Өрт сөндіру құралдары және әдістері

Екінші топтағы бөлмелерді сөндіру үшін негізінен көбік пен су қолданылады. Жанбайтын булар мен газдар қолданылмайды, өйткені осы топтағы бөлмелер көлемі бойынша үлкен болуы мүмкін.

Өрт сөндіру практикасы көрсеткендей техника-экономикалық және тактикалық көрсеткіштер аса эффективті бірінші және екінші топтағы бөлмелерде өрт сөндіру заттары су мен көбік болып табылады.

Су мен көбікті беру үшін негізгі өрт автомобмльдері қолданылады (автоцистерналар, автосорғыштар).

Жауынгерлік әрекеттің негізгі түрі шешімді және үзіліссіз отқа шабуыл оны толық жойғанға дейін болып табылады. Көптеген жағдайда өрт бөлімдері жылудың қатты әсерінен конструкцияның жанбаған қабатын қорғай алады.

Жауынгерлік әрекеттер келесі әдістермен жүргізілуі мүмкін:

зейін қойып және күштерді тек қана шеп сызығы бойынша бөлменің барлық тереңдігіне жайылады;

зейін қойып және күш пен құралдарды таралудың шебі бойынша отқа кезекті шабуылмен өрт ауданының ортасына барлық бағыт бойынша өртке бастапқы шабуылмен.

Бөлмелердегі өртті сөндіру үшін РСК-50, РС-50, РС-70 және лафетті оқпандары қолданылуы мүмкін.

РСК-50 және РС-50 оқпандарын биіктігі 6 метрге дейінгі екінші топтағы бөлмелерді сөндіру кезінде қолданылады. РС-50, РСК-50 оқпандары аса маневрлі болып табылады, сондықтан оқпандармен берілетін суды пайдалану коэффициенті жануды тқтату шартын тоқтату үшін жоғары болады.

Биіктігі 6 метрден жоғары екінші топтағы бөлмелерге РС-70, лафетті оқпандары қолданылады. Биіктігі 6 метрге дейінгі бірнші топтағы бөлмелерде РС-50, РСК-50 оқпандарын қолдану ұсынылмайды, өйткені бұл бөлмелердегі өрттің ауданы аса мағыналы болуы мүмкін, ол үшн аса күшті оқпандарды қолданған жөн.

Биіктігі 6 метрден жоғары бірінші және екінші топтағы бөлмелерде биіктік бойынша мағыналы қашықтықта суды беру қажеттілігі туындайды, оны РС-70 және лафетті оқпандар көмегімен жасауға болады. РС-50 оқпандарын барлық бөлмелерде қолданылады, әсіресе өртке келген бөлімдер өртті даумуының бірінші фазасында ұстаса.

Өрт сөндіру процесі кезінде қорғаныс үшін РС-50 оқпандары қолданылады.

Оқпандардың типіне қарамай өрт сөндірушілер өрт сөндіру үшін суды шекті беруі керек. Оқпаншылардың жұмысын түтінге жіберуге болмайды, бұл тек судың шығынына әкеледі және материалды шығынға әкеледі.

Практикада оқпаншылар позицияны дұрыс таду жағдайлары болуы мүмкін, бірақ олар ағынды пайдалану максималды коэффициентін қамтамасыз ете алмайды. Бұл жағдайда оқпаншылар позициясында конструкцияны бұзып шашу қажет.

Қажетті жағдайды тудыру бойынша бөлімдердің әрекеті бөлмедегі түтіннің көбеюімен қиындайды. Өрт сөндіру кезінде оқпаншылардың жану аймағына өтуге түтін және газ негізгі кедергі болып саналады. Сондықтан өрт сөндіру үшін оқпаншылардың жұмысына бөлмеде жұмыс аймағын жасау керек. Бұл кеңістік бейтарап аймақтан төмен орналасады, яғни қысым атмосфералыдан төмен болғанда және сыртқы таза ауа берілетін жерге. Бұл кеңістіктің көлемі биіктігі бойынша бөлме еденінен 1,5-2 метр болуы мүмкін. Оқпаншылар үшін жұмыс аймағын тудыру үшін бейтарап аймақты жоғарылату қажет.

Бейтарап аймақты жоғарылату екі әдіспен жүргізілуі мүмкін: табиғи және қысамалы. Көп жағдайларда бейтарап аймақты жоғарылату табиғи желдетумен жасалады. Ауа алмасу қоршаудағы қуыстар арқылы жасалады.

Бейтарап аймақты табиғи желдету есебінен екі әдіспен жетуі мүмкін:

Бөлмеден жану өнімдерін созылмалы жұмыс жасайтын ауданның жоғарға қуыстарын үлкейтумен. Кейде өртті жою шартын орындау мақсатында крнструкцияны жаруға тура келеді (мысалы блокталған ғимараттарда);

бөлмеде ауа ағынына жұмыс жасайтын төменгі қуыстардық ауданының төмендеуі.

Бірінші әдіс бойынша жұмыс аймағын тудыру үшін үстіңгі бөліктен 1,5-2 есе төменгіден асатын бірнші әдіс бойынша қуыстар жасау керек, ал екінші әдіс бойынша – жоғарғыдан 1,5-2 есе кіші қуыстарды жабу керек.

Егер табиғи желдетумен газды ағындарды басқару мүмкін болмаса, онда түтін сорғыштарды қолданады. Бұл көбінесе қосымша қуыстарды жасау қиын бірінші топтың бөлмелерінде бейтарап аймақты жоғарылату үшін қоданылады (мысалы, жертөрелерде, тоңазытқыштарда).

Түтінсорғыштарды түтінді басу үшін биіктігі 6 м-ге дейінгі бірінші топтағы бөлмелерде пайдалану ұсынылады. Түтінсорғыштың жұмысы кезінде берілетін таза ауа ағынымен қысылатын сияқты және осымен оқпаншының қозғалысы үшін жолды босатады.

Түтінсорғышты жану өнімдерін сору үшін ең жақсысы созылмалы қуыста орнатқан жөн. Бұл кезде қуыстардың ауданын төмендету қажет. Түтінсорғыштар өртте жеке құрам жұмысын жеілдетеді, әсіресе егер олармен бірге брезентті поплотнища-перемычкалар қоданылса. Таза ауаны жіберу үшін түтінсорғыштар ерекше жағдайларда ғана қолданылады.

Егер бейтарап аймақты жоғарылатса, онда оқпаншылар өрт ошағына тыныс алу мүшелерін жекелей қорғау құралдарымен қозғалуы керек.

Бейтарап аймақты жоғарылату бөлмедегі температураның төмендеуіне әсер етеді. Бөлмедегі темпратураны суды шашу арқылы төмендетуге болады.

Ғимараттарда өрт сөндіру кезіндегі оқпандарды беру орыны мен кезектілігі көбінесе жану мен түтіннің тарау схемасына байланысты.

2-ші схема бойынша өрт даму кезінде оқпандар жоғарыда, төменде орналасқан және көрші бөлмелерге беріледі.

Ғимараттың жеке бөлшектерін бұзу тек қажет кезде ғана жасалады, яғни өртті сөндіру бұзусыз мүмкін болмаса.

Өртті жою кезінде жану қайтадан өрбуі және оларды жою мақсатында ғимараттың барлық бөлмелерін қарау қажет.

Күш пен құралдарды өрт сөндіру кезінде ғимараттан толық шешуі тек жану толығымен тоқтағанда және берілген кезде оның қайтадан жанып өрбу жағдайы толығымен жойылған кезде жургізіледі.

Ғимараттағы өртті сөндірудің жалпы уақыты барлық бағытта өртті жою уақытынан анықталады.

1. Газ және мұнай өткізгіштердің магистральдық диаметрлері 1,0-1,5 м және одан асады, өнім өткізгіштер 0,20,4 м және одан астам, технологиялық құбырлардың диамертлері кең диапазонда өзгеріп отырады,10-20 мм-ден 300-400 мм дейін.Магистральдық құбырлардың ұзындығы 2-3 мың шақырымға жетеді,технологиялық қондырғылар мен кәсіпорындарда құбырлардың ұзындығы ондаған және жүздеген шақырымдарды құрайды.

3. Жанғыш газдар мен сұйықтықтарды тасымалдауда, яғни қалыпты пайдалану режимінде құбырлардың ішінде жарылыс қаупі бар концентрациялар пайда болмайды.

4. Құбыр ішіндегі металдың эрозиясы, ішкі және сыртқы тоттануы көп жағдайда жасырын сипатта дамып,әдетте құбырдың жергілікті герметизациясының күрт жойылуына әкеледі, ал ішкі қысымның бір мезгілде әрекеттесуі нәтижесі құбырдың толықтай герметизациясының жойылуына әкеледі.

5. Газ құбырының апаты кезінде жерге жақын қабаттағы ЖҚ аймағының мерзімі газдың қысымына , тесік қимасының ауданына , ағып кту ұзақтығына, газдың физика-химиялық қасиеттеріне, оның температурасына, ағу бағытына, атмосфераның қалпына, жыл мен тәулік уақытына, жергілкті ландшафтқа және басқа факторларға байланысты болады.

6. Құбырлардан сұйытылған жанғыш газдың (СЖГ) шығуы көбінесе бұрқақша атқылаумен, жер беті бойынша ағып кетумен немесе қайнаған өнім суының суық тығыз будың қабатының үстінде буға айналумен жалғасады. Бу аумен аралыс, жарылыс қаупі бар концентрациялардың тез өсетін аймағын құрайды, олардың ұзақтығы жер бетіне жақын қабатында болуы шығатын СЖГ мөлшеріне, оның қасиетінен және сыртқы факторларға байланысты болады.

7. Құбырлардан ТТС мен ЖС шығуы жарылыс қаупі бар аэрозольдердің пайда болуымен ілесетін бұрқақша атқылаумен, жер беті бойынша ағуымен немесе ЖҚК аймақтарының пайда болуымен байланысты су буларымен, сонымен қатар өнімдердің топыраққа сіңуімен ілеседі. Құбырлардың (әдетте жергілікті сипаттағы) зақымдалуы құбырдың бетін ашып тастамай, жерде белгілі тереңдікте болған кезде,топырақта өнімдердің шоғырлануы өтеді, линзалардың пайда болуы мен белгілі бір қашықтықтарға жерасты суларымен бірге олардың көшуі болады.

8. Уақытылы шаралар қолданбаған жағдайда мыналар болуы мүмкін:

- сұйықтық төгілумен ілесетін газ-әуе қоспасы (газды тасымалдау кезінде) немесе бу-әуе қоспасының (сұйықтықтары тасымалдау кезінде) өртпен ілесетін жарылыс өтеді;

- төгілу өртті ғана.

ЖГ,СЖГ бен ТТС үшін жарылыс қауіптілігі бар қоспалар тәжірибе жүзінде жыл мен тәуліктің кез келген уақытында пайда болуы мүмкін.

9. Тұтану көздері болып табылатындар:

- өздігінен тұтану мен одан жоғары температураға дейін қыздырылған заттар;

- үйкелмелік ұшқындар (соққы мен үйкелу ұшқындары);

- пирофорлық шөгінділердің өздігінен тұтануы;

- электр қуатынан жылудың шығуы ( найзағай разрядтары, электр дәнекерлеу жұмыстары,электр жүйелердегі қысқа тұйықталу, үлкен өтпелі кедергілер және т.б);

- ашық жалын мен қатты қыздырылған үстіңгі беттері( алау,пеш,шырағдандар,газ-дәнекерлеу жұмыстары және т.б);

- тракторлардың,механизмдердің,автокөліктердің ішкі жану қозғалтқыштары,соның ішінде апат жағдайларын жоюға қатысатындар.

10. Жанғыш қоспаның жарылыс қуаттылығына ауа райы ( жыл мезгілі,атмосфера стратификациясы,ауның құбылмалылығы), сонымен қатар апаттық жағдай пайда болған сәттегі уақыт аралығынан тұтану көздеріне дейінгі аралық әсер етеді. Газ немесе бу-әуе бұлтының тұтануы кешірек болса, онда жарылыстың көлемі мен масштабтық салдары үлкен болуы мүмкін.

11. Құбырлардан жанғыш заттардың шығатын орындарының жанындағы жергілікті бедерде еңкіштік,жарлы сайлар,арықтар, су үстіңгі беттері (бұлақтар,өзендер,көлдер,сазды батпақтар) болуы үлкен қауіптілік тудырады. Бұл мұнай өнімдерінің жүздеген метрлер мен ондаған километрлерге дейін жететін арақашықтарда және үлкен алаңдарда төгілуіне әсер етеді. Бұталар мен ағаштардың,ғимараттар,саңылаусыз қақпалар осыған ұқсас тосқауылдардың болуы бір жағынан ЖҚК аймақтарының көлемдерін шектеуге және олрдың қарқынды өсуіне,ал екінші жағынан жанғыш газдар мен булардың шашырауына әсер етеді.

12. Магистральдық құқбырда өрттің пайда болу еркшеліктері мен дамуына құбырдың зақымдалу орындарын табумен және апат немесе өрт орнына апатқа қарсы өрт техникасын уақытылы жеткізумен байланысты қиындықтарды жатқызуға болады.

Жарылыс және өрт қауіпті цехтер аумағына кіру және автомашина, трактор, көтергіш көлік және құрылыс механизмдерін орнатуға тек осы цехтердің, ықтимал аялдамалардың, қозғалыс маршруттары мен қауіпсіздік шаралары көрсетілген қондырғылардың басшыларының рұқсатымен жол беріледі.

Жарылыс қауіпі және газ қауіпті жерлерде темірмен тағаланған ая киіммен жұмыс істеуге жол берілмейді.

Доңғалақтармен жүретін, А және Б санатты жарылыс қауіпі цехтерде орналасқан көлік арбаларының доңғалақтары соғылғанда ұшқын шығармайтын, металлдан жасалған шеңберлермен немесе резина шиналармен жабдықталады. Канализацияның көру құдықтары үнемі қақпақпен жабылуы және қабаты 10 сантиметр құммен көміледі.

Өрт кезінде өнеркәсіптік канализация желісі бойынша оттың таралуына жол бермеу үшін онда арнайы құдықтарда гидравликалық ысырмалар орнатылады. Әр гидравликалық ысырмадағы ысырманы тудыратын судың қабаты кемінде 0,25 метр биіктікте болуы тиіс.

Барлық технологиялық аппаратуралары бар үй-жайлардың шығыңқы бөліктерінде, технологиялық қондырғылар алаңшаларында, жеке тұрған резервуарлар мен топтарда, ысырмалардың тораптарында, аппараттар, сорғыштар, қазандық, ағызу-құю эстакадаларының топтарына гидравликалық ысырмалар орнатылады. Гидроысырманың құрылымы оны қолайлы тазартуды қамтамасыз етеді.

Гидравликалық ысырмалары бұзылған немесе дұрыс орындалмаған, сондай-ақ олар жоқ канализацияны пайдалануға жол берілмейді.

Өртену және жарылу қауіпі бар өнімдерді канализация жүйесіне шығаруға жол берілмейді. Бұл мақсаттарға арнайы ыдыстар қарастырылады.

Канализацияға шығарғанда өндірістік ағын сулардың температурасы 40ºC аспауы тиіс. Жалпы ағын температурасы 35ºC аспайтындай, тұрақты су шығысы мол коллекторларға температурасы аса жоғары шамалы өндірістік ағын суларын шығаруға жол беріледі.

Жарылыс қауіпі өндірістік үй-жайларда орнатылған желдеткіш жүйелерінің металлдан жасалған ауа бұрғыштары жерге қосылады.

Желдеткіші бұзылған жағдайда жабдықты жұмысқа қосуға жол берілмейді.

Жанғыш және жарылыс қаупті газдары бар, аппаратура және коммуникациялар орналасқан жабық үй-жайларда желдеткіштің тәулік бойы жұмыс істеуін қамтамсыз етеді.

Авариялық механикалық желдеткішті іске қосу газ талдағыш тетігі әсерінен автоматты түрде болуы тиіс, бұдан басқа, өндірістік үй-жайдың сыртқы есігінде орналасқан түймелерден авариялық желдеткішті қашықтықтан іске қосу қарастырылады.

Авариялық механикалық желдеткішті газ талдағыш тетіктердің әсерімен автоматты іске қосу қамтамасыз етіледі және бұдан басқа өндірістік үй-жайдың сыртқы есігінде орналасқан түймелерден авариялық жетдеткішті қашықтықтан іске қосу қарастырылады.

Өндірістік үй-жайда өрт шыққан жағдайда ішіндегі желдеткіш жүйелері сөндіріледі.

Өрт, жарылыс қауіпті өндірістері бар үй-жайларды жылыту үшін ыстық суды, буды, қызған ауаны және диэтиленгликольді жылу тасығыш ретінде қолданылатын орталықтандырылған жүйелер қолданылады.

Өрт шыққанда және оның таралу қауіпі болғанда ауамен жылыту жүйелері дереу сөндіріледі.

Ауамен жылытуды үйлестіру желдеткішімен қиыстырғанда ауаны рециркуляциялауға жол берілмейді.

Темір жол цистерналарын толтыруға арналған эстакадалардың құю бағаналары жерге қосылған болуы тиіс. Құю-ағызу фронттары шегінде темір жол рельстері бір-бірімен темір электр арқылы қосылуы және электр тарту желісін жерге қосуға қатысы жоқ жерге қосу құрылғысына қосылады.

Сұйытылған жанғыш газдарды, тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды құятын цистерналар жерге қосу құрылғыларына қосылуы тиіс. Жерге қосу өткізгіші ретінде қимасы кемінде 6 шаршы метр иілмелі (көп желілі) жез өткізгіші қолданылады.

Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды ағызу-құюда резина шлангілерінің металл ұштықтары мен тез көтергіш құрылғылары шлангінің сыртына немесе ішіне оралған, иілмелі (көп желілі) жез өткізгіші арқылы жерге қосылады. Жерге қосу өткізгішінің бір шетін өнім өткізгішінің металл бөлшектеріне жалғайды. Ашық әдіспен құю ұштықтары ұшқын қауіпсіз материалдардан жасалған шлангілермен жүзеге асырылады.

Найзағайдан қорғау құрылғыларын тексеру жылына 2 рет жүргізіледі. Бұл ретте жерге қосу құрылғысының кедергісі өлшенеді.

Ағып түсетін өнімнің тұтануын болдырмауға арналған аппаратта ағу байқалған жағдайда ағып тұрған жерге су буын немесе инерт газынжіберіледі және аппарат жұмыстан ажыратылады немесе қондырғы тоқтатылады.

Аппараттар мен ыдыстардың жанғыш беттері өртенбейтін материалдардан жасалған жарамды жылу оқшаулағышпен қамтамасыз етіледі.

Ішін тексеру, тазарту және жөндеу үшін ашуға жататын аппараттар өнімдерден босатылып, іске қосылып тұрған аппаратурадан ажыратылуы және сөндірілуі, инерт газымен булануы немесе үрленуі және желдетілуі тиіс. Булаудың немесе инерт газымен үрлеудің ұзақтылығы, сумен шаю, желдету қажеттілігі жеке, кез келген жағдайға арналған өндірістік нұсқаулықтарымен белгіленеді.

Ыстық өнімді мұздатқыш арқылы өткізбей сынама іріктеу шүмектерін пайдалануға жол берілмейді. Бұру түтіктері және мұздатқыштың түтіктері жарамды жағдайда ұсталады.

Қысымдағы аппараттар мен коммуникациялардағы ағуларды жоюға қатаң жол берілмейді.

Өндірістік үй-жайларда ұшқын тудыруы мүмкін жұмыстарды жүргізуге, ашық түрде орындалған шамдарды қолдануға жол берілмейді.

Іске қосар алдында технологиялық аппараттар жарамдылығына және олармен байланысты барлық аппараттар мен құбыр жолдарының жұмысқа дайындығы тексеріледі, автоматты көрсеткіштер немесе температура мен қысымды реттегіштер, сұйықтық деңгейін өлшегіштердің дұрыстығы тексеріледі.

Жаңадан жобаланудағы және қайта салынып жатқан пештерді өрт сөндіру бөліміне бүркеуді қосқанда дабыл беретін, бу немесе инерт газының бүркеуін тудыратын құрылғылармен жабдықталады.

Құбырлы пештер форсункаларына сұйық немесе газ тәріздес отынның жеткізілуі тоқтағанда немесе қысымы белгіленген нормалардан төмендегенде іске қосылатын дабылмен жабдықталады.

Пештің өшіп қалған оттықтарын қызған панелдерге немесе пеш отынының құрылысына тұтатуға жол берілмейді.

Пештің ішінде болуы ықтимал тұтануларды сөндіруге бу немесе инерт газын пайдалануға болады. Буды немесе инерт газын бақылаусыз жану аяқталған сәтке дейін беріледі.

Авария немесе өрт шыққан жағдайда өнімді төгуге арналған құрылғылар жарамды күйде ұсталады. Авариялық төгу желілерінің ысырмалары айыру белгілерімен белгіленеді, ал оларға өту жолдары бос болады. Авариялық құюды жүзеге асырғанда операциялардың реті нұсқаулықта қарастырылады.

Пештен ыстық сұйықтықты түсіруге арналған авариялық ыдыс үнемі бос ұсталады. Сұйықтықты авариялық ыдысқа түсірер алдында алдын ала конденсаттан босатылған су буы беріледі.

Құбырларда үрлеме мен тесіктер болғанда, сондай-ақ құбырлардың рұқсат етілген шегін асырғанда пешті пайдалануға жол берілмейді. Құбырлар күйіп кеткенде аварияларды жою жоспарына сәйкес пешті пайдалану дереу тоқтатылады.

Пеш аумағының газдану қауіпі төнгенде дереу бу өшіру жүйесін өшіріп, пештің форсункаларын сөндіріп, өртке қарсы қызметі шақырылады.

Қос көзді тетіктері бұзылған құбырлы пештерді пайдалануға жол берілмейді.

Қос көзді тетіктердің тығындарын тығыздауға арналған қысу болттарын тек құбырлардағы қысымды атмосфералық қысымға дейін төмендеткенде ғана тартуға болады.

Құбырлы пештердегі қос көзді тетік шкафтарының жарамды, тығыз жабылатын металл есіктерінің болуы байқалады.

Жылу алмастырғыш астындағы алаңшаның гидравликалық қақпа арқылы өнеркәсіптік канализацияға шығаратын, арнашыққа ағысы бар қатты беті болуы тиіс. Алаңша жанғыш өнімдер шайып төгуге арналған жабдықпен қамтамасыз етіледі.

Құбыр кеңістігінде сияқты, құбыр арасындағы кеңістікте орналасқан жанғыш сұйықтықтардан босату тек жылу алмастырғыштарды суытқаннан кейін ғана рұқсат етіледі.

Аумен суыту аппараттары өрт жағдайына желдеткіштерді қашықтан ажыратқыштармен жабдықталады.

Колонна аппараттарының люктерін жоғарғысынан бастап ашу қажет.

Технологиялық жабдықтың хабарландыру қондырғыларын іске қосу қолмен, сондай-ақ автоматты болуы мүмкін. Автоматты түрде іске қосқанда қосарлы қолмен іске қосу қарастырылады.

Газ құбыры, өнім құбыры жарылған кезде авария ауданы дереу қоршалып, ескерту белгілері қойылып, осы аудандағы қозғалыс тоқталып, аварияны жою жөнінде шаралар қолданылады.

Газдың немесе мұнайдың кемуі бар құбыр жолы бұзылғанда, сондай-ақ өрт шыққан жағдайда өртке қарсы қызметі мен газдан қорғау қызметін шақыру қажет. Сонымен қатар аварияны жою жөнінде шаралар қабылданады.

Құбыр жолдарында тұйық учаскелердің болуына жол берілмейді.

Жарылу өртену қауіпі бар орталарды айдауға арналған құбыр жолдарында «қамыттар» болған жағдайда пайдалануға жол берілмейді.
3.4 Компрессорлық және сорғыш станцияларды ұстау тәртібі
Компрессорлар мен сорғыштардың технологиялық параметрлерін бақылау бойынша барлық бұғаттағыш және дабыл беру құрылғылары үнемі жарамды күйде ұсталады.

Сұйықтықтың деңгейін бақылап тұру үшін сепараторда дыбыс немесе жарық сигнализациясы қарастырылады. Сепаратордағы сұйықтықтың деңгейін бақылау жүзеге асырылады, жиналып қалуына және кейін компрессордың қабылдауына оның түсуіне жол берілмейді.

Газ сығымдағыштарының және олардың газ құбырларының барлық қосуларын герметикалығына үнемі тексеріледі. Газдың кемуі байқалған жағдайда компрессор тоқтатылып, ақаулық жойылады. Жұмыс істеп тұрған компрессорда газдың кемуін жоюға жол берілмейді.

Клапандық қораптар мен әуе поршень компрессорлары майлы шөгінділер мен күйіктерден үнемі тазартылады.

Жарық беру құрылғылары жұмыс істеген немесе электр энергиясын авариялық сөндіру кезінде газ компрессорлық станцияларында жарылыстан қорғалып орындалған аккумуляторлық шамдарды қолдануға рұқсат беріледі.

Компрессорлық үй-жайда газдылық немесе өрт шығу қаупі төнгенде компрессорларды авариялық түрде тоқтатып, қысымды түсіріп, авария орнына газ жеткізу тоқтатылады.

Жалпы сыйымдылығы үш тәуліктік қордан аспайтын майға арналған жұмсалатын шағын ыдыстарды өз бетімен сыртқа шығу жолы және сығымдағыштан бөлек өртке қарсы қабырғасы бар үй-жайға орналастыруға болады.

Компрессорлық және сорғыш станцияларының үй-жайларында барлық желдеткіш құрылғыларының дұрыс және үздіксіз жұмыс істеуі қамтамасыз етіледі.

Тұрақты компрессорлардың авариялық тоқтату түймелері компрессор залдарының үй-жайларынан шығу орындарында немесе басқа да ыңғайлы және қауіпсіз жерлердегі басқару пульттерінде орналастырылуы тиіс.

Газ моторының тұтандырғыш білтесінің түйісуінде ұшқыны бар компрессордың жұмыс істеуіне жол берілмейді.

Компрессор ішінде ұшқындату арқылы шырақтардың жарамдылығын тексеруге жол берілмейді.

Компрессорды іске қосқанда пайдаланылған өнімді шығару жүйесінде тұтану мен жарылыстарды болдырмау үшін пайдаланылған өнімді шығару жүйесін қысылған ауамен үрлегеннен кейін магнетоны қосу және отын газы жеткізіледі.

Өрт, жарылыс қауіпті өнімдерді айдап қотаратын сорғыштар, сорғыштармен бір рамада орналасқан электр қозғалтқыштарының жерге қосылғанына қарамастан, жерге қосылады.

Сорғыштарды үрлегенде шығарылатын өнімді үй-жайдан тыс жерге, сұйық өнімді құбыр жолы арқылы арнайы сыйымдылыққа, ал булар мен газдар шыраққа немесе шамға шығарылады.

Сорғыштармен жұмыс істегенде үйкелетін бөлшектерін, сондай-ақ сорғыштардың мойынтіректері мен тығыздамаларының температурасы үнемі бақыланады. Майлау материалдарының ағуына және шашырауына жол берілмейді.

3.5 Алау шаруашылығын пайдалану тәртібі
Алау қашықтықтан жағылады.

Барлық қолданыстағы алаулар кезекші оттықтармен қамтамасыз етіледі.

Алаудың айналасындағы аумақ кемінде 50 метр радиуста қоршалады және сақтандырғыш белгілерімен көрсетіледі.

Алау аумағының қоршалу шегінде құдықтар, шұңқырлар және басқа да ойықтар орнатуға жол берілмейді.

Алау құбырына кіргізер алдында газ құбырларында қарауға және жөндеу жұмыстарын жүргізуге қол жететін от бөгеушілер орнатылады.

Магистралдық алау құбыры жолында шырақтың оқпанынан кемінде 50 метр қашықтықта орналасқан жалпы сепаратор қарастырылады. Алау құбыр жолының сепаратор жағына қарай еңкіш болуы қамтамасыз етіледі.

Жалпы алау жүйесіне:

жабдықты үрлегеннен кейін құрамында төменгі тұтану шегінен 50%-ға кем концентрациядағы жанғыш газдары бар инерт газын;

аппараттар мен құбыр жолдарынан шығарылған ауаны, сондай-ақ таза инерт газын;

шіруге, ашуға, полимеризациялауға, жылу шығаруға бейім және алау газ құбырының өткізу қабілеттілігін шектеуге қабілетті өнімдерді бұруға жол берілмейді.

Пайдаланылатын технологиялық жабдық күн сайын (шикізатты алғаш қайта өңдейтін цехтерде – ауысымда кемінде бір рет), ал электр жабдығы, шамдар, электр өткізгіштері, техникалық өрттен қорғау құралдары (спринклерлік, дренчерлік, өрт хабарлағыштары), құрылыс құрылымдары, оның ішінде жабындар аптасына кемінде бір рет оларға отырған жанғыш тозаңнан, ұлпадан тазартылуы қажет. Бұл ретте тозаң жинау құралдарын (оның ішінде сығылған ауамен үрлеуді) және дымқылмен жинауды қолдану қажет. Кәсіпорын бұйрығымен лауазымды адамдар қатарынан осы жұмысты жүргізу үшін жауаптылар тағайындалады.

Технологиялық жабдық үрлеу және тазалау алдында ажыратылады.

Технологиялық жабдықтың барлық жіктері мен қосқыштары сенімді тығыздалады, бұл ретте өндірістік және қойма үй-жайларындағы ауа өткізгіштердің жіктері мен қосқыштары жанбайтын немесе Г1 тобындағы материалмен тығыздалады.

Машиналар мен агрегаттардың тозаңсыздандыратын құрылғыларынан ауаны тазалауға арналған сүзгіштер оқшауланған үй-жайларда орнатылады.

Жабдық сүзгіштерінің жанатын материалы мерзім сайын, бірақ жылына бір реттен жиі емес оттан қорғау құрамымен өңделеді.

Зығыр түткіш, иіру-дайындау, тоқыма дайындау, тоқыма және брактау-өлшеу цехтерінің жұмыс істейтін үй-жайларында тозаң қосылымы шекті мөлшерден ауына жол берілмейді.

Рециркуляциялау кезінде жабдықтан шығарылатын тозаңданған ауа тиісті сүзгіштерде екі сатылы тазартылады.

Шикізаттың, өндіріс қалдықтарының, өндірістік тозаңның, дайын өнімнің жануы (өздігінен тұтануы) анықталғанда дереу кәсіпорынның өрт күзетіне және өрт сөндіретін авариялық-құтқару бөлімшесіне хабарланады, қызмет көрсетуші персонал эвакуациялау шараларын қабылдайды және барлық жабдықты токтан ажыратып, болған оқиға туралы кәсіпорын басшысына хабарлайды.

Қауіпті авария алдындағы факторлар (жанған шикізаттың, күйіктің, түтіннің иісі, машиналардың айналатын бөлшектерінің авариялық үйкелісі, жабдыққа бөгде заттар түскен, машинаға өнімнің үйілуі кезіндегі жоғары температура, шу, діріл) пайда болғанда барлық көлік жабдығы тоқтатылып, мұқият тексеріледі. Оны іске қосу ақаулықтардың себептерін анықтағаннан және оны жойғаннан кейін ғана жүргізілуі мүмкін.

Технологиялық (көлік) желісі автоматты (авариялық) тоқтаған кезде бұғаттау іс-әрекетін жүргізуге сигнал берген құрылғыны (жылдамдықты бақылау релесі, шикізат беру тетігі, электр қозғалтқышы жетегінің шамадан тыс ток жүктемесінен қорғау ) айқындау, оны іске қосу себебін анықтап жою қажет. Технологиялық (көлік) желіні кезекті іске қосу алдында оны материалдардан босатып, ақаулығы жойылады.

Технологиялық, көлік немесе аспирациялық жабдықта жанып жатқан (бықсыған) өнім анықталған кезде оны дереу тоқтату қажет, ол туралы дереу цех бастығына, кәсіпорын басшысына және мемлекеттік емес өртке қарсы қызметке хабарланады. Бір мезгілде осы учаскеде (қажет болған жағдайда) барлық өндірістік жабдықты және желдеткіш қондырғыларын тоқтатып, желдеткіштің ауа жолдарын жауып, электр желісі өшіріледі.

Жану ошақтарын жойғаннан кейін барлық ауа өткізгіштерді, сүзгіш камераларын, тозаң камераларын (тозаңды жертөлелерді) және өзге де желдеткіш пневмо жабдығын, сондай-ақ технологиялық машиналарды әбден тазалағанға дейін желдеткіш және пневмокөлік қондырғыларын іске қосуға жол берілмейді.

Өрттерді өндірістің тозаңды қалдықтар суының бағытталған жиынтық ағыстарымен сөндіруге жол берілмейді.


Компрессорлы газ құбырларында

өрт сөндiру кезiнде ӨСБ міндеті :

ГТҚЖ-ның күшейтiлген буындарымен бiрнеше бағытта барлау жүргiзуге;

оқпандарды есiк, терезе және технологиялық ойықтар арқылы, саты торлары, көршi жайлар жағынан жанған жердiң алдыңғы жағынан беруге, оқпандарды бiр мезгiлде төмен және жоғары орналасқан қабаттарды және аралас жайларды, тозаң тұратын камералар мен шатыр жайларын қорғау үшiн беруге;

газ бар жайларға су шашатын оқпандарды қолдануға және тек бөлмелер дымқылданғанан кейiн ғана оны жинақталған оқпанмен сөндiруге;

ойықтарды қорғау үшiн дренчерлiк қондырғыларды қосуға, қондырғы болмаған жағдайда ойықтарды оқпандармен қорғауға;

пневматикалық және монорельстiк көлiктiң желдеткiш жүйелерiн өшiруге, егер осы жүйелер бойынан от тараған жағдайда оны сөндiру үшiн көбiктi қолдануға;

техникалық шатырларда, тозаңды жертөлелерде және басқа жертөле жайларында өрт шыққан кезде шашыранды суды немесе ұнтақты қолдануға мiндеттi.
4. Қозғалмалы өрт техникасымен өрт сөндіруді ұйымдастыру.

4.1. Өрт дамуының негізгі параметрлерін жобалау (1-ші нұсқа).

^{Өрт компрессорлы газ құбырлар нысанында пайда болды, келесі өрттің даму шарттарын қабылдаймыз:}

• 
  ^{сыртқы ауа температурасы + 80;}
  
• 
  ^{әр бөлмеде адамдар бар;}
  
• 
  ^{өрт тарауының тікелей жылдамдығы} V_Л=3,0 м/мин
  
• 
  ^{өрт машина залында пайда болды.}
  

_сл^{60 * L}

V_сл.

мұндағы: L - өрт бөлімінен нысанға дейінгі арақашықтық, км;

V_сл - ӨА жылдамдығының орташа жылдамдығы, км/сағ;

_сл^{60 *3}4мин.

45

2. Өртің еркін даму уақытындағы отпен өтілген жолды анықтаймыз:

_t_СВ -₁ = 29 - 10 = 19 мин.

Өрттің пайда болу орынынан от барлық жаққа тарады және қойма қабырғасына жетті, төмендегі уақыт ішінде:
^а ; ^б ;

0,5V_л 0,5V_л

мұндағы: а – қойманың ені, м;

б – қойманың ұзындығы, м.

Оқпандарда берген уақытқа дейін от келесі бөлмеге тарайды және өрттің даму пішіні тік бұрышты болады.

3. Өрт ауданын анықтаймыз:

S_П = а*b

мұндағы: а – өрт шебінің ені;

b – бөлме ұзындығы.

S_П = 40*5 = 200 м²

Қол оқпанадарының аса тиімді сөндіру тереңдігі h_m = 5 м, а лафетті опан - h_m = 10 м.

4. Өрт сөндіру ауданын анықтаймыз:

S_Т = n*a*h=40*5*0,8=160м²

5.Компрессорлы газ құбырлар нысанында өртті сөндіру үшін өрт сөндіру құралдарының (су) қажетті шығынын анықтаймыз:

мұндағы, J_тр – су берудің қажетті интенсивтілігі, л/(с м²),

J_тр = 0,06 л/(м²*с)

6. Қорғауға өрт сөндіру құралдарының қажетті шығынын анықтаймыз, қорғау ауданын анықтаймыз:

7. Жалпы қажетті шығынды анықтаймыз:

Q = Q + Q