«Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы

114
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
мен институттары қалыптастырылды. Мемлекеттік билікті 
орталықсыздандыру және ыдырату процесі кеңейіп, тереңдеуде. 
Кейінгі  жылдары  өзіндік  жалпыұлттық  тиiмдi  пікірлесуі 
алаңқайының жұмыс жасауы нәтижесінде, 2006-2007 жылдары 
аяқталу кезеңінде – Мемлекет басшысы жанындағы Қазақстан 
Республикасында демократиялық реформалар бағдарламасын 
әзiрлеу мен нақтылау жөнiндегi мемлекеттiк комиссия тара-
пынан саяси жаңғырудың негізгі жолдары мен құралдары бел-
гіленді, түпкілікті талданып, талқыланды және айқындалды. 
Жиынтығында осының бәрі 2012 жылдан кейін қайтадан бес 
жылдық президенттік мандатқа оралуға мүмкіндік берді. Бұл 
сонымен қатар биліктің сайланатын негізгі субъектілерінің 
өкілеттілік мерзімдерін теңестіруге мүмкіндік берді.
Президенттік мандаттың мерзімін 41-бапты (Конституцияның 
«Президент» деген III бөлімінде орналасқан) түзету арқылы Конс-
титуцияны мына мазмұндағы 94-1-баппен (Конституцияның 
«Қорытынды және өтпелі ережелер» деген IX бөлімінде орналасқан) 
толықтыруға: «Конституцияның 41-бабы 1-тармағының Рес-
публика Президентінің өкілеттік мерзімін белгілейтін ережесі 
2005 жылғы 4 желтоқсандағы сайлауда сайланған Республика 
Президентінің жеті жылдық өкілеттік мерзімінің аяқталуына бай-
ланысты өткізілетін президенттік сайлау қорытындысы бойынша 
Республика Президенті болып сайланған адамға қолданылатын 
болады.», сонымен қатар, «Қазақстан Республикасының Пре-
зидентi туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 
желтоқсандағы Конституциялық заңын осыған ұқсас мазмұндағы 
жазуға әкелді.
41.2.  Егер  бұрын  президенттік  лауазымға  үміткер  елде 
тұрған уақыты бойынша тұтасымен жалпы он бес жылдан 
кем емес тұруға міндетті болса, кейінгі шек бойынша «соңғы 
он бес жыл бойы» деп белгіленді. Бұл әбден түсінікті. Біздің 
ел  мемлекеттік  тәуелсіздікті  1991  жылы  алды,  егемендік 
даму кезеңіміз он бес жылдан жаңа ғана асып келеді. Осы 

11
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
уақыт ішінде жоғарғы биліктің белсенді және мақсатты түрде 
бағытталған қызметінің арқасында Қазақстанда түпкілікті және 
жан-жақты өзгерістер болды. Қоғам өз сипатын тез өзгертіп, 
әрбір өткен жыл онжылдыққа, мүмкін, басқа елдер кезеңінің 
жүзжылдығына тең болды. Қазақстан мен қазақстандықтар да 
жаңарды. Болашақ мемлекеттік саясаттың артықшылықтарын 
дұрыс айқындау үшін қолымызды ел өмірінің тамырына басып, 
халық пен оның жекелеген санаттарының сұранымын біліп 
және сезініп, партиялық құрылысқа бағдарлануымыз қажет. 
Дәл солай сайлаушылар да елдің жоғары лауазымды тұлғасы 
мәртебесіне үміткерлерді білуге тиіс.
8.  42-баптың  5-тармағы  мынадай  мазмұндағы  екінші 
бөлікпен толықтырылсын:
«Бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш Прези-
дентіне қолданылмайды.».
түзету-
лер №
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КоНСТИТУцИяСЫНЫҢ
42-БАБЫ
8.
Алдыңғы редакция
Қолданыстағы редакция
42-бап
1.  Қазақстан  Республика-
сының Президентi: «Қазақстан 
халқына  адал  қызмет  етуге, 
Қазақстан  Республикасының 
К о н с т и т у ц и я с ы   м е н 
заңдарын  қатаң  сақтауға, 
азаматтардың құқықтары мен 
бостандықтарына  кепiлдiк 
беруге,  Қазақстан  Респуб-
ликасы  Президентiнiң  өзiме 
жүктелген мәртебелi мiндетiн 
адал атқаруға салтанатты түрде 
ант етемiн», - деп халыққа ант 
берген сәттен бастап қызметiне 
кiрiседi.
42-бап
1.  Қазақстан  Республика-
сының Президентi: «Қазақстан 
халқына  адал  қызмет  етуге, 
Қазақстан  Республикасының 
К о н с т и т у ц и я с ы   м е н 
заңдарын  қатаң  сақтауға, 
азаматтардың құқықтары мен 
бостандықтарына  кепiлдiк 
беруге,  Қазақстан  Респуб-
ликасы  Президентiнiң  өзiме 
жүктелген мәртебелi мiндетiн 
адал атқаруға салтанатты түрде 
ант етемiн», - деп халыққа ант 
берген сәттен бастап қызметiне 
кiрiседi.

11
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
2.  Ант  беру  қаңтардың 
екiншi  сәрсенбiсiнде  сал-
т анатты  жағдайда  Пар-
ламент  депутаттарының, 
Ко н с т и ту ц и я л ы қ   Ке ң е с 
м ү ш е л е р i н i ң ,   Жо ғ а р ғ ы 
Сот  судьяларының,  сондай-
ақ  Республиканың  бұрынғы 
Президенттерiнiң  бәрiнiң 
қ ат ы су ы м е н   ө т к i з i л ед i . 
Конституцияның  48-бабында 
көзделген жағдайда Қазақстан 
Республикасы  Президентiнiң 
өкiлеттiгiн  өзiне  қабылдаған 
адам Республика Президентiнiң 
өкiлеттiгiн қабылдаған күнiнен 
бастап бiр ай iшiнде ант бередi.
3. Республика Президентiнiң 
өкiлеттiгi  жаңадан  сайланған 
Ре с п убл и ка   П р е з и д е н т i 
қызметiне  кiрiскен  кезден 
бастап,  сондай-ақ  Президент 
қызметiнен мерзiмiнен бұрын 
босатылған немесе кетiрiлген 
не ол қайтыс болған жағдайда 
тоқтатылады. Республиканың 
бұрынғы  Президенттерiнiң 
бәрiнiң, қызметiнен кетiрiлген-
дерден басқасының, Қазақстан 
Республикасының  экс-Прези-
дентi деген атағы болады.
4 .   ( т а рм а қ   Қ а з а қ с т а н 
Республикасының 1998 жылғы 
7  қазандағы  №  284  Заңымен 
алып тасталды).
5. Бiр адам қатарынан екi рет-
тен артық Республика Прези-
дентi болып сайлана алмайды.
2. Ант беру қаңтардың екiншi 
сәрсенбiсiнде салтанатты жағдайда 
Парламент  депутаттарының, 
Конституциялық Кеңес мүшелерiнiң, 
Жоғарғы  Сот  судьяларының, 
сондай-ақ  Ре спубликаның 
бұрынғы  Президенттерiнiң 
бәрiнiң  қатысуымен  өткiзiледi. 
Конституцияның  48-бабында 
көзделген жағдайда Қазақстан Рес-
публикасы Президентiнiң өкiлеттiгiн 
өзiне  қабылдаған  адам  Респуб-
лика  Президентiнiң  өкiлеттiгiн 
қабылдаған күнiнен бастап бiр ай 
iшiнде ант бередi.
3.  Республика  Президентiнiң 
өкiлеттiгi  жаңадан  сайланған 
Республика Президентi қызметiне 
кiрiскен кезден бастап, сондай-ақ 
Президент қызметiнен мерзiмiнен 
бұрын босатылған немесе кетiрiл-
ген не ол қайтыс болған жағдайда 
тоқтатылады.  Республиканың 
бұрынғы  Президенттерiнiң 
бәрiнiң,  қызметiнен  кетiрiлген-
дерден  басқасының,  Қазақстан 
Республикасының экс-Президентi 
деген атағы болады.
4.  (тармақ  Қазақстан  Рес-
публикасының  1998  жылғы  7 
қазандағы № 284 Заңымен алып 
тасталды).
5. Бiр адам қатарынан екi реттен 
артық  Республика  Президентi 
болып сайлана алмайды.
Бұл  шектеу  Қазақст ан 
Республикасының  Тұңғыш 
Президентіне қолданылмайды.