6. Педагогиканың тəжірибесі мен пəнін негіздеңдер.
7. Берілген əдебиет тізімі бойынша «педагогика» ғылымын түсіндірудің кестесін
құрыңыз. Есеп беру формасы: кесте.
8. «Адамзат тарихында педагогикалық ойлардың дамуы» атты хронологиялық кесте
құрыңыз.
№2 дəріс тақырыбы: Педагогика адам туралы ғылымдар жүйесінде.
Мақсаты: педагогиканың ұғымдық аппараты туралы ұғым беру; педагогика-
лық пəндердің мазмұнын ашып көрсету; педагогиканың басқа ғы-
лымдалмен байланысын көрсету.
Тірек ұғымдар: педагогиканың категориялары, категориялық аппарат, ұғым, тəрбие,
білім беру, оқыту, жүйе.
Жоспар.
1. Педагогиканың ұғымдық аппараты.
2. Педагогикалық ғылымдар жəне олардың мазмұны.
3.Педагогика адам туралы ғылымдар жүйесінде.
1. Педагогика пəнін жəне оның зерттейтін салаларын толық түсіну үшін ең
алдымен негізгі педагогикалық ұғымдарды қарастырайық:
Пеяагогиканың болмыс ұғымдарына тəрбие, білім беру, оқыту жатады. Ұғымдар -
объективтік құбылыстарды, қасиеттерді жəне қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы.
Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды, олардың өзара
байланысын көреміз. Педагогикада "мадсат", "құрал", "тəсіл", "даму" жəне қалыптасу"
сияқты ұғымдар да кездеседі. Бірақ олар барлық ғалымдарға ортақ ұғымдар. Біз оларға
тоқталмай оқу, тəрбие тақырыптарына сəйкес қарастырамыз.
Педагогика ұғымдарының бірі - тəрбие. Тəрбие - қоғамның негізгі жеке адамды
мақсатты жүйелі қалыптастыру принципі больш табылады. Тəрбие жайында осы уақытқа
дейін əр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тəрбиені ересек адамдардың
балаларға ықпал жасауы деп түсіңдірушілерде бар. Бұл жағдайда бала пассивті обьект
түріңде қарастырылады. Ол субъекті бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс -
əрекет жасау рөлін атқармайды.
Тəрбие баланың өздігінен табиғи жəне еркін дамуы үшін жасалатын жағдай деп
анықтама берушілер де кездеседі Бұл жерде балаға толық ерік беру мəселесіне ерекше
көңіл аударылып, ал тəрбиенің рөлі бүркешеленіп, елеусіз қальш отыр.
Педагогика ғылымы тəрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория, тəрбиесіз
өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырьш түсіңдіреді. Егер қоғам
тəрбиеден қол үзсе, оңда адамзаттың мол тəжірибесі мəңгілік елеусіз қалып, тəрбие ілгері
баспас еді. "Тəрбие" термині əрдайым тар мағынада, "тəрбиеші тəрбиелейді, кең мағынада
"өмір тəрбиелейді" деп қолданьш келеді. Оның тəрбие жайындағы жалпы ұғымды
анықтауда зор мəні бар.
Тар мағынада, тəрбие деп мұғалімнің жəне тəрбиешінің ата-аналармен бірігіп,
мақсатты түрде жүргізетін тəрбие жұмыстарын айтады. Əрине тəрбие жұмыстарымен бір
ғана мұғалім жəне ата-аналар шұғылданып қоймайды. Тəрбие - көптің ісі. Сондықтан
тəрбие мəселелерімен кəсіподақ ұйымдары қоғамдық мекемелер, еңбек ұжымдары жəне
бүкіл жұртшылық больш айналысады. Олай болса, тəрбиені кең мағынада табиғат жəне
əлеуметтік органың, мектеп пен ата - аналардың, бүкіл бұқараның тұлғаның дамуы мен
қалыптасуына ететін ықпалы деп түсіну керек.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар мен тапсырмалар.
1. Мына ұғымдарға анықтама беріңіз: педагогикалық процесс, педагогикалық жүйе,
тəрбие, оқыту, білім беру, даму, қалыптасу.
2. Білім берудің мəні неде?
3. Білім берудің əлеуметтік мəні неде?
4. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы қандай формаларда өтеді?
5. Қазіргі педагогика ғылымының құрылымы қандай?
№3 дəріс тақырыбы: Педагогиканың əдіснамалық негіздері.
Мақсаты: мұғалімнің теориялық жəне практикалық іс-əрекетін ұйымдасты-
руда əдіснаманың ролі туралы ұғымды қалыптастыру.
Тірек ұғымдар: əдіснама, əдіснамалық негіз.
Жоспар.
1. Педагогикалық зертеудің əдіснамалық негіздері.
2. Педагогиканың жаңа əдіснамасы
3. Аксиологиялық əдіснамаға сипаттама.
1. Əдіснама (методология; грек. мethodos – зерттеу жолы, теория, ілім жəне ,,,,
логия) – 1) ғылыми таным əдісі; 2) ғылымда қолданылатын негізгі принциптер.
Педагогика теориясына лайықты танымның ұстанымы, əдісі, нысаны мен таным амалдары
арқылы педпгогикалық болмысты өзгеріске түсіру. Зерттеуші педагогиканың нəтижеге
жетуі оның ғылыми-құрал жабдықтармен қарулануымен қатар, түрлі тəсілдерді əдіснама
қорынан таңдап алуына байланысты; 3) дүниенің, қоғамның обьективті заңдылықтары мен
құбылыстарын практика жəне теория жүзінде игеруге жəне өзгертуге бағытталған таным
принциптерінің жиынтығы.
Əдіснама - əдістер туралы ілім, əдістер теориясы. Зерттелетін обьекті жөніндегі
мəліметтерді жəне ғылыми жаңалықтарды бір ізге келтіру тəсілдерінің жүйесі; ғылыми
əдістің негізгі мақсаты - обьективтік ақиқатты ашу. Əдіснаманың негізіне белгілі бір
білімдер (ұғымдар мен заңдар) жүйесі жатады. Ғылыми теория мен əдіснама өте тығыз
байланысты. Теория - обьективтік шындықтың идеялық бейнесі.
Педагогика ғылымының əдіснамасы – қоғамның даму жағдайында үнемі өзгеріп
отыратын педагогикалық шындықты шынайы, дұрыс көрсететін білімді табудың ыңғайы
мен тəсілдері туралы қағидалардың, педагогикалық теорияның негіздері жəне құрылымы,
бастапқы қағидалары туралы білімдер жүйесі.
Əдіснама – зерттеу процесі туралы ілім. Бұл нақты философиялық жүйемен
байланысты. Ғылым əдіснаманың негізін Гегель салған. Əдіснаманы меңгеру арқылы
дүниетанымдық көзқарас, ұстаным қолданылды, ол кейін зерттеу нəтижесінде жасалған
ғылыми идеяларды кəсіби тəжірибелік іс-əрекеттер арқылы жүзеге асырылады. Ғылыми
білімнің жалпы моделі философиялық алғышарттар негізінде жасалады.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар мен тапсырмалар
1.Педагогика əдіснамасының мəні неде?
2.Əдіснамалық білімнің деңгейлерін атаңыз, олардың педагогикадағы спецификасын
көрсетіңіз?
3.Ғылымның əдіснамасы деген не?
4.Педагогика ғылымы - əдіснаманың іс-əрекеттің теориясы мен практикасын дамытудағы
маңызы қандай?
1. Неліктен педагогиканың жаңа əдіснамасын жасау қажеттілігі туындайды?
2. Білім берудің гуманистік философиясының мəні неде?
3. Педагогикалық құбылыстарды зерттеуде аксиологиялық тұрғыны қолданудың
спецификасы қандай?
4. Аксиологиялық принциптерді атаңыз, оларды педагогикада қолдануды көрсетіңіз.
Достарыңызбен бөлісу: |
