Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық даму туралы ақпарат

1. 
   2017 жылы ИИДМБ-ын енгізу
   

1. 
   Сандардағы индустриалдық даму
   

2017 жылғы 8 ай ішінде өңдеуші өнеркәсібі 6,1%-ға өсті. Мемлекеттік бағдарламада барлық басым секторларында өсу байқалады: металлургия - 7,6%, азық-түлік өндірісі - 5,8%, мұнай өңдеу - 6,4%, фармацевтика - 33,7%, жеңіл өнеркәсіп - 11,5%, машиналар - 6,3%, құрылыс материалдарын өндіру - 2%.

Негізгі нысаналы индикаторлар бойынша өңдеуші өнеркәсібінде келесі динамика байқалады.

Ағымдағы жылғы 7 айдың қорытындылар бойынша өңдеуші өнеркәсібінің өнім экспортының көлемі 8,7 млрд. АҚШ долларын құрады, бұл 2016 жылғы 7 айға дейін 27% -ға өсті.

Орташа және ірі кәсіпорындары бойынша еңбек өнімділігі 2017 жылғы 3 айдың ішінде 11,8 мың АҚШ доллар./адам. құрады, бұл 2016 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 5,3%-ға артты.

2017 жылғы қаңтар-тамыз айларында өңдеуші өнеркәсібінің негізгі капиталға салынған инвестициялардың көлемі 526,0 млрд. теңгені құрады, бұл 2016 жылғы осындай кезеңімен салыстырғанда 0,8%-ға өсті.

Нәтижесінде экономикадағы құрылымдық өзгерістер орын алады. Осылайша, 2017 жылғы бірінші жартысындағы қорытындылары бойынша экономиканың дамуындағы өңдеуші секторының үлесі 2010 жылы 11,3%-дан 12,0%-ға дейін, 2017 жылғы 8 айдың қорытындылары бойынша 2010 жылы өнеркәсіп – 30,5%-дан 40,5%-ға дейін, 2017 жылы 7 айдың қорытындылары бойынша экспорт – 2010 жылы 27,9%-дан дейін 32,5%-ға дейін өсті.

2010 жылдан бастап өңдеуші секторына 25 млрд. АҚШ долларынан астам шетелдік тікелей инвестициялар тартылды. Осыған байланысты, егер бұрын (2005-2009) өңдеуші секторда ТШИ жалпы ағынынан шамамен 7%-ға келді, қазірдің өзінде алғашқы бес жылдық кезең қорытындысы бойынша – 14%, ал екінші бесжылдық кезеңі басынан бастап, оның үлесі 19%-ға¹ дейін өсті. 2016 жылғы қорытындылары бойынша ТШИ жалпы ағыны өткен жылмен салыстырғанда 1,4 есе, ал өңдеуші өнеркәсібінде – 1,5 есе өсті.

Кәсіпорындарға қолдау көрсету бойынша жүйелік шараларды көрсету нәтижесінде жаңа өндірістер іске қосылып, қолданыстағы кәсіпорындарды жаңғырту және кеңейту басталды.

1.2 Кластерлік даму
2017 жылғы сәуір айында Министрлікпен 6 аумақтық кластерді анықтау бойынша конкурстық рәсімдер басталды. Конкурстың жариялаған қорытындысы бойынша, 18 өтініштер енгізілді, аумақтық кластерлерді конкурстық іріктеу ережесінің талаптарына сай, содан кейін өтініштердің сараптамасын өткізу үшін өтініштер «Қазақстандық индустрияны дамыту институты» АҚ-на жіберілді.

Қазіргі уақытта өтініштердің сараптамасын өткізу аяқталды және материалдар Индустриалды даму жөніндегі комиссияға қарау үшін Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесіне енгізілді.

2017 жылғы 21 маусымдағы 5 жылдық жұмысының қорытындысы бойынша Қазақстан ЭЫДҰ Инвестициялық комитетінің қауымдастырған мүшесі болды, сондай-ақ халықаралық инвестициялық және көпұлтты кәсіпорындар бойынша ЭЫДҰ декларациясына қосылған 48-ші ел.

ЭЫДҰ Инвестициялық комитетінің енуі Қазақстанға ЭЫДҰ мүше елдердің озық стандарттарын енгізуге мүмкіндік береді, бизнес ортаны, бәсекелестік және инвесторларды қорғау жоғары деңгейі болады.

Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында Дүниежүзілік Банкпен ЭЫДҰ нұсқауларына сәйкес Ұлттық инвестициялық стратегия (бұдан әрі - Стратегия) әзірленді және бекітілді, бір бөлігі ретінде (2017 жылғы 22 тамыздағы № 498 жылғы Қазақстан Республикасының Үкіметінің Қаулысы), қолайлы инвестициялық ахуал құру және тиімділікті арттыруға бағытталған инвестицияларды тарту негізгі мақсаты болып табылады.

Шетелдік өкілдері және аймақтық филиалдың желілерімен «KazakhInvest» инвестициялары бойынша «KaznexInvest» АҚ базасында мамандандырылған ұлттық компания құрылды.

Ағымдағы жылғы қазан айында барлық инвестициялық келісімдердің атқарылуы бойынша бақылауды күшейту мақсатында ақпараттық-мониторингтік жүйе (бұдан әрі - Жүйе) енгізілетін болады, инвестициялық жобалар мен инвесторлардың бастамаларының картасын қамтиды.

Барлық жауапты тұлғалар үшін жұмыскерлердің инвесторларымен және инвесторлардың өздерімен онлайн режимінде құрылатын жобаларды іске асрыру барысы туралы жаңартылған ақпаратпен арнайы виртуалды кабинеттер болады.

Бұл ретте мәселелер туындаған (негізсіз тексерулер, мерзімі өткен визалар немесе тіркеу және т.б.) жағдайда жауапты тұлғаларға тікелей ақпарат алуға және оларды шешу үшін жедел шаралар қабылдауға болады.

Сонымен қатар, жүзеге асырылатын бірыңғай тізім құрылды және инвестициялық жобалар пысықталып, шет елдерде Президентінің ресми іс-сапары аясында келісімге қол жеткізілді (шамамен 50 млрд. доллар сомасындағы 147 жоба).

Олардың 40 жобасы бойынша құрылыс жүріп жатыр, 12 – барлау қызметін жүріп жатыр, 17 – құжаттаманы дайындау жүріп жатыр, қалғандары – зерттеудің белсенді фазасында.

Сондай-ақ, Министрлікпен «Арнайы экономикалық және индустриялдық аймақтардың, инвестицияларды тарту, экспортын дамыту және ілгерілету мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңының жобасы әзірленді, жер учаскелері мен преференцияларды беру рәсімдерін оңайлатуды, сондай-ақ әкімшілік кедергілерді тоқтатуды көздейді.

Жоғарғы қосылған құны бар жоғарғы экспорттық әлеуеті мен шығарылатын өнімдерімен қазақстандық кәсіпорындарды қолдауды қамтамасыз ету бойынша жұмыс аясында 2017 жылғы қыркүйек айының жағдайы бойынша «KAZAKH INVEST» ҰК» АҚ (бұдан әрі – KAZAKH INVEST) келесі іс-шаралар ұйымдастырды:

- 5 елде 5 сауда миссиялары (Тәжікстан, Қырғызстан, Ресей Федерациясы, Беларусь, Грузия), 110 қазақстандық қызметтерді, өнімдерді өндірушілер және 600 шетелдік сатып алушылар қатысты;

- 4 ұлттық стенді, 20-дан астам қазақстандық өндірушілер қатысты:

«International Food Expo China 2017» (Қытай Халық Республикасы);

«Түркмен құрылысы» (Түрікменстан);

«Халықаралық әскери-техникалық форум Армия-2017» (Ресей Федерациясы);

«Asia International Import Food Expo» (Қытай Халық Республикасы).

- Ауғанстан Ислам Республикасында, Армения Республикасында әлеуетті сатып алушыларға арналған 18 отандық кәсіпорындардың тауар белгісін ілгерілету бойынша 2 жарнамалық-таныстыру қызметі;

- 4 елдерде (Ресей Федерациясы, Өзбекстан, Қытай Халық Республикасы, Әзірбайжан, Түркіменстан) 8 шетелдік көрмелерге 12 қазақстандық экспортқа бағдарланған кәсіпорындардың қатысуы.

- DIHAD-2017 гуманитарлық көмегі тауарларының мамандандырылған шетелдік көрмесіне 5 қазақстандық кәсіпорындардың қатысуы, ағымдағы жылғы 21-23 наурызда Дубай қ. (Біріккен Араб Әмірлігі) өтті.

Алайда, кәсіпорындардың өтініші бойынша KAZAKH INVEST қазақстандық тауарларды экспорттау үшін тартымды нарықтардың 17 қысқаша түйіндемесін дайындады, сондай-ақ 2017 жылғы 2 маусымдағы Ведомствоаралық комиссияның шешімі негізінде индустриялық-инновациялық қызметтің 35 субъектілері мақұлданды және жалпы 255 085 912,12 теңге сомасындағы шығындар өтелді.

2017 жылғы 15-нен 17-не қыркүйекке дейінгі кезеңінде Ташкент қаласында Мемлекет басшыларының іс-сапары аясында Қазақстаннан 200-ден астам кәсіпкерлер қатысуымен қазақ-өзбек бизнес форумы ұйымдастырылды, сондай-ақ қазақстандық отандық тауар өндірушілердің көрмесі ұйымдастырылды.

Бизнес-форумының аясында теміржол, машина жасау және фармацевтика өнеркәсібі және құрылыс материалдары саласындағы $ 1,2 млрд. АҚШ доллары сомасындағы келісімдер мен меморандумдарға қол қойылды.

Экспорттық қызмет мәселері бойынша білім деңгейін жоғарлату жөніндегі жұмыс 2017 жылғы қыркүйектің соңына жоспарланып отыр.

20-дан астам мамандар Алматы және Астана қалаларында қазақстандық кәсіпорындардың мамандарына арналған тренингтер өткізу жоспарланып отыр.

2017 жылы экспортқа бағдарланған зондтық брендтерді құру үшін өнеркәсіптің басқа да салаларында экспорттық әлеуетті талдау бойынша жұмыстар өткізіліп отыр.

2017 жылғы бірінші жартыжылдығында шығындар бөлігін өтеуге индустриялық-инновациялық қызмет субъектілерінен 47 өтінім келіп түсті, оның ішінде 2017 жылғы 2 маусымдағы Ведомствоаралық комиссияның шешімі негізінде индустриялық-инновациялық қызметтің 35 субъектілері мақұлданды және жалпы 255 085 912,12 теңге сомасындағы шығындар өтелді.

1.5 Инновациялар
Қазіргі таңда «ТДҰА» АҚ инновациялық қызметін насихаттау және жариялау бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр.

Инновациялық қызметті насихаттау және индустриялық-инновациялық субъектілер қызметін ынталандыру мақсатында: 2017 жылғы 1 маусымнан бастап мектептің жоғары (9-11) сыныптарына, ғалымдарға/өнертапқыштарға, рационализаторларға, кәсіпорындарға арналған Ұлттық инновациялар конкурсы басталды.

40 старт-ап жобаларын сырғу және себу қаржыландыру үшін венчурлық капиталды тарту мақсатында келесі шетелдік венчурлық қорлармен ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды: TDA Partners (АҚШ) және Vestor.in (РФ). GlobalVentureAlliance (РФ), DesignAccelerator (АҚШ) және басқа да венчурлық қорлармен келіссөздер жүргізілуде.

«Стартап Казахстан» стартап-туры аясында Қазақстанда, Ресейде, Беларусьте және Украинада 1000-нан астам инновациялық жобаларды сұрыптау өткізілді. Қаржыландыруға арналған 40 жобаның қысқаша тізімі жасалды.
«Инновациялық технологиялар паркі» дербес кластерлік қорын дамыту бойынша:

2017 жылғы ақпан мен сәуірде Туран университеті базасында «Startup Day» инновациялық жобаларының екі конкурсы өткізілді. «АТП» инновациялық кластері қатысушыларының жобаларын қаржыландыру үшін жер қойнауын пайдаланушылардан 490 млн. теңге тартылды.

«АТП» АЭА («Aquameter Development Group» ЖШС, «Капитал ПРО» ЖШС, «Knowledge Engineering» ЖШС) 3 жаңа мүшелері тартылды, автономды кластерлік қорының және экономикалық аймақтың мүшесі арасындағы арнайы экономикалық аймақтың қатысушысы ретінде қызметті жүзеге асыру туралы шартқа қол қойды.

1.6 Стандарттау және техникалық реттеу
2015-2019 жылдарға арналған ҚР ИИДМБ жүзеге асыру аясында келесі іс-шаралар жүргізілуде:

1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік эталондарды және эталондық жабдықтарды жаңғырту

Қазіргі таңда 4 стандарттарды жаңғырту және тестілеу орталығын жаңғырту үшін жабдықтарды жеткізуге шарттар жасалды.

Республиканың 15 өңірінде «Техникалық реттеу, метрология және менеджмент жүйесі саласындағы қызметкерлерді дайындау және біліктілігін арттыру» семинарлары өткізілді. ИИДМБ 14 басым секторы бойынша 1300 маман дайындалды.

2017 жылға арналған Мемлекеттік стандарттау жоспарына сәйкес стандарттау бойынша 1000 нормативтік құжатты әзірлеу қарастырылды.

«КазИнСт» РМК 398 стандартты әзірлеу бекітілген, оның 289-ы мүдделі ұйымдармен келісу сатысында, 109 стандарт сараптамада.

4. Көлік құралының (шасси түрін бекіту) түрі бекітілген тізілімін енгізу және тіркеу бойынша «техникалық» хатшылықты сүйемелдеу

Қазақстанның сәйкестікті растау органдары және сынақ зертханаларымен рәсімделген бірыңғай тізілімнің ұлттық бөлігінде көлік құралдарының түрін мақұлдау, шасси түріндегілерді мақұлдау, көлік құралдарының құрылымы қауіпсіздігі туралы дәлелдемелер және (КО ТР 018/2011) «Дөңгелекті көлік құралдарының қауіпсіздігі туралы» КО ТР сәйкестігін куәландыратын құжаттың күшін жою туралы хабарламаны тіркелген көлік құралдарының 58 мақұлдауы, 8 шасси түріндегі мақұлдаулар (OTSH), көлік құралдары құрылымының қауіпсіздігі туралы 3 35.470 дәлелдемелер және құжаттың күшін жою туралы

2017 жылғы 17 шілдеде көрсетілген қызметтердің актісі мен техникалық хатшылықты сүйемелдеу бойынша аралық есеп және көлік құралының шасси түрін бекіту тізілімін жүргізу ТРМК-не ұсынылды.

Ағымдағы жылғы 17 желтоқсанына дейін көрсетілген қызметтердің қорытынды актісі және есеп ұсынылады.


1.7 Индустрияландыру картасы
Индустрияландыру жылдарында (2010-2016 жылдарға және 2017 жылғы бірінші жартысына арналған) 5,1 трлн. теңге сомасындағы 1060 жоба енгізілді. 100 мыңнан астам тұрақты жұмыс орындары құрылды.

Ағымдағы жылғы 8 ай бойынша 489,8 млрд. теңге сомасындағы 32 жоба енгізілді, 3,9 мың жұмыс орны құрылды.

Индустрияландыру бағдарламасын жүзеге асыру басталғаннан бері енгізілген жобалармен жалпы алғанда шамамен 8,0 трлн. теңге. сомасындағы өнімдер өндірілді

Картасының енгізілген жобаларымен орташа есеппен ай сайын 180 млрд. теңгеден асатын сомасындағы өнімдер шығарады.

2017 жылғы бірінші жартысында енгізілген негізгі жобалар:

- роботтық дәнекерлеу әдісімен металл конструкцияларын өндіру («Жігермұнайсервис» ЖШС, Атырау облысы);

- құрғақ құрылыс қоспаларын, ұсақ ұнтақталған толтырғыштарды және гипсті өндіру бойынша зауыт кешені («Alina Holding» ЖШС, Жамбыл облысы);

- шыны зауыты («Алматы Стекло» ЖШС, Алматы облысы).

Индустрияландыру бойынша жүргізілген жұмыстардың арқасында өңдеуші өнеркәсіп құрылымы өзгертілді.

Дәстүрлі күшті металлургия салаларына және тамақ өнеркәсібіне қосымша жаңа салалар пайда болды – динамикалық дамып келе жатқан салалар: титан өнеркәсібі, сирек-жер металдар өнеркәсібі, теміржол машина жасау, күн энергетикасы.