ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

Кьёркегор  Гегельдің  объективті  диалектикасына  өзінің  тұжы-

рымын,  яғни 

адамның  өмір  сүруінің  субъективтік  диалектика

-

сын

  қарсы  қояды.  Оның  пікірінше,  дүниеге  көзқарастың  жараты-

лыстану  жетістіктеріне  негізделген  кез  келгені  –  ол  жамандықтың 

белгісі,  өйткені  жаратылыс  ғылымы,  ақыр  соңында,  адамзаттың  өз-

өзін  құртып-жоюына  әкеліп  соқтырады.  Кьёркегор  адамның  тіршілік 

етуі  мәселесін,  оның  ішкі  әлемін,  сана-сезімін,  құштарлықтарын 

философияның негізгі мәселесіне айналдырады. Егер Сократ дүниені 

танып  білу  үшін,  алдымен  «өз-өзін  тануға»  үндесе,  ал  Кьёркегор 

тұлғаның ішкі дүниесін зерттеуді қанағат тұтып, тіпті сыртқы әлемді 

танып  білуден  бас  тартады.  Болмыс  –  ол  ішкі  дүние  (innerlichkeit), 

«меннің» өз «меніне» қатынасы. Адамның ішкі жан дүниесі заттардың 

ішіндегі  зат  сияқты  нысан  бола  алмайтындықтан,  ол  ұтымды 

(рационалистік)  жолмен  танылмайды.  Адамның  болмысы  орнықсыз, 

адам өзінің келешектегі өліміне қарай жылжып келе жатқанын сезінеді. 

Оны  тек  сезіммен  түйсінуге,  бастан  өткеруге  болады.  Осыған  байла-

нысты  ойшыл  философияға: