«өмір философиясы» және оның негізгі түрлері

Философияның  Шопенгауэр  мен  Кьёркегор  әзірлеген  классикалық 

емес жаңа формаларының еуропалық философияның кейінгі дамуына 

ықпалы  айтарлықтай  күшті  болды.  Нәтижесінде,  «өмір  философия-

сы» деген атқа ие болған тұтас бір бағыт пайда болды. Онда жарқын 

өкілдері  В.Дильтей  мен  Г.Зиммель  болып  табылатын  шын  мәніндегі 

(А.Бергсон); 

  (Ф.Ницше)  ажыратуға 

болады.

Бұл бағыттың ізбасарлары өмірді қалпына келтіру және ұғыну мә-

селесін қолдады. Олардың көзқарастары бойынша, логикаға негізделген 

рационалдық  дискурс,  теориялық-танымдық  сызбанұсқалар,  эконо-

микалық,  саяси,  құқықтық  және  т.б.  зерттеулер  адамның  ішкі  жан 

дүниесін жүдетіп, уайымға түсіріп, тыныштығын кетіреді. Сондықтан 

Жаңа  заман  ағартушыларының  қоршаған  әлемді  тану  және  өзгерту 

негізінде  адамның  ақыл-есі  жер  бетінде  бақытты  өмір  орната-

ды  дейтін  негізгі  ұстанымы  сол  уақыттарда  сынға  ұшырай  баста-

ды.  Сол  себепті  «өмір  философиясының»  жақтаушылары 

санатының орнына, бірінші орынға 

 түсінігін қояды. Егер бол-

мыс статикалық (орнықты) болса, онда өмір – бұл өне бойы қалыптасу, 

өзгеру.  Оны  ұтымды  таным  арқылы  беруге  болмайды.  Оған  уайым, 

біреудің  қайғысын  бөлісу,  түйсік,  сүйіспеншілік  арқылы  жетуге  бо-

лады. Ф.Ницшенің айтқанына сенсек, болмыс деген мүлдем жоқ, шын 

мәнінде өмір болып табылатын қалыптасу ғана бар.

231

Бұл  бағыт  аясында  философтар  өмірдің  әртүрлі  түсініктерін 

берді:  өмірдің 

табиғаттық-биологиялық  түсінігін

  жақтаушылар  оны 

түйсікпен,  өмір  сүруге  құлшынумен,  ерік-жігермен  теңестірсе, 

тари-

хи түсіндіру

 – өмірді адамның күйзелістеріне, тұлғаның нақты-тарихи 

дәуір мәдениетімен байланысқан ішкі жан дүниесіне балайды. 

Панте-

изм

1

 тұрғысынан өмір әлдебір ғарыштық, әр кезде өзінің әртүрлі фор-

маларын тудыратын әлеуетті күш ретінде түсіндіріледі.

«Өмір  философиясының»  алғашқы  өкілдері  – 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: