IV. Тәуелділігі бар отбасылардан шыққан балаларға көмек көрсету

1. 
   Мектептегі әлеуметтік-психологиялық қызметтің барлық мүшелерінің қатысуымен және басқа құрылымдармен тығыз қызметтестікте тәуелділігі бар отбасылардан шыққан балалар мен жасөспірімдерге көмек кешенді көрсетіледі.
   
2. 
   Көмек көрсетуде әлеуметтік-психолгиялық қызметтің іс-әрекеті Қазақстан Республикасының заңдарымен регламенттелуі керек және өзінің құзіреттілігі аясында, қажеттілігіне байланысты сәйкес келетін ұйымдарды тарту керек.
   
3. 
   Нақты отбасына көмек көрсетуді ұйымдастыруға шығармашылықпен жақындау. Баланы кәмелеттік жасқа толмағандардың ісі бойынша комиссияға жеткізбеу үшін күш жұмсау.
   
4. 
   Қызметтестікке тарту үшін баланың маңайындағы жақындарын зерттеу.
   
5. 
   Балалар мен жасөспірімдер арасында өзара көмек көрсетуге топтар ұйымдастыру, өз-өзіне көмек көрсету мен өзара көмек көрсету дағдыларын үйрету.
   
6. 
   Қиын сәттерде қолдау мен көмек көрсетуге қабілетті мекемелер мен ұйымдар туралы кәмелеттік жасқа толмағандарды ақпараттандыру. Балалар мен жасөспірімдерге араналған тәулік бойы қызмет істейтін сенім телефоны нөмірімен таныстыру.
   
7. 
   Балалар мен жасөспірімдерді ішімдік пен анашаның психологиялық және физикалық денсаулыққа кері әсерін тигізетіні туралы ақпараттандыру. Жұмысты интерактивті түрде жүргізу керек. Кәмелеттік жасқа толмағандар тек тыңдаушылар болып қана қоймай, өзара әрекеттегі белсенді қатысушылар болуына қол жеткізу.
   
8. 
   Кәмелеттік жасқа толмағандардың сабаққа қатысуына және үлгеріміне бақылау жасауды ұйымдастыру.
   
9. 
   Бос уақытты ұйымдастыру, бос уақытын пайдалы және қызықты өткізуге үйрету, бала мен балалар-жасөспірімдер клубы арасында мейірімді, тілектестік қатынасты түзету, кәмелеттік жасқа толмағандардың қызығушылығы мен болжамына байланысты үйірме сабақтарына, секцияларға шақыру.
   
10. 
    Баланы жоқ деп айтуға үйретіп, бас тарту стратегиясымен жұмыс жасау.(тренингте-қажеттілік кезінде қысымға дайын болып, оның қабыл алмауының себебі)
    
11. 
    Жағдайды меңгеретін, балаға толығымен жауап беретін тәлімгерді бекіту.
    
12. 
    балаларда сындарлық қатынас, коммуникация дағдыларын қалыптастыру мақсатында психологтармен бірлесе отырып жеке және топтық тренингтер бағдарламасын дайындау.
    
13. 
    Кәмелеттік жасқа толмағандардың ата-аналарымен аймақтық учаскелікпен тығыз байланыста сауықтыру және түзету жұмыстарын жүргізу. Отбасылық зорлықты алдын алу. Әлеуметтік жетімдіктің алдын алу. Өз балаларын тәрбиелеу сапасына ата-ананың жауапкершілігін арттыру.
    
14. 
    Үміт қондыру және оны нығайту терапиядағы шешуші емдік фактор болып табылады. Баланы өзіне және өз күшіне сендіруге иландыру керек.
    
15. 
    Балаға өмірде өз проблемасымен өзі жалғыз емес, ал оған көмектесетін адамдар бар екеніне эмоциялық қолдау көрсету керек.
    
16. 
    Балаға оның проблемаларын жан-жақты көрсету маңызды, өйткені оның өзіндік әмбебаптылық сезімі әлеуметтік оқшаулаумен, тұлға аралық қатынаста сезілетін қиыншылықтар мен шынайылылықтың жетіспеуімен, кіріптарлықтан босатумен тығыз байланысты. Осының барлығы балаға оның проблемалары әмбебап және тек оған ған тиесілі емес екенін ұғынуға көмектеседі.
    
