Қазақстанның қазіргі заман тарихын кезеңдеу

-1922 жылдары Қазақстандағы аштық: себептері мен салдары

жүктеу 199,82 Kb.

бет	22/84
Дата	11.04.2022
өлшемі	199,82 Kb.
	#38080

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 84

Тарих

1921-1922 жылдары Қазақстандағы аштық: себептері мен салдары.

1921 жылдың жазында Қазақстанның едәуір бөлігін құрғақшылық жайлады, оның алдында күшті жұт болды. Бұл малдың 80% - на дейін өлімге әкелді. 1921 жылғы қарашада ашыққандар саны 1 млн 508 мың адамды құрады, бұл республика халқының 1/3 бөлігі; 1922 жылғы наурызға қарай бұл сан 2 млн 300 мыңнан астам адамға жетті. Тек Батыс Қазақстанда 1922 жылдың маусымына қарай ашыққандар мен науқастар саны халықтың жалпы санының 82% - ға жетті. БОАК декретімен 1921 жылдың жазында Ашыққан аудандар қатарына Орал, Орынбор, Ақтөбе, Бөкей, Қостанай губерниялары енгізілді. 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтан Қазақстанда 1 млн-ға жуық адам көз жұмды.

Себептері: қыста қардың, жазда жаңбырдың болмауы, Азамат соғысы жылдарында шаруашылықтың зардап шегуі; мал басының азаюы (халық малды бидайға айырбастады, немесе сойып жеді/сатты)

Қазақстанның солтүстік-батыс аудандарында ашаршылық сондай-ақ азық-түлік отрядтарының ауыл шаруашылығы "артығын"алып қоюы нәтижесінде де мүмкін болды. Мәселен, өнімді Семей және Ақмола губернияларында азық-түлік отрядтары барлық "артық шығынның" 80% - ын алып қойды; Семей және Ақмола губернияларында азық-түлік салығы бойынша 4 млн пұт нан және 24,5 мың пұт май жиналды. Тәркіленген өнімдер-астық, май, ет және т.б. елдің пролетарлық орталықтарына-Мәскеу, Петроград, Самара, Қазан, Саратовқа жіберілді.

1921 жылы 14 маусымда В. И. Ленин "табиғи ет салығы туралы" декретке қол қойды, ол бойынша көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруалары ет салығынан босатылды. 1922 жылы ауылшаруашылық техникалары мен құралдарын сатып алуға 25 миллион рубль бөлінді, егіс алаңының 60% себу үшін тұқымдар жіберілді, мал сатып алу үшін 2 131 мың рубль бөлінді, 575 балалар үйі, 9 Балалар баспанасы ұйымдастырылды, шамамен 18,5 мың бала РСФСР-ге эвакуацияланды. КСРО Халық Комиссарлары Кеңесі өзара көмек жөніндегі шаруа комитеттерін ұйымдастыру туралы бастама көтерді.

Ашаршылық, суық және онымен байланысты аурулардың нәтижесінде республиканың көшпелі және жартылай көшпелі аудандарындағы демографиялық ахуал нашарлады - көптеген провинциялардағы ауыл халқының саны 1/3-ке дейін қысқарды, 700 мыңнан астам адам Қазақстаннан кетті.

Билік Қазақ жеріндегі аштыққа бірден көңіл аудармады. Тек халық зиялылары аштықтың ұйымдастырылғаны жайында айта бастағанда ғана, көмек қолы созыла бастады.

1921 жылдың 10 желтоқсанында қазақ қызметкерлері қатысқан кеңесте қырдағы аудан ұшыраған тұрғындарына көмек көрсетуді ұйымдастыру және қазақ қызметкерлерін осы жұмысқа тарту және оларды тиімді пайдалану қаралды. С.Садуақасовтың Қостанайдағы ашыққан халық туралы жазғаны, ел қызметіне белсене араласқан М.Әуезовтың еңбегі, М.Дулатовтың мақаласы көп көмегін тигізді. Олар «көмек көрсетіліп жатыр» деген жерлердің барлығына барып, сол жердегі жағдай туралы жазды. Соның есебінде, билік сол аймақтарға көмек берді.

жүктеу 199,82 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 84