ЭЛЕКТР ҚОРЕКТЕНУДІ ЕСЕПТЕУ

ҚРП қоректендіру үшін ең кең қолданыс тапқандары жылулық электр генераторлары (ЖЭГИ) және радиоизотопты генераторлар (РИТЭГИ). Осыдан басқа кабельді салу арнажолы бойында орналасқан электр желісі кеңінен пайдаланылады. ҚРП-ны электрқоректендірудің екі әдісін салыстырғанда, регенерациялық учаскелердің үлкен ұзындықтарында ғана технико-экономикалық жағынан автономдық электрқондырғылардан электр қоректендіруі, ол кішкентай ұзындықтарда дистанциялық электрқоректендірілуі пішінді екенін атап өткен жөн. Олардың арасындағы бөлу шекарасы шамамен lр = 50…70 км.

Әртүрлі байланыс желісі қолданысына қарай ұсынуға болады:

lр = 50…70 км магистралдық желіде автономды электрқондырғыларды (жақсысы РИТЭТИ) қолдану керек;

Регенерациялық пункттер жиі орналасатын аймақтық желіде (lр = 30 км), дистанциялық қоректенуді қолданған жөн. Осы мақсат үшін аймақтық кабелде мыс талшық сымдар бар.

ГТС-да (қалалық телефон станциясы) және СТС-да (ауылдық телефон станциясы) – қажетті байланыс қашықтығы ҚРП-ті қолданбай-ақ қамтамасыз етіледі. ҚРП бар болса, оларды кабельді салу арнажолында жатқан жергілікті электржелісінен қоректендіруге болады.

Қазіргі көпканалды тарату жүйесі (КТЖ) тарату аппаратурасы көлемінің 25%-ын құрайтын электрқоректену жүйелері мен құрылғыларына жоғары талаптар қояды. Тарату аппаратурасын миниатюризациялау жағдайында осы көлемнің ұлғаю тенденциясы байқалады. Таратылатын ақпарат көлемі ұлғаюымен және автоматты басқару жүйелеріндегі оның рөлі өсуімен электр байланыс аппаратурасы электрқоректенуін аса қатаң талаптар қойылады.

Электрқоректену жүйелері мен құрылғылары сәйкес келуге тиісті негізгі талаптар қатарына байланыс аппаратурасына үздіксіз кернеу беруді, уақыт бойынша негізгі көрсеткіштердің тұрақтылығын, қоректендірілетін аппаратурамен электромагниттік үйлесімділікті, жоғары экономикалық көрсеткіштерді, сыртқы механикалық және табиғаттық әрекеттерге беріктігін және эксплуатация жұмыстардың минималды көлемін жатқызуға болады.

Электр қоректену жүйелері мен құрылғылары аталған талаптарға сай келуі үшін, олар келесі принциптерді негізгі алуы тиіс:

- негізгі және ең арзан энергиясы көзі ретінде энергожүйелерді, орталық және жергілікті электростанцияларды максималды пайдалану, сондай-ақ кәсіпорын жабдығын екі тәуелсіз енгізулермен;

Ақырғы және аралық станцияларда электрэнергияның резерві көздерін қолдану. Осы көздер іс жүзінде істен шыққан негізгі көзді ілезде ауыстыруы және дайындық үлкен коэффициенті болуы тиіс. Осыдан басқа, олар ұзақ уақыттық мерзімде кәсіпорынның жұмысының автономдық режимін қамтамасыз етуі тиіс. Қазіргі уақытта автоматтандырылған дизель – генераторлық агрегаттармен және аккумуляторлық батареялармен жабдықталған меншікті электрстанциялар кең тарады.

Тұрақты және айнымалы токтың кепілдікті қоректену қондырғыларын қолдану, олардың құрамына түрлендіргіш құрылғылар кіреді.

Пайдаланушы персоналдың араласуынсыз электрқоректену құрылғыларының негізгі функцияларын орындауды қарастыратын электрқондырғылары құрылғыларын автоматтандыру;

Қазіргі шалаөткізгіш аспаптарды қолдану, және де элементтердің астамшылығын енгізу, бұл электрқоректенуі сенімділігін әжептәуір арттырады;

Максималды жабдық унификациясы бар электрқоректену жүйелері мен құрылғыларын құру;

ҚРП дистанциялық қоректендіруші міндетті түрде пайдалану, бұл автоматтандыруды жоғарылату мен байланыс желісі сенімділігінің маңызды факторы болып табылады.

Орнатылатын аппаратураға, электр қоректену жүйесіндегі стандартты емес процестерде туындайтын кернеудің рұқсатты өзгерістері бойынша қатаң талаптар қойылатындықтан, ТТЖ-ін есептеу қажеттілігі пайда болады.

Аппаратурада қоректену кернеуінің ең үлкен өзгерістері электрқоректену қондырғысында және ТТЖ-де жүктеме тогының шұғыл өзгерістерінде туындайды және де кернеу өзгерістері апаттық жағдайларда орын алуы мүмкін, ең бастысы ТТЖ-гі аппаратураны қоректендірудің кіріс клеммаларындағы қысқа тұйықталуларда (қ.т.).

Бұл жағдайда қысқа тұйықталу тогы бірнеше мың амперге жетуі мүмкін де, ол ТТЖ арқылы өтіп, оның индуктивтігінде энергия запасын тудырады, осының нәтижесінде, қысқа тұйықталуы бар бөлікті үзіп тастайтын қорғау тізбегі іске қосылғаннан кейін, қауіпті кернеу астамшылықтары пайда болады.

ТТЖ-де және аппаратурада, электрқоректенудің құрылғылары (ЭҚҚ) кірісінде кернеуді шектеумен аппаратураның бұзылмай қалуын және жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етуге болады. Астам кернеуді шектеу шарасы ретінде қатардағы минустық фидерге автоматты ағытпаларды қосу пайдаланылады, бұл қысқа тұйықталу процесі өту уақытын шұғыл азайтады, қатардағы минустық сымның кедергісін, оған қосымша резисторлар жалғаумен ұлғайту қ.т. токтың шамасын шектейді, және әртүрлі таңбалы фидерлерді максималды бір-біріне жақындату жолымен ТТЖ-де индуктивті азайту, бұл да запасталған энергияны азайтады, осылай аса кернеуді де төмендетеді. Аса кернеуді максималды кішірейту мақсатымен бар электрқоректену құрылғысынан токты тармақтау жабдығына дейін магистралды – радиалды сымды тарту құрылғысы ұсынылады
4.3 Токты тармақтау желісін есептеу
Токты тармақтау жабдығы кернеуді стабилизациялау, коммутация жасау және аппаратура қатарына қоректенуді таратып беруге арналған.

Есептеуге керекті бастапқы деректердің көрсеткіштері келесідей:

• 
  кернеу 48 В (қоректендіру 24-тен 60 В-қа дейін);
  
• 
  толық комплектацияда тұтынылатын қуат – 100 Вт.
  

мұнда lк - к = 0,66 коэффициентіне көбейтілген, қатар тұрған тұрқылардың жалпы еніне тең кабельдің келтірілген ұзындығы.

Қатардағы қоректенудің кабельдегі қосынды токты Iк А формуладан табамыз:

Сонда қосынды ток тең болады:

өйткені бірақ тұрқы (стойка).

Қатардағы өткізудегі +24 В кернеу үшін кернеу түсуі 0,1 В-қа деп есептейміз. Сондықтан қатардағы өткізудегі кабельдің қимасы мен ұзындығы 24 В-ты кабель үшін тең қылып алынады.

Қатардағы кабельден тұрқыға дейінгі қосылулар қимасы 16 мм2 алюминий талшық сымды кабельмен орындалады.

Ток моментін есептейміз:

М = I  lк (4.3)

Ток моменті сандық мәні тең болады

М = 2  2,929 = 5,858

Фидерді жолдық аппараттық цехқа (ЖАЦ) енгізу орнының аппаратураның ең қашықтатылған қатарына дейінгі магистралдық фидердегі рұқсатты кернеу түсуі ЖАЦ (орташалық) мынаған тең деп алынады:

Uм = 0,02 В.

мұнда q = 57 – мыс талшық үшін пропорционалдық коэффициенті