Д. Жумакаева к азак эдебиетш окыту эдктемеа Окулыц «Кыздар универси тет!»

жүктеу 11,29 Mb.

Pdf просмотр

бет	103/148
Дата	04.10.2023
өлшемі	11,29 Mb.
	#43647

1 ... 99 100 101 102 103 104 105 106 ... 148

Kazak adebietin okytu adistemesi 2015 Zhumakatva

«Суйемт»
елецшде атамекен, туган жерге деген
ыстык сез1м1, елжанды ж уреп, танылады. Туган жерге, асыл жарга, ата-анага
деген суйюпеншшж сез1мд1 бар шынайы болмысымен жетмзу еленнщ аскан
шебер1 Магжанга тэн кубылыс. вл ен д еп н еп зп керкемдж тэсшдщ б1р1 -
синтаксистж кайталаулар. «Неге екенш б тм ей м ш - сол (анамды, жарымды,
ел1мд1, Аркамды)» суйемш деу аркылы акын окырманына «адамзат оз
мекенщ, туган жерш, ата-анасын, жарын не ушш суйед1?» деген тушнд! ой
тастайды. Сую уш ш ец бастысы езщ пщ етене жакыныц болу, туган, тел
дуниец (елщ, жерщ, тшщ) болуыныц оз1 ж е т к т к п е к е н д т н мецзейдг
Жулдыздай жаркын, жалынды гумырында бар максат-мураты елшщ
азаттыгы мен
еркениетш керу болган Магжан ултыныц болмысы мен
турмыс-т1рш ш пне толганады.
«Уйкы баскан кабагын», «журген есю
зацымен», «жалкаулыкты жар керген» казактыц бейкам т^рлш мен мшез-
кулкы ел 1 нIц ертецш ойлаган азаматгы туган халкыныц муддес1 жолындагы
курестерге жетелейдт Магжан елендерш деп Отанга гашьж сез^м, таскынды,
тегеурш д1 азаттык ун кепш ш кке арналады. Олецде «сары дала», «мэцп ел ж
сахарасы», «суп-сур кер» тэр!з;и керкем сез образдары олецнщ идеялык
астарын айкындай тусед]'.
Ал осы 7-сыныпта окылатын акынньщ
«Толцын»
елещ табигат лирика-
сынан алшак. Толкын сезш щ н еп зп магынасы табигаттагы су бетшщ
ыргалысынан пайда болатын тербел1ст1 бшдцретш! белгш1. Жалпы толкын ол
ауа толкыны болсын,
шаш толкыны болсын, дыбыс толкыны болсын,
ыргакты, козгалысты бшд1рсе керек. Магжан табигаттыц осы б1р кубылысын
ала отырып, терец ой толгайды. «Толкын» - козгалыс перзенп, ал е\лрдщ ез1
козгалыстан турады. Акын еленде «Толкыннан толкын туады» деп бастап,
ем 1р зандылыктары: уакыт, козгалыс, ем1рдш езгермел^пн, ем1р жолындагы
жарыс пен тартысты,
урпак жалгастыгын, жылайтын, кулетш адамнын
болмысы мен сез1м-куЙ1Н елецнщ магыналык астарын эдштейдт Алдыцгы
толкынныц ем1рден озуы,
кейшп толкынныц орньщ басуы - зандылык.
168

©лецнщ идеялык езегшде
е\пр философиясы бой керсетедь ©лецнщ
композициялык курылымы ерекше, Акын ем1рдщ бар болмысын толкынньщ
тууы мен елу1 арасына пзбектей отырып керкем безещцрген. Олей
композициясында акын ун уйлешмш аллетерациялык тэсш аркылы шебер
берее, елец ыргак, елшем, уйкас аркылы да сазды, эуезд! курылым тузген.
Анафоральщ кайталаулар мен парателизм акынныц салмак тус1ретш ойын
ерекшелей ту екен. Осылайша акын «Толкын» елещнде терец толганысты,
э
-уездг эсем сурет жасаган.
Осы орайда мектеп багдарламасына енген б1рнеше елец м этш н е туе 1га к
берш керейж. 6-сыныпта окылатын С.Сейфуллиншц
«Дала»
елещ жаца е'.пр
жастарына арнау ретшде жазылган. Дала - казактьщ киел! кут мекеш, Дала
халык угымында кендктщ , ырыс, п еабеж н, еркшджтщ символы. Сэкен
Сейфуллин «Далада» елещнде «алты жасар асауды устап мшш» ой киялымен
даланы дуб1рлетед1. Кесшген дата еркшджтщ бейнес! болса, асау тулпар
ерюн
де кайсар рухтыц бейнесш сипаттайды. Акын елецш деп ой уш
детальга (угымга)
тогысады. Олар:

жүктеу 11,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 99 100 101 102 103 104 105 106 ... 148