17. 
    Ресурстарды іздеу.
    
18. 
    Өмірлік проблемаларды шешуге көмектесу, ішімдік пен анаша заттарын қолдану салдарынан туған психикалық денсаулыққа қатысты ақпаратты хабарлау.
    
19. 
    Алынған ақпараттың тәжірибеде бекітілуі. Өмірлік құрылымды толығымен қалыптастыру.
    
20. 
    Отбасы мүшелерінің басқасына емес, тек өзіне ғана жауапкершілікті артуды көрсетіп, балаға әлемді шынайы қабылдауды үйрету өте маңызды.
    
21. 
    Жаңа отбасы құрылымын қалыптастыруға әкелетін отбасы мүшелерінің бәріне кешенді көмек көрсету.
    

Балалардың аты-жөндері, туғакн жылдары _______________________________

Әкесінің аты-жөні, туған жылы___________________________________________

Анасының аты-жөні, туған жылы________________________________________

Мекенжайы (көшесі, үйі, телефоны) _____________________________________

Отбасы дәрежесі (аз қамтылған, көп балалы.)____________________________

Толық отбасы_______________________________________________________

Толық емес отбасы (жалғыз анасы немесе әкесі т.с.с тәрбиелейді)________________________________________________________

Ата-аналарының білімдері_____________________________________________

Әкесінің жұмыс орны мен лауазымы_____________________________________

Анасының жұмыс орны мен лауазымы___________________________________

Анасының еңбек өтілі_________________________________________________

Әкесінің еңбек өтілі _________________________________________________

Жұмыспен қамту орталығында есепте тұр ма _____________________________

Отбасы мүшелерінің қайсысы қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тартылды?_________________________________________________________

Отбасының кіріс көзі (төмен, жеткілікті, орташа, жоғары) ___________________________________________________________________

Тәуелділіктің отбасының материалдық жағдайына әсері____________________

Тұрғын үйдің бар болуы_____________________________________________

Меншік иесі болып кәмелеттік жасқа толмағандар қалады ________________

Тұрмыстық жағдай:_________________________________________________

Баланың денсаулық жағдайы мен физикалық дамуы____________________

Отбасы мүшелерінің денсаулық жағдайы_______________________________

Отбасында кімнің тәуелділігі бар________________________________________

Психобелсенді заттарды қолдануды жалғастыру __________________________

Тәуелділіктен құтылуға талпыныстар болды ма____________________________

Жақындары арасында тәуелділікпен қиналатын туыстары бар ма_______________________________________________________________

Ата-аналарының құлдырауы кезінде баланың денсаулығына, өміріне қауіп-қатердің төнуі________________________________________________________

Қай жерде тәуелді психобелсенді заттарды көп қолданады __________________

Отбасы мүшелері қай кезден бастап тәуелділікпен қиналады ____________________________________________________________________

Тәуелдінің тәртібінің мінезі:_____________________________________________

Құлдырауға дейін_____________________________________________________

Құлдырау кезінде_____________________________________________________

Құлдыраудан кейін____________________________________________________

Тәуелдінің құлдырауға дейінгі баланың эмоционалды жағдайы________________

Баланың ішімдікті қабылдауға деген көзқарасы ____________________________

Бала мен тәуелді арасындағы қатынас___________________________________

Тәуелдінің ремиссиясы кезіндегі отбасындағы өзара әрекет _________________

Отбасының шайқалуы кезінде балаға қамқор болатын адамдардың бар болуы ____________________________________________________________________

Отбасындағы өзара әрекеттің мінезі:_____________________________________

А) Ересектер арасында ________________________________________________

Б) Ересектер мен бал арасында _________________________________________

В) Баланың отбасындағы ұстанымы ___________________________________

Отбасында тәрбиелеудің әдістері ________________________________________

Отбасында жазалаудың әдістері_________________________________________

Мақтау әдістері_______________________________________________________

Отбасы мәселелерін шешуге баланың қатысуы____________________________

Отбасылық қаражатты бөлуде баланың қызығушылығы ескерілеме

___________________________________________________________________

Бос уақытты отбасымен бірлесіп өткізудің түрлері_________________________

Отбасы шеңберіндегі мерекелер_________________________________________

Отбасы шеңберінде баламен талқыланатын ауқымды тақырыптар____________

Отбасындағы өзара қарым-қатынастың әдептілігі __________________________

өз балаларына тәулігіне қанша сағат уақыт бөледі__________________________

Оқу қызметінің ерекшеліктері _________________________________________

Қатысатын үйірмелер, секциялардың бар болуы____________________________

Баланың отбасынан тыс қатынасу шеңбері_________________________________

Сынып ұжымындағы жағдай____________________________________
Қоғамдық пайдалы қызметтерге қатысуы__________________________________

Тәлімгердің аты-жөні мен лауазымы_____________________________________

Қорытынды________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету бойынша ұсыныстар________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Толтыру күні: ___________________________________________________

Толтырғандар:_________________________________________________________
V. Асрап алушы отбасын алып жүруді ұйымдастыру бойынша ұсыныстар

1. 
   Асырап алушы отбасына тәрбиелеуге берілген әрбір бала мен жасөспірімдерге оның сәтті қамтамасыз етілуі мен дамуына баланы қорғау және жұмыс жоспарында заң талаптарының орындалуын қадағалау мақсатымен бақылауды ұйымдастыру керек.
   
2. 
   Мамандар мен отбасы арасындағы қызметтестік қатынасты түзету қажет.
   
3. 
   Баланың өзі, оның отбасы және асырап алушы ата-анасы өздеріне бекітілген мамандарды және олардың кәсіптік міндеттерін, сондай-ақ байланыс телефонын білулері керек.
   
4. 
   Ерекше әлеуметтік жағдайда нақты отбасының қажеттіліктеріне бағалау жүргізу қажет. Асыранды отбасмында баланың өмірінің сапасына оң әсерін тигізетін әлеуметтік-психологиялық және заңгерлік қызметтің толық спектрін дер кезінде көрсету.
   
5. 
   Егер баланың қажеттілігі макманның қатысуын талап етсе, онда әлеуметтік-психологиялық қызметі мұндай көмектің координациялары мен мониторингтерін ұйымдастыру бойынша өзіне міндеттерді жүктейді.
   
6. 
   Балаға бекітілген маман тәрбиелеу жоспарының орындалу барысын қадағалап, асырап алушы отбасылармен және басқа да мамандармен немесе баланы тәрбиелеу үрдісіне қатысушы басқа адамдармен кеңесе отырып шешімдерді белгілейді.
   
7. 
   Әлеуметтік-психологиялық қызмет өкілдері бір кездесуді кездесумен жалғастыра отырып, заңдық түрде құрылған уақыттың жиектемелері мен келісім шартта тәрбиелеуге беру беру туралы көрсетілгендей отбасын жиі бақылап тұрады.
   
8. 
   Жағдайдың ерекшеліктеріне сәйкес бала өз отбасының жағдайы туралы ақпараттандырылуы үшін әлеуметтік-психологиялық қызметі баланың өз туған отбасымен немесе бала үшін жақын адамдарымен кездесулер ұйымдастырады.
   
9. 
   Ересектерді баланы өз отбасына қабылдау үрдісіне дайындауға көмек көрсету, «Асырап алушы ата-аналар мектебі» сабақтарына қатысу үшін Отбасын және баллаларды қолдау орталығына жіберу.
   

Мекенжайы (көшесі, үйі, телефоны) ____________________________________

Оқу орны___________________________________________________________

Асырап алушы әкесінің аты-жөні, туған жылы____________________________

Асырап алушы анасының аты-жөні, туған жылы__________________________

Отбасына баланы қабылдауға итермелеген себептер _________________________________________________________________

Отбасында туған балалар бар ма? Олар отбасында жаңа баланың пайда болуына қалай қарады______________________________________________________

Ағалары мен қарындастары туралы мағлұмат (аты-жөндері мен оқу орындары) __________________________________________________________________

Баланың отбасына қабылдауға отбасы қалай дайындалды? _________________________________________________________________

Баланы қабылдауға дайындыққа мамандардан кім көмектесті?_____________

Асырап алушы отбасына қандай мамандар қолдау көрсетеді?______________

Отбасы мүшелерінің денсаулық жағдайы_______________________________

Асырап алушы отбасының әлеуметтік мәртебесі_________________________

Асырап алушы ата-аналардың білімдері _______________________________

Асырап алушы әкесінің жұмыс орны мен лауазымы_______________________

Асырап алушы анасының жұмыс орны мен лауазымы_____________________

Кіріс көзінің деңгейі __________________________________________________

Мемлекет асырап алушы отбасына материалдық жағынан көмектесе ме_______

Тұрғын үйдің, тұрмыстық жағдайының, тазалықтың бар болуы_______________

Отбасындағы өзара қатынастың әдептілігі (қысқаша мінездеме беру): __________

А. Үлкендер арасында ________________________________________________

Б. Ересектер мен асыранды бала арасында______________________________

В. Туған бала мен асыранды бала арасында_______________________________

Г. Асыранды баланың отбасындағы ұстанымы____________________________

Отбасында тәрбиелеудің әдістері_____________________________________

Отбасылық қаражатты бөлу кезінде асыранды баланың қызығушылығы ескерілеме?__________________________________________________________

Отбасылық қаражатты бөлу кезінде туған баланың қызығушылығы ескерілеме?__________________________________________________________

Ата-ана асыранды баласына тәулігне қанша сағат уақытын бөледі _________________________________________________________________

Ата-ана туған баласына тәулігіне қанша сағат уақытын бөледі _______________________________________________________________

Отбасы шеңберінде туған және асыранды балаларымен талқыланатын ауқымды тақырыптар_________________________________________________________________________________________________________________________________

Отбасылық дәстүр, балаларға арналған отбасы шеңберіндегі мерекелер, бос уақытты отбасы болып бірлесіп өткізудің түрлері ____________________________________________________________________

Асыранды бала отбасы мүшелерінің қайсысымен жиі қатынаста болады? _________________________________________________________________

Бала өзінің балалар үйіндегі отбасымен қарым-қатынаста ма? ___________________________________________________________________

Бос уақытында немен шұғылданады_____________________________________

Оқу қызметінің ерекшеліктері (оқуға деген көзқарасы, үлгерімі)____________________________________________________________

Сынып ұжымындағы жағдай__________________________________________

Қоғамдық пайдалы қызметтерге араласу_______________________________

Сынып жетекшісінің аты-жөні________________________________________

Бала жаңа отбасына бейімделді ме___________________________________

Қорытынды________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету бойынша ұсыныстар__________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Толтыру күні: ___________________________________________________

Толтырғандар:_________________________________________________________

___________________________________________________________________

1. 
   Ата-аналардың тәрбиелеу әлеуеттерін жоғарылату бойынша атқарылатын әрекеттің бірлескен алгоритмін дайындау үшін Отбасын және балаларды қолдау орталығы мамандарымен және мектептегі әлеуметтік-психологиялық қызметінің ата-аналармен арасындағы байланысты орнату.
   
2. 
   Тәрбиелеулері төмен отбасыларға арналған әлеуметтік-психологиялық портретті толтыру.
   
3. 
   Әлеуметтік-психологиялық портретте көрсетілгендерді саралай келе, қажет болған жапғдайда қосымша диагностикалық блок жүргізу:
   

-отбасыларды аралау;

-отбасылармен және олардың тәрбиешілерімен жеке әңгімелер;

-балалармен және олардың ата-аналарымен сауалнама және тестілеу жүргізу, жобалық әдістеме (баланың көзқарасымен отбасы суреті, бала мен ата-аналарға кезекпен жалғастыру ұсынылатын отбасы туралы «Аяқталмаған сөйлемдер» әдістемесі.

4. Оның жеке ерекшеліктерін ескере отырып, нақты отбасы жағдайының ерекшеліктерінен шығатын әрекет жоспарын және жеке маршрут құру.

5. Қоғам мүшелерінің маңызды әлеуметтік міндеттері ретінде баланы тәрбиелеуге жауапкершіліктің маңыздылығын көрсетіп, «Қиын ата-аналарға арналған мектеп» сабақтарына қатысу үшін Отбасын және балаларды қолдау орталығына жіберу.

