ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

  (1813-1855)  да  замандастары  «Анти-Гегель»  деп 

атап  кеткен.  Оған  қоса,  замандастары  оған  «уайымшыл  дат»  деген 

лақап ат берген. 

Оның шығармашылығының негізгі тақырыбы – 

өлім және күйзеліс.

Ол ажалмен бетпе-бет келген, сылбыр да азапты өлім халінде жатқан 

Әрине,  өлім  мен  күйзеліс  тақырыбы  XIX  ғасыр  философиясында 

басталған жоқ, ол да, өмір тақырыбы сияқты, – 

мәңгі

. Бірақ дат ойшы-

лы оған ерекше үндестілік және айқындық береді. Оның аты шыққан 

еңбегінің атауы да өзгеше – «Үрей және қалтырау» (1843).

Кьёркегор  Гегельдің  жайбарақат  «объективизмін»,  шешімдері 

түсіндірілуі мүлдем басқа тәсілді және тілді қажет ететін ғылымилығын 

қабылдай алмады. Ол үшін, мысалы, Гегельдің дінді де ұтымды ету-

ге  тырысқан  әрекеті  көңілге  қонымсыз.  Оның  ойынша,  Құдай 

Басынан-ақ Кьёркегор болмысты жүйенің «қалыбына»

1

 сыйдыруға 

да бір философиялық жүйелер құрудан бас тартады. Соған байланыс-

ты  ол,  бәрінен  бұрын,  Гегельдің  болмыс  пен  ойлауды  теңдестіруі 

қағидасын  сынға  алады,  өйткені,  оның  ойынша,  адамның 

  –  ол