184
Осыған байланысты сот әйелдің әлеуметтік мәртебесіне байланысты ана
мен баланы қаржылай қамтамасыз ету тәсілдерінің бұндай айырмашылығына
кемсітушілік сипатты элементтер тән деп санайды.
Сот Кодекстің 47-бабының жоғарыда келтірілген 5-тармағы кемсітпеу
конституциялық қағидатын бұзады деп атайды. Осылайша, Қазақстан
Республикасы Негізгі Заңы 14-бабының 2-тармағына сәйкес тегіне, әлеуметтік,
лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне,
дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез
келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.
Сонымен қатар, сот атағандай, өзге заңнамалық актілер, соның ішінде
Еңбек кодексі әйелге осы кезеңде оның әлеуметтік мәртебесіне қарамастан
жеңілдіктер береді (жүктілігіне және босануына байланысты демалыс, бала 3
жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты демалыс).
Сонымен бірге, ұсыныста еліміз қатысушысы болып табылатын
халықаралық шарттардың қағидалары да келтіріледі.
Атап айтқанда, Бала құқықтары туралы конвенцияда қатысушы
мемлекеттер ата-анасының екеуінің де баланың тәрбиесі мен дамуы үшін
ортақ және бірдей жауапкершілігін тану қағидаттарын қамтамасыз ету үшін
барлық мүмкін күш-жігерлерді қабылдайды депанықталған.
Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы
конвенцияға сәйкесотбасылық тәрбие әлеуметтік функция ретінде ана болуды
дұрыс түсінуді қамтуын қамтамасыз ету және өз балаларын тәрбиелеу мен
өсіруіне ерлер мен әйелдердің ортақ жауапкершілігін, барлық жағдайда
балалардың мүддесі жоғары болу шарты орындалғанда, мойындауды
қамтамасыз ету мақсатындақатысушы мемлекеттербарлық тиісті шараларды
қабылдайды.
Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакттің 24-бабында
әрбір бала нәсілiне, түр-түсiне, жынысына, тілiне, дiнiне, ұлттық, немесе
әлеуметтiк тегiне, мүлiктiк немесе туу жағдаяттарына қарамастан, ешқандай
кемсiтусіз отбасы, қоғам және мемлекет тарапынан, өзiнiң жас шамасы талап
ететiн тиiстi қорғау шараларын иеленуге құқылы делінген.
Адам құқықтары жөніндегі Уәкіл мекемесі соттың Қазақстан
Республикасының «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодексінің
47-бабы 5-тармағын конституциялық емес деп тану мәселесі бойынша
ұсынысын қарастырып, ана мен баланың анағұрлым жақсы мүдделерін
қамтамасыз ету мақсатында оны ұлттық және халықаралық құқыққа сәйкес
келтіруді нысаналы деп санайды.
___________________________________________________________
Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың Конституциялық
Кеңестің нормативтік қаулыларын және оның жолдауларында қамтылған,
Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің қызметіне қатысты ұсыныстарын
орындау туралы ақпараты
185
2017
жылы
Адам
құқықтары
жөніндегі
Уәкіл
Қазақстан
Республикасының
Конституциялық
Кеңесі
Төрағасына
«Қазақстан
Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу
туралы» ҚР Заңының Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігі
мәселесі бойынша қорытынды жолдады.
Атап айтқанда, террористік қылмыстар жасағаны, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының өмірлік маңызы бар мүдделеріне өзге де ауыр зиян
келтіргені үшін соттың шешімімен азаматтықтан айыруға жол беретінЗаңның
қағидасы зерттеп қаралды. Аталған норманы енгізгенде, нақты әрі қатаң
дефиницияларды қарастыру, сондай-ақ құқық қолдану тәжірибесінде оны қате
түсінуіне жол бермеуге жәрдемдесу керек екені аталды.
ҚР Конституциялық Кеңесінің 04.04.2002 жылғы №2 «Қазақстан
Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне діни сенім бостандығы және
діни бірлестіктердің қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы» ҚР Заңының конституциялылығын тексеру туралы» нормативтік
қаулысын қайта қарастыру мәселесі бойынша қорытындыда діни наным-
сенімдерді тарату бостандығы саласында заңнамалық актілермен шектеулер
енгізу мүмкіндігі мәселесіне назар аударылды, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының Конституциясында дінге құқық, соның ішінде діни наным-
сенімдерді еркін таратуға құқық, тек заңмен ғана шектелуі мүмкін деп
анықталған, осыған байланысты бұл құқыққа кеңінен түсінік берілуіне және
қисынсыз шектелуіне алып келе алатын «заңнамалық актілер» ұғымын
қолдануға болмайды.
ҚР Конституциялық Кеңесінің 09.04.2004 жылғы №5 «Қазақстан
Республикасындағы
сайлау
туралы»
Қазақстан
Республикасының
Конституциялық Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
Қазақстан
Республикасы
Заңы
конституциялылығының
Қазақстан
Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру туралы» нормативтік
қаулысына қосымша түсінік беру туралы қолдаухаттың қорытындысында
сайланбалы мемлекеттік лауазымдарға үміткерлерге қойылатын талаптар
мемлекеттік қызметке қабылданатын тұлғаларға қойылатын талаптарға
өтелмеген немесе алынбаған сотталғандықтың міндетті түрде болмауы
бөлігінде ұқсас деген пікір айтылды.
Қазіргі уақытқа дейін Конституциялық Кеңестің, сондай-ақ халықаралық
құқық қорғау тетіктерінің Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары
жөніндегі Уәкіл мекемесінің (бұдан әрі – Уәкіл) мәртебесін Бас Ассамблеяның
1993 жылғы 20 желтоқсанда 48/134 резолюциясымен бекітілген «Адам
құқықтарын ынталандырумен және қорғаумен айналысатын ұлттық
мекемелердің мәртебесіне қатысты қағидаттарға» (Париж қағидаттары) сәйкес
келтіру қажеттілігі туралы ұсыныстары толық жүзеге асырылмады (БҰҰ Адам
құқықтары жөніндегі кеңестің Әмбебап мерзімдік шолуы, арнайы процедуралар
және БҰҰ келісімді органдары (комитеттері).
Тәуелсіз ұлттық құқық қорғау мекемелері мемлекеттің адам құқықтары
саласындағы өз міндеттерін орындауын қамтамасыз етуде маңызды рөл
Достарыңызбен бөлісу: |