6. Топтық жұмыс болсын немесе жеке кеңес болсын, олармен шынайы орындалатын әрбір кездесуді ата-аналық уәжділігі әр деңгейдегі адамдарға түсінікті болатындай нақты ұсыныстармен аяқтау қажет. Олардың тіпті көзге көрінбейтін оң өзгерістерін мақтай отырып, ата-аналық әлеуметтіек белсенділіктерін дамыту.

7. Жауапкершілік деңгейін жоғарылату, мақсаттылық, өмірлік құндылықтар жүйесін қалыптастыру бойынша, сондай-ақ күнделікті баланың өмірінде туындайтын ішкі тұлғалық және тұлға аралық қақтығыстарды шешуге ықпал ететін баламен жеке психологиялық жұмысты жүргізу.

8. Мектепте қоғамдық пайдалы қызметке баланы ата-анасымен бірге тарту.

9. Әр отбасының ерекшелігі мен нақты жағдайдан шығатын ата-аналармен жұмыс түрін таңдау.

10. Оның тиімділігін қадағалау мақсатымен жұмыстың істелген кезеңдеріне мониторинг жүргізу.

11. Баланы кәмелеттік жасқа толмағандардың ісі бойынша комиссияға жеткізбеу үшін қолдан келгеннің бәрін жасау. Алайда жұмыстың алғашқы кезеңінде баланың денсаулығына және өміріне төнетін қауіп-қатерді бағалау қажет. Қосымша ресурстар ретінде баланы тәрбиелеуге және отбасын түзету үрдісіне қызығушылық танытқан жақтарды іске қосу маңызды.

Оқу және тәрбиелену орындары ________________________________________

Балалардың денсаулық жағдайы _______________________________________

Мекенжайы_________________________________________________________

Әкесінің аты-жөні, туған жылы__________________________________________

Анасының аты-жөні, туған жылы________________________________________

Отбасы мүшелерінің денсаулық жағдайы________________________________

Отбасы дәрежесі ____________________________________________________

Отбасы құрамы______________________________________________________

Ата-аналарының білімі (заңдық өкілдер)_________________________________

Әкесінің жұмыс орны мен лауазымы_____________________________________

Анасының жұмыс орны мен лауазымы__________________________________

Анасының еңбек өтілі______________________________________________

Әкесінің еңбек өтілі________________________________________________

Жұмыспен қамту орталығында есепте тұр ма____________________________

Отбасы мүшелерінің қайсысы қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тартылды, қандай себеппен _________________________________________

Отбасының кіріс көзі _________________________________________________

Тұрғын үйдің бар болуы________________________________________________

Тұрмыстық жағдай:_________________________________________________

Отбасындағы өзара қарым-қатынастың мінезі:_____________________________

А) Ересектер арасында ________________________________________________

Б) Балалар мен ересектер арасында _____________________________________

Отбасында жазалау әдістері___________________________________________

Мақтау әдістері_________________________________________________

Отбасылық қаражатты бөлу кезінде баланың қызығушылығы ескерілеме

____________________________________________________________________

Ата-аналар балаларына талап қоя ма? Үнемі ме? __________________________

Үлкендерден басқа балаға кім қарайды? __________________________________

Мамандардың ықпал етуіне ата-аналардың әрекеттері мен олардың пікірлерінің деңгейі _______________________________________________________________

Отбасының түрлі дағдарыстық жағдай кезінде әлеуметтік институттардан көмек сұрауға қабілеті ______________________________________________________

Бала тұлғасының мықты жақтары________________________________________

Оқу қызметінің ерекшеліктері ___________________________________________

Бала бос уақытында немен шұғылданады_________________________________

Отбасынан тыс баланың қатынасу шеңбері_____________________________

Баланың қосымша білім түрлерін алуы __________________________________

Отбасының тәрбиелеу әлеуетінің төмен болу себептері ____________________

Қай уақыттан бастап отбасы «қиын» болып саналады? ____________________

Проблеманы шешу үшін отбасына қандай қызмет түрлері көрсетілді? ___________

Бала отбасының негізгі проблемалары_____________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________

Әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету бойынша ұсыныстар

Толтырғандар:_________________________________________________________