Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің

Инвестициялар және даму министрінің

2017 жылғы «__»__________

№ ____ бұйрығына қосымша

Инвестициялар және даму министрінің

2016 жылғы «29» желтоқсандағы

№ 887 бұйрығымен

бекітілген

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің

2017 – 2021 жылдарға арналған

стратегиялық жоспары

1-бөлім. Миссиясы мен пайымы

1) отандық және шетелдік тұтынушылардың өнеркәсіптің өңдеуші салаларының қазақстандық өнімдеріне сұранысының едәуір ұлғаюымен сипатталатын экономиканы тиімді әртараптандыру;

2) өңдеуші өнеркәсіптке инвестициялар тарту есебімен елдің диверсификацияланған экономикасы;

3) бәсекеге қабiлеттi ғылымды көп қажет ететін жоғары техникалық өнiм әзiрлеудi және өндiрудi қамтамасыз етуге қабiлеттi тиiмдi ұлттық инновациялық жүйе;

4) әлемдiк стандарттарға сәйкес келетiн және өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ететiн техникалық реттеудiң ұлттық жүйесi;

5) келешекті бағалау болжам ресурстарымен Қазақстан Республикикасы аумағының геологиялық зерттеуін күшейту және жер қойнауын ұтымды және кешендi пайдалану;

6) экономика мен халықтың көлік қызметіне қажеттілігін толық қанағаттандыра алатын жоғары технологиялық бәсекеге қабілетті көлік-коммуникация кешені;

7) сәулет, қала құрылысы және құрылыс облысындағы және тұрғын үй-коммуналдық саласындағы мемлекеттік реттеуді жетілдіру, қазіргі заманның жағдайларында құрылыс өнімдерінің сапасын жоғарылату және қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

2-бөлім. Ағымдағы ахуалды талдау және тәуекелдерді басқару

Тау-кен металлургия кешені (бұдан әрі – ТМК) еліміздің экономикасының басты салаларының бірі және инвестициялаудың тартымды объектісі болып қала береді. ТМК дамытудың айқын әлеуметтік сипаты бар. Қазақстанның бұл өнеркәсіп секторында 300 мыңға жуық адам еңбек етеді.

Металлургия өнеркәсібі өндірісінің көлемі 2014 жылы 1 912,4 млрд. теңгені, 2015 жылы 2 119,3 млрд. теңгені, 2016 жылы 3 360,7 млрд. теңгені құрады.

Метал кенін өндіру көлемі 2014 жылы 863,1 млрд. теңгені, 2015 жылы 700,4 млрд. теңгені, 2016 жылы 996,3 млрд. теңгені құрады.

Дайын металл өнімдерін өндіру көлемі 2014 жылы 179,9 млрд. теңгені, 2015 жылы 144,5 млрд. теңгені, 2016 жылы 201,1 млрд. теңгені құрады.

Қара металлургия өнімдерін экспорттау көлемі 2014 жылы 3 265,3 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 2 411,7 млн. АҚШ долларын, 2016 жылы 2 629,0 млн. АҚШ долларын құрады.

Түсті металлургия өнімдерін экспорттау көлемі 2014 жылы 3 192,0 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 3 105,8 млн. АҚШ долларын, 2016 жылы 2 890,9 млн. АҚШ долларын құрады.

Қара металлургия өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 2014 жылы 96,7 мың АҚШ доллары/адамға, 2015 жылы 60,8 мың АҚШ доллары/адамға, 2016 жылы 70,5 мың АҚШ доллары/адамға құраған.

Түсті металлургия өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 2014 жылы 79,5 мың АҚШ доллары/адамға, 2015 жылы 103,1 мың АҚШ доллары/адамға, 2016 жылы 119,6 мың АҚШ доллары/адамға құраған.

Министрлік тұрақты негізде саланың жүйеқұраушы кәсіпорындарымен олардың ағымдағы қызметі және жаңғырту жоспарларын іске асыру бойынша өзара байланыста, бұлардың шеңберінде қаржы, салық салу, кедендік баж салығы, көлік, логистика, темір жол тарифтері, экология, еңбек қатынастары, жерқойнауын пайдалану, энергетика және энерготиімділік мәселелері қарастырылған.

Машина жасау өндіріс көлемі 2014 жылы 905,1 млрд. теңгеге ұлғайды, 2015 жылы 614,4 млрд. теңгеге ұлғайды, 2016 жылы 720,6 млрд. теңгеге ұлғайды.

Машина жасаудың басым секторында еңбек өнімділігі:

- автокөлік құралдарының, олардың бөліктерінің, керек-жарақтарының және қозғалтқыштарының өндіріс секторныда 2014 жылы 131,1 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 36,8 мың АҚШ долларын/адамға, 2016 жылы 46,0 мың АҚШ долларын/адамға құрады.

- электр жабдық өндіріс секторында 2014 жылы 24,4 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 15,3 мың АҚШ долларын/адамға, 2014 жылы 20,1 мың АҚШ долларын/адамға, құрады.

- ауыл шаруашылық техникасын өндіру секторында 2014 жылы 46,0 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 16,8 мың АҚШ долларын/адамға, 2016 жылы 31,1 мың АҚШ долларын/адамға құрады.

- теміржол техникасын өндірісу секторында 2014 жылы 35,1 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 22,4 мың АҚШ долларын/адамға, 2016 жылы 13,1 мың АҚШ долларын/адамға құрады.

- тау-кен өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды өндіру секторында 2014 жылы 13,3 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 7,1 мың АҚШ долларын/адамға, 2016 жылы 10,2 мың АҚШ долларын/адамға құрады.

- мұнайды қайта өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды өндіру секторында 2014 жылы 19,6 мың АҚШ долларын/адамға, 2015 жылы 8,0 мың АҚШ долларын/адамға, 2016 жылы 9,7 мың АҚШ долларын/адамға, құрады.

Машина жасаудың басым секторында саланың экспорт көлемі:

- автокөлік құралдарының, олардың бөліктерінің, керек-жарақтарының және қозғалтқыштарының өндірісі секторында 2014 жылы 39,9 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 63,6 млн. АҚШ долларын, 2016 жылы 127,9 млн. АҚШ долларын, құрады.

- электр жабдық өндірісі секторында 2014 жылы 141,9 млн. АҚШ долларын, 2015 жылы 139,3 млн. АҚШ долларын, 2016 жылы 160,6 млн. АҚШ долларын құрады.

- ауыл шаруашылық техникасын өндіру секторында 2014 жылы 11,2 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 7,2 млн АҚШ долларын, 2016 жылы 3,9 млн АҚШ долларын құрады.

- теміржол техникасын өндіру секторында 2014 жылы 34,7 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 28,2 млн АҚШ долларын, 2016 жылы 22,7 млн АҚШ долларын құрады.

- тау-кен өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды өндіру секторында 2014 жылы 86,3 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 26,2 млн АҚШ долларын, 2016 жылы 54,6 млн АҚШ долларын құрады.

- мұнайды қайта өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды өндіру 2014 жылы 182,2 млн АҚШ долларын, 2015 жылы 73,6 млн АҚШ долларын, 2016 жылы 106,7 млн АҚШ долларын құрады.

Машина жасау саласында өнімнің жаңа ақырғы түрлері игерілген: мобильдік бұрғылау кешендері, локомотивтер, жүк және жолаушылар вагоны, астық тасымалдағыштар, контейнер тасымалдағыштар, бульдозерлер, тұрмыстық тоңазытқыштар және мұздатқыштар.

Министрлік тұрақты негізде Индустрияландыру картасының жобалары мен машина жасау кәсіпорындарының қызметтерінің мониторингін жүзеге асырады, проблемалық мәселелерді шешуде көмек көрсетеді.

2014-2016 жылдар арлығында өзге де металл емес минералды өнімдер өндірісінің көлемі 7,1%-ға төмендеді ( 2014 жылы – 423,5 млрд. теңгені; 2015 жылы –402,4 млрд. теңгені; 2016 жылы – 393,3 млрд. теңгені құрады).

2014-2015 жылдар арлығында өзге де металл емес минералды өнім өндірісінің жалпы қосылған құны нақтылы түрде 0,4%-ға төмендеді (2014 жылы – 358,7 млрд. теңгені, 2015 жылы – 357,3 млрд. теңгені, қаңтар-қыркуйек 2016 жылғы– 218,3 млрд. теңгені құрады).

2014-2016 жылдар арлығында жалпы ресурстардың отандық өндірісінің пайдасы 71,9%-дан 63,1%-ға төмендеді (2014 жылы – 71,9%; 2015 жылы – 63,1%, қантар-қараша 2016 жылғы – 57,1% құрады).

2014-2016 жылдар арлығында өзге де металл емес минералды өнім өндірісінің еңбек өнімділігі нақтылы түрде 19,7%-ға төмендеді (2014 жылы – 31,9 мың АҚШ долл.; 2015 жылы – 25,9 мың АҚШ долл.; 2016 жылы – 18,2 мың АҚШ долл. құрады).

2012-2015 жылдар үшін эксплуатацияға карта индустриализациясының жиектемесінде 341,6 млрд. теңге жалпы суммасына 173 жоба, жұмыс орындарының эксплуатациялық периодына 15,0 мыңнан адам шығарылуы ақылы енгізілді.

Карта индустриализациясының жиектемесінде модернизация өндірісінің бағытымен инвестициялық жобалардың жүзеге асуы орындалады. 2014 жылдың бірінші жарты жылдығында № 5 АО «Карцемент» цемент өндірісінің «құрғақ әдіспен» технологиялық сызықтардың ұшыруы 12 300 млн. теңгеге дейін орындалды. 2015 жылы ОҚО-да «Стандарт Цемент» ЖШС 1,0 млн. тонна қуаттылығымен цемент өңдеу екінші технологиялық линиясы іске қосылды, жалпы қуаттылығы 2,0 млн. тоннаға өсті. Наиболее значимые реализованные проекты в 2016 году, ориентированные на импортозамещение: 1. ТОО «Семипалатинский деревообрабатывающий завод №1» - производства фанеры, ламинированной фанеры, плит OSB; 2. ТОО «Склад ОВ»-производство алюминиевых радиаторов отопления под брендом «TIPIDO»; 3. ТОО «IpekKagitCentralAsia» - производство бумажной продукции; 4. ТОО «Алпроф» - запуск новой линии по производству алюминиевого профиля.

Гипс өнімдері және құрылыс қоспалары өндірісін кеңейту және жетілдіру бағыты бойынша Жамбыл облысында «Жамбылгипс» АҚ және «Шымкентцемент» АҚ цемент зауыттарының кеңейтуі және жітілдіруі жобалар іске асырылуда.

2014-2016 жылдар арлығында жиһаздан, сабаннан және өруге арналған материалдардан бұйымдар өндіруден басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру, көлемі 53,5%-ға дейін өсті (2014 жылы – 19,8 млрд. теңгені; 2015 жылы – 21,3 млрд. теңгені, 2016 жылы – 28,4 млрд. теңгені құрады).

2014-2016 жылдар арлығында жиһаз өндірісінің көлемі 13,6%-ға төмендеді (2014 жылы – 30,2 млрд. теңгені; 2015 жылы – 26,8 млрд. теңгені; 2016 жылы – 26,1 млрд. теңгені; құрады).
Химия өндірісін дамыту

Химия өнiмінің өндірісі номиналды мәнде 2014 жылы 230,3 млрд. теңгеден 2016 жылы 277 млрд. теңгеге өсті, химия өнеркәсібі өнімінің экспорты 2014-2016 жылдарда азайды (2014 жылы. – 1 106,7 млн. АҚШ долл., 2015 жылы. – 1 млрд. АҚШ долл., 2016 жылы – 393,4 млн. АҚШ долл.).

Отандық химиялық кәсіпорындарымен жаңа химия өнімдерінің түрлері игерілді, бұл – каустик содасы, цианды, натрий, синтетикалық жуғыш заттар, жарылғыш заттар, лактер және бояулар, агрохимиялық өнiмдер және т.б.

Жамбыл, Актобе және Қызылорда облыстарында ірі және тауашаларлы жобалары жүзеге асырылды.

Фармацевтика өнімдерінің өндiрiс көлемі номиналды мәнде 2014 жылы 36,5 млрд. теңгеден, 2015 жылы 37,17 млрд. теңгеге дейін өсті, 2016 жылы 42,4 млрд. теңгеге дейін төмендеді.

2014 жылы фармацевтика өнімдері өндірісінің НКИ-і 102,7 %-ды, 2015 жылы 101,3%, 2016 жылы 102,5%-ды құрады.

Жасалған ұзақ мерзімді шарттар бойынша атаулар саны отандық өндірістің дәрілік заттары мен медициналық бұйымдарының 233 атауына дейін өсті.

Бірыңғай дистрибьютордың сатып алу құрылымында отандық өндірушілер үлесі заттай мәнде 2014 жылы 16,5%-ды, 2015 жылы 54,7%-ды, 2016 жылы 74%-ды құрады.

2016 жылдың қорытындысы бойынша 2015 жылмен салыстырғанда ішкі нарықта отандық дәрілік заттардың заттай мәнінің үлесі – 12,6 %-дан 9,6 %-ға дейін қысқарды, ал 2014 салыстырғанда 9,08%-ға қысқарды.

Отандық фармацевтика өнеркәсібінде, жаңа сұранысқа ие өнімдер пайда болды:

- дәрі-дәрмектер (онкологиялық, кардиологиялық, аллергияға қарсы, вирусқа қарсы, асқазан-ішек, туберкулезге қарсы, грибоктарға қарсы, бактерияларға қарсы);

- медициналық бұйымдар (бір реттік медициналық киім, шприцтер, инфузиялық ерітінділер құюға арналған жүйелер, бір реттік қолғаптар, веноздық қанды жинау және сақтау үшін бір реттік стерильді вакуумдық түтіктер, гинекологияға арналған медициналық құрылғылар);

- медициналық техник (рентген жабдықтары, компьютерлік томография, медициналық жиһаз, офтальмологиялық линзалар).
Жеңіл өнеркәсіпті дамыту

Қазақстанның жеңіл өнеркәсібінде кәсіпорындардың 90% шағын және орта бизнес субъектілерінен құралған отыр, бұл ретте 20%-дан астам сала кәсіпорындары ескі жабдықтармен жабдықталған, олардың жұмысбастолғы 30 – 40 %-ды құрайды.

Жеңіл өнеркәсіптің технологиялық тұрғыдан аграрлық сектормен байланыстылығын ескере отырып, оның дамуы ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды бағыттарын қалпына келтіруге және дамытуға айтарлықтай ықпал етеді, оның арқасында елдің ішкі төлем қабілеттілігі сұранысы және ішкі нарықтың сыйымдылығы артады.

Осы мәселелерді шешуді мемлекеттің тікелей қатысуымен қазақстандық өндірушіні қорғау, контрафактілік және контрабандалық өнімге қарсы күрес, субсидияларды, лизингтік кестелерді, инвестициялық қорларды пайдалану, мемлекеттік-жекешелік әріптестікті дамыту бойынша шараларды іске асыру негізінде жүзеге асыру көзделеді.

2016 жылғы 1 қаңтардағы жағдайы бойынша жеңіл өнеркәсіпте 1506 кәсіпорын тіркелген, олардан 895 белсенді жұмыс атқаруда, оның ішінде 845 шағын, 32 орта және 18 ірі кәсіпорын.

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың ішінде 58%-ын киім шығаратын кәсіпорындар, 31%-ын тоқыма өнімдерін шығаратын кәсіпорындар, былғары және оған жататын өнімдерді шығаратын кәсіпорындар 11%-ды құрайды.

Жеңіл өнеркәсіп өндірісінің көлемі 2014 жылы 63189 млн., теңге, 2015 жылы 71592 млн. теңге, 2014 жылы 79438 млн. теңге құрады.

Жеңіл өнеркәсіптің НКИ-і 2016 жылы 99,1%, 2015 жылы – 103,6%, 2014 жылы – 104% құрады.

2014-2016 жылдары аралығында 13,9 млрд. теңгеге 19 аумақтық жоба іске асырылған, өнімдерді шығаратын өндірістің үлесі - 12% (26 млрд. теңге).
Экспорттық бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыру

Экспорттық бақылаудың ұлттық жүйесі жаппай қырып-жоятын қаруды жасау, оны тасымалдау, қару-жарақ және әскери техниканы жасау, сонымен қатар ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында қолданылуы мүмкін өнімдердің экспорт, импорт және транзитті жүзеге асыру рұқсат ету механизміне негізделген. Экспорттық бақылау жүйесіне еліктірілген мемлекеттік органдармен (ҰҚК, ҚМ, СІМ, ІІМ және т.б.) келісу бойынша лицензияны (рұқсатты) беру немесе беруден бас тарту жайлы шешім сыртқыэкономикалық операциялармен байланысты кешенді бағалау негізінде қабылданады.

2014, 2015 жылдары 2615 және 3260 сәйкесінше рұқсатнамалық құжат берілген, (экспорт/импортқа лицензия, кепілдік міндеттеме (түлкілікті пайдаланушы сертификаты), транзитке рұқсатнама, ҚР территориясы шеіберінде өнімді қайта өңдеуге рұқсатнама, тауарлар, технологиялар, жұмыстар, қызметтер, ақпараттардың экспорттық бақылауға жататын өнімге жатқызу туралы қорытынды беру).

Рәсімнің айқындығын, сондай-ақ рұқсат құжаттарды алуға қол жетімділігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік қызмет көрсету рәсімі толық автоматтандырылған, яғни оларды «Е-лицензиялау» мемлекеттік дерекқор» ақпараттық жүйесі арқылы қағаз және электронды нысанда көрсету қарастырылған.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында мемлекеттік қадағалау өндірістің көмір, тау-кен рудасы, металлургиялық, мұнай өндіруші мұнай шығаратын, газ өңдейтін, мұнай-химия, химия, геологиялық барлау салаларының қауіпті өндіріс объектілерінде, атом энергиясын пайдалану объектілерінде, қазан шұңқыр-газ шаруашылығының, қопарғыш жұмыстар, барлығы 13618 кәсіпорында қауіпті өндіріс объектілерін пайдаланатын, және 135 045 қауіпті техникалық жабдықтарда жүзеге асырылады.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік деңгейін көтеру бойынша қабылданып жатқан кешенді шаралар өндірістік травматизмнің санын азайтты. Бұлай, 2014 жылы – 14, 2015 жылы – 7 қаза тапты. 2014 жылы – 17, 2015 жылы – 2 адам.

Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру мақсатында шағын, орта бизнес (бұдан әрі - ШОБ) үшін әкімшілік тосқауылды төмендету бойынша, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қызмет көрсету электрондық форматта беріледі.

Қазіргі заманғы халықаралық стандарттар мен технологиялық талаптарға сәйкес өнеркәсіптік қауіпсіздіктін барлық салалар бойынша 26 қағидалар енгізілген.

Тұрақты негізде өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі инспекторлардың біліктілігін арттыру жүргізіледі.

Жергілікті қамту мониторингінің барлық субъектілерінің сатып алуларында жергілікті қамтудың үлесі 2015 - 2016 жылдар аралығында 5,6% құрады.

2016 жылдың қорытындылары бойынша 2015 жылдың қорынытндыларымен салыстырғанда тауарларды, жұмыстарды және көрсетілген қызметтердің жалпы сатып алуы 948,9 млрд. теңгеге жоғарылады (2015 жылдың ішінде – 8 416 млрд. теңгеге), жергілікті қамтудың үлесі 0,1% өсті.

Сонымен бірге, интеграция жағдайында жергілікті құрам мониторингі тыйым салынбаған.

Еліміздің ірі энергия тұтынушыларының «Мемлекеттік энергетикалық тізілімін құру» Қазақстан Республикасы Заңының негізгі нормасы болып табылады. Тізілімнің негізін еліміздің 70% астам электр энергиясын тұтынатын өнеркәсіп секторы құрайды (мысалы, халық – 15%, көлік секторы – 5%). Өнеркәсіп секорынының 50 ірі кәсіпорындары еліміздің жалпы энергия тұтынудың 36,7% тұтынады (14 842 731 963,1 кВт*сағ ээ. соммасы мөлшерінде 18,6% елдің тұтынуын «ENRC» Корпорациясы, «Қазақмыс» ЖШС, «Қазцинк» АҚ және «АрселорМиттал» АҚ құрады).

Мемлекеттік энергетикалық тізілімді (бұдан әрі – МЭТ) қалыптастыру және жүргізу бойынша 2016 жылғы 6 066 МЭТ субъектлер санын құрады.

Заңнамаға сәйкес, 2203 астам заңды тұлғалар энергетикалық аудит жүргізуде және қорытындылары бойынша бесжылдық энергия үнемдеу жоспарын әзірлеп, іске асыруға тиісті. Мемлекеттік энергетикалық реестрі (МЭР) субъектілерінің энергия үнемдеу жоспарларының жүзеге асыру саны 2016 жылы – 335 бірлік, 2015 жылы – 170 бірлік, в 2014 жылы – 20 бірлік, құрады.

2015 жылдың қорытындысы бойынша статистикалық деректері бойынша ЖІӨ-нің энергия сыйымдылығының көрсеткіші 2014 жылғы деңгейден 4%-ға төмендеп 96% құрады.

Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саясатының кезекті дамыту кезеңі болып «Ұлт жоспары – бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам» мойындалған халықаралық энергосервистік шарттар арқылы энергия үнемдеу саласына стратегиялық инвесторлар тарту 59-қадамын жүзеге асыру болып табылады. Қадам шеңберінде жеке шығындарын өтей отырып, энергия үнемдеу саласында кешенді қызмет көрсету үшін жекеменшік энергия сервистік компанияларды дамытуды ынталандыру және іс жүзінде энергетикалық шығындарды үнемдеуден қаржылай пайда табу бойынша міндет қойылды.

Энергия үнемдеу саласының даму басым бағытына өнеркәсіптік секторда энергия тиімділіктің арттыруы, энергетика, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және көлік секторы жатады, сонымен бірге энергия үнемдеу және энергия тиімділікті арттыру саласына инвестицияларды тарту және энергия тиімділік бойынша қаржыландыру мөлшерін тиімді істеу.

Сондай-ақ, энергия үнемдеу потенциалы энергетика секторында орналасқан. Энергетика бастапқы энергия ресустарының негізгі тұтынушы болып табылады.

Көліктің тез даму темптері білікті және қымбат энергия тасымалдауларын-мотор майы және электр энергиясын қажетсінеді. Осыған байланысты, көлік секторында жүргізілетін энергия үнемдеу саясаты аса маңызды болып есептеледі, жүк және адамдар тасымалын қамтамасыз ету мақсатында ең төмен энергетияның жұмсалуын көліктік құралдарын жетілдіру құрылымы.
Инвестициялық ахуалды жақсарту, оның ішінде экономиканың шикізат емес секторына ТҰК тарту

Индустриялық дамытудың инвестициялық қамтамасыз етуі елдің индустриялық-инновациялық дамуына елеулі әсер етеді.

2014 жылдан бастап 9 ай ішінде 2016 жылғы кезеңде Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағыны (бұдан әрі - ТШИ) 42,8 млрд. АҚШ долл. құрады (оның ішінде 2014 ж.. – 23,7 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 14,8 млрд. АҚШ долл. және 9 ай ішінде 2016 жылғы– 14,5 млрд. АҚШ долл.).

Салалық тұрғыда олардың ішінде ең үлкен үлес кәсіби, ғылыми және техникалық қызметіне – 30,4 % (2014 ж. – 5,9 млрд. АҚШ долл., 2015 ж.. – 5,5 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 9 ай ішінде – 4,7 млрд. АҚШ долл.), кен өндіру өнеркәсібіне –29,5 % (2014 ж. – 8,4 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 3,5 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 9 ай ішінде – 3,8 млрд. АҚШ долл.), өңдеу өнеркәсібіне -16,7 % (2014 ж. – 3,7 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 2,6 млрд. АҚШ долл. және 2016 жылғы 9 ай ішінде –2,6 млрд. АҚШ долл.), көтерме және бөлшек саудаға – 10,8 % (2014 ж. – 2,8 млрд. АҚШ долл., 2015 ж. – 1,5 млрд. АҚШ долл. США және 2016 жылғы 9 ай ішінде – 1,5 млрд. АҚШ долл.) келеді.

Негізгі экспорттық шикізаттық айқындамаларға бағаның төмендеуіне байланысты ТШИ ағынының төмендеуі байқалды.

Осылай 2014 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда (19,1 млрд. АҚШ долл.) жалпы ТШИ ағынының көлемі 2016 жылғы 9 ай ішінде 23,9%-ға төмендеді және 14,5 млрд. АҚШ долл. құрады.

Бұл ретте, бірқатар салаларда ТШИ төмендеуіне қарамастан, 2016 жылғы 9 ай ішінде 2014 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда өңдеу өнеркәсібінде фармацевтикалық өнімдерді өндіруде ТШИ 6,8 есе (2016 жылғы 9 ай ішінде – 154 млн. долл., 2014 жылғы 9 ай ішінде – 22,5 млн. долл.) және металлургия өнеркәсібінде 14,7 %-ға (2016 жылғы 1 тоқсанында – 522,4 млн. долл., 2014 жылғы 1 тоқсанында – 455,5 млн. долл.) өсті.

Жаңа экономикалық шынайлылық – дамушы елдерден капиталдың кетуі және негізгі экспорттық шикізаттық айқындамаларға бағаның төмендеуі кезінде, Қазақстан Республикасы Үкіметі алдында экономиканың шикізаттық емес секторында өнеркәсіп дамыту үшін инвестициялардың жаңа көздерін іздеу мақсаты тұр.

Инвестициялық ахуалды жақсарту мақсатымен инвесторларды қолдау бойынша айтарлықтай шаралар қолданылады, оның ішінде:

- инвестициялық субсидияны, заңнаманың тұрақтылығын, салықтар бойынша преференцияларды қарастыратын ынталандырулар пакеті енгізілді ;

- инвестициялық ахуалды жақсарту бойынша визалық және көшіп-қону тәртібін, шетелдік жұмыс күшін әкелуге, салық және кеден заңнамасын және т.б. жетілдіруге бағытталған Егжей-тегжейлі жоспар қабылданды;

- 2016 жылдан бастап инвесторлар мемлекеттік қызметтерді ала алатын ИДМ олар үшін «бір терезе» болып табылады. Сонымен қатар, «бір терезе» Қазақстанның барлық облыс орталықтарында құрылды;

- инвесторлардың құқығын және заңнамалы мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін инвестициялық омбудсмен жұмыс істейді;

- ТҰК қатысуымен ірі инвестициялық жобалар бойынша жұмысты үйлестіретін Үкімет кеңесі құрылды. Сонымен қатар, жергілікті деңгейде мәселелерді шешу үшін әкімдер жетекшілігімен барлық өңірлерде инвестицияларды тарту бойынша кеңестер құрылды.

Елбасының Қазақстан халқына 2015 жылғы 30 қарашадағы «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму» жолдауын іске асыру бойынша Жалпыұлттық іс-шаралар жоспары және «Бес институциональды реформаны іске асыру бойынша Ұлт жоспары - 100 қадам» шеңберінде одан әрі инвестициялық ахуалды жақсарту және ТҰК тартуға ерекше назар аударылатын болады.

Индустрияландыру картасы шеңберінде 2014-2016 жылдар 2,3 трлн. теңге ретте сомасы 405 жоба енгізіліп, 34,4 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.

Оның ішінде 2016 жылғы 878 млрд. теңге ретте сомасы 130 жоба енгізіліп, 10 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.

Ағымдағы жылдың аяғына дейін 600 млрд. теңге ретте сомасы 90 жоба енгізіледі, 8 мың ретте тұрақты жұмыс орны құрылады.

2014-2016 жылдар енгізілген жобалар 5 трлн. теңге ретте сомаға өнім өндірді құрады. Орташа, енгізілген жобалар ай сайын 140 млрд. теңгеден астам сомаға өнім өндіреді.

Арнайы экономикалық аймақтарды дамыту

Арнайы экономикалық аймақтар экономикалық өсу нүктесі болып табылады және өзінің орналасқан өңіріне де, сондай-ақ жылпы елдің экономикасына да оң әлеуметтік-экономикалық әсер көрсетеді.

Қазақстанда 10 АЭА қалыптастырылған. 2014 жылға дейін АЭА инфрақұрылымдарын дамыту үшін республикалық бюджеттен 94,2 млрд.теңге, ұлттық компания қаражаттарынан 41,8 млрд.теңге бөлінді.
2014-2016 жылдар аралығында АЭА инфрақұрылымдарын дамытуға республикалық бюджет және Ұлттық қор есебінен 157,6 млрд.теңге бөлінді.

Инфрақұрылым құрылысы бүгінгі күнде:

• 
  4 АЭА толық аяқталған («Сарыарқа» АЭА, «Оңтүстік» АЭА, «Бурабай» АЭА, «Қорғас-Шығыс қақпасы» АЭА);
  
• 
  4 АЭА-да инфрақұрылым құрылысы аяқталу сатысында, 2017-2018 жылдарда аяқталуы жоспарланған («Астана - жаңа қала» АЭА, «Ақтау теңіз порты» АЭА, «Тараз химия паркі» АЭА, «Инновациялық технологиялар паркі» АЭА (бұдан әрі - «ИТП» АЭА));
  
• 
  2 АЭА құрылыс жүргізілуде, аяқталуы 2019-2020 жылдарға жоспарланған («Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі» АЭА (бұдан әрі - «ҰИМТ» АЭА), «Павлодар» АЭА).
  

АЭА қатысушыларымен 2014 жылдан бастап 2016 жылға дейін 1031,5 млрд.теңге инвестициялар жүзеге асырылды. 2014 жылы – 30,9 млрд.теңге, 2015 жылы – 469,3 млрд.теңге, 2016 жылдың 9 ай ішінде инвестициялар көлемі 252,3 млрд.теңгені құрады.

2014 жылдан бастап 2016 жылдың бірінші жарты жылдығына дейін АЭА қатысушыларымен өндірілген өнімнің көлемі 60,31 млрд.теңгені құрады. 2014 жылы – 173,4 млрд.теңге, 2015 жылы – 212,6 млрд.теңге, 2016 жылғы 9 ай ішінде өндіріс көлемі 217 млрд.теңгені құрады.

АЭА жұмыс істеу кезеңінде АЭА қатысушыларымен шамамен 11 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.

АЭА жұмыс істеу кезеңінде АЭА қатысушыларымен төленген салық төлемдерінің жалпы сомасы 102 млрд.теңгені құрады.

2014 жылғы 11 қарашадағы «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Мемлекет басшысының Жолдауын жүзеге асыру мақсатында инфрақұрылымды дамыту бойынша 2015-2019 жылдарға арналған «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы әзірленді (бұдан әрі - Бағдарлама).

Бағдарлама шеңберінде басты міндет болып «ҰИМТ» және «Қорғас - Шығыс қақпасы» АЭА инфрақұрылымдарын аяқтау табылады.
Ұлттық инновациялық жүйенің дамуына көмек көрсету

Қазақстан Республикасының стратегиялық басты бағыттарының дамуы ретінде мемлекеттің инновациялық даму тарапынан жүйелі күштің нәтижесінде анықталды.

Сол кездегі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі статистика бойынша Комитетінің мәліметтері бойынша 2015 жылы – 8,1% (2585 кәсіпорын), 2014 жылы – 8,1% (1940 кәсіпорын) құрады.

Соның ішінде өнім және процесс инновациясы бойынша 2015 жылы 5,6% (1781 кәсіпорын) дейін өсті, 2014 жылы белсенділік 5,4% (1 303 кәсіпорын) құрады. Өз кезегінде ұйымдастырушылық және маркетингтік инновациялар бойынша белсенділік 804 кәсіпорынға дейін төмендеді, 2014 жылы – 637 кәсіпорын құрады.

Ғылыми-зерттеу және тәжірибелі-конструкторлық жұмыстардың ішкі шығындары 2015 жылы 2014 жылмен салыстырғанда 4,45% артты және
69 302,9 млн. теңгені құрады (2014 ж. – 66 347,6 млн. теңге. Сонымен бірге олардың ЖІӨ үлесі 2014 жылдың шеңберінде қалды - 0,17%.

Өнім және процесс инновациясына (технологиялық инновацияға шығындар) 2015 жылы 655 361 млн. теңгені құрады (2014 ж. – 434 602,6 млн. теңге).

2015 жылы 2014 жылмен салыстырғанда инновациялық өнімнің көлемі 203 189,3 млн теңге азайды және 377196,7 млн. теңгені құрады (2014 ж. – 580 386 млн. теңге).

Инновациялық өнімнің ЖІӨ-ге үлесі 2015 жылы 0,92% дейін құрады, 2014 жылы – 1,46% теңелді.

Индустриалдық-инновациялық даму үшін жағдай жасау техникалық реттеу және метрология жүйесін дамытумен тығыз байланысты.

2016 жылғы 30 қаңтардағы жағдай бойынша Нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорында стандарттау жөніндегі нормативтік құжат шамамен 69500–ге жетеді, (олардың қатарында: ҚР СТ ұлттық стандарттар – 6842, ГОСТ мемлекетаралық стандарттар – 24613), 2015 жылғы 15 желтоқсанмен салыстырғанда стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың саны 1000-ға артты.

Экономиканың басым салаларын дамыту мақсатында жыл сайын Қазақстан Республикасының Индустриаландыру картасына кірген кәсіпорындарға сервистік қызмет көрсетуге және Кеден одағының техникалық регламенттеріне дәлелдеу базасын жасауға бағытталған стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар әзірлеуді қарастыратын Мемлекеттік стандарттау жоспары қалыптастырылады.

Жыл сайын менеджмент жүйесін сертификаттаған және енгізген кәсіпорындардың, оның ішінде экспортқа бағытталған кәсіпорындардың саны ұлғаюда. 2016 жылғы 30 қаңтардағы жағдайы бойынша ИСО халықаралық стандарттарының негізінде 9674 кәсіпорын сертификатталды, 2015 жылмен салыстырғанда менеджмент жүйесін енгізген кәсіпорындардың саны 992-ге артты.

Республиканың эталондық базасының эталондары мен эталондық жабдықтарының саны 101 бірліктен тұрады, оның ішінде мемлекеттік эталондар - 52, жұмыс эталондары - 49, бұл отандық экономиканың мүдделерін толық көлемде қамтамасыз етеді.

Ұлттық аккредиттеу орталығы аккредиттеу жөніндегі (ILAC және IAF) халықаралық ынтымақтастықты тану бойынша көпжақты келісімдердің қол қоюшысы, сондай-ақ аккредиттеу жөніндегі Азиялық-Тынық мұхиттық ынтымақтастықтың (PAC) толық құқылы мүшесі болып табылады және ИСО/МЭК 17011 «Сәйкестікті бағалау жөніндегі органдарды бағалауды және аккредиттеуді жүзеге асратын органдар. Негізгі талаптары» халықаралық стандартының талаптарына сәйкес келеді.

СРО және СЗ-ларын Кеден одағының СРО және СЗ бірыңғай тізіліміне, енгізу тәртібі туралы ережеге сәйкес Кеден одағының техникалық реглементтері бойынша СРО және СЗ бірыңғай тізілімінің (бұдан әрі – КО ТР) өзектендірілген қазақстандық бөлігіне 2016 жылғы 31 желтоқсандағы жай-күйі бойынша КО ТР сәйкестікке өзектендірілген 81 СРО және 228 СЗ енгізілді, 2014 жылғы 31 желтоқсанмен салыстырғанда 8 СРО және 84 СЗ-ға артық.

2014-2016 жылдар жоспарлы түрде аудандардың геологиялық құрылысын зерттеу мен пайдалы қазба кенорындарын бағалау және жерасты суларын іздеу-барлау жұмыстарын жүргізуге негіздеуге бағытталаған ауданды геологиялық жете зерттеулер (АГЖ-200), кенді аудандарды геологиялық минерагенді карталау (ГМК-200), 1:200 000 масштабта тереңдікті геологиялық карталау (ТГК-200), инженерлік-геологиялық зерттеулер гидрогеологиялық жете зерттеулерді қамтитын аймақтық геологиялық зерттеулер жүргізілді.

2014 жылы АГЖ-200 бойынша 5 нысанда жұмыстар аяқталды, барынша перспективті аудандар бойынша болжамды ресурстар бағаланды: алтын -375,4 тонна, мыс – 31,5 млн.тонна, полиметалдар(қорғасын және мырыш) – 13,0 млн.тонна; молибден – 230,5 мың тонна; темірлі-марганецті рудалар – 268,3 млн.тонна. Сондай-ақ, АГЖ -200 бойынша 6 жаңа нысанда жұмыстар басталды.

АГЖ-200 бойынша 2016 жылы 6 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 1,8 тонна, мыс – 23,3 млн.тонна, полиметалдар – 0,9 млн.тонна, қалайы – 98,5 мың тонна, вольфрам – 457,8 мың тонна, никель – 1,2 млн. тонна, темір кендері – 4,6 млрд.тонна және т.б.

ГМК-200 бойынша 2014 жылы 2 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 103 тонна, мыс – 0,7 млн.тонна, қорғасын -7,4 млн.тонна, мырыш – 7,4 млн.тонна, молибден – 0,2 млн.тонна, темір кендері – 1172,0 млн.тонна, ванадий, сирек жерлер.

ГМК-200 бойынша 2016 жылы 1 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 3,5 тонна, мыс – 5,4 млн.тонна, полиметалдар – 0,9 млн. тонна.

ГГК-200 бойынша 2014 жылы 2 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 450 тонна, полиметалдар – 4,5 млн. тонна, темір кендері – 430,0 млрд.тонна.

ГГК-200 бойынша 2016 жылы 2 нысанда жұмыстар аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: вольфрам – 1,8 млн. тонна.

Алдыңғы үш жылмен салыстырғанда, жұмыстар көлемі және арнаулы индикаторлар 2014-2016 жылдар АГЖ-200, ГМК-200 және ТГК-200 бойынша жұмыстар нәтижесі алдыңғы деңгейде қалады.

2012-2016 жылдар аралығында 1:200 000 масштабты инженерлік-геологиялық зерттеулермен гидрогеологиялық жете зерттеуде: Орталық, Солтүстік және Оңтүстік, Шығыс және Батыс Қазақстанның шекаралы аймақтарында, жерасты тұщы су тапшы аудандар мен қарқынды техногенді жүктерді сезінетін аймақтарда ауданы 50,9 мың шаршы км.болатын ауданда 10 нысанда жұмыстар аяқталды.

Минералды-шикізат базасын, жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану мақсатында 2014 жылықатты пайдалы қазбаларға іздеу, іздеу-бағалау және жерасты суларына іздеу-барлау жұмыстары жүргізілді. Іздеу жұмыстары 2014 жылы 4 нысанда аяқталды. Жұмыстар нәтижесінде болжамдық қорлар бағаланды: алтын – 54,1 тонна, мыс – 4,8 млн.тонна, молибден – 15,1 млн.тонна.

2016 жылда 6 жаңа нысанда іздеу жұмыстары аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: алтын – 46,1 млн.тонна, мыс – 11,4 млн.тонна, полиметалдар – 0,4 млн. тенге.

2014 жылы 16 учаскеде іздеу-бағалау жұмыстары аяқталды, нәтижесінде С₂ категориясы бойынша қорлар есептелді: алтын – 24,7 тонна, күміс – 632,4 тонна, мыс – 1,3 млн.тонна, қорғасын – 151,3 мың тонна, мырыш – 310,2 мың тонна; молибден – 19,2 мың тонна, сондай-ақ болжамдық ресурстар бағаланды, барлығы: алтын – 48,7 тонна, мыс – 1,0 млн.тонна, мырыш – 1,0 млн. тонна, титан – 442,0 мың тонна.

2016 жылда 6 жаңа нысанда іздеу-бағалау жұмыстары аяқталды, нәтижесінде келесі болжамдық ресурстар бағаланды: мыс – 0,9 млн.тонна, полиметалдар – 1,1 млн. тенге.

Алдыңғы үш жылмен салыстырғанда, жұмыстар көлемі және арнаулы индикаторлар 2014-2016 жылдар іздеу және іздеу-бағалау жұмыстары бойынша жұмыстар нәтижесі алдыңғы деңгейде қалады.

2016 жылда болжамды ресурстарын бағалау қатты пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің: алтын – 1,9 мың тонна, мыс – 41 млн.тонна, полиметалдар - 3,4 млн.тонна.

Мемлекеттік тордағы жерасты суларының 4345 пунктінде, жерсілкінудің гидродинамикалық нышанын зерттеу бойынша 12 постта, жерасты суларының техногенділастананған 5 полигонында, қауіпті геологиялық процесстерді 39 постта және 2 полигонында жерасты суларына және қауіпті геологиялық процестеріне мониторингі жүргізілуде.

2014 жылы жер қойнауын пайдаланушылар есебінен қорларды ұлғайтуда Мемлекеттік сараптама жүргізу нәтижесінде төмендегі пайдалы қазбалар қорларының өсімі анықталды: алтын (103,2 т), уран (109,2 мың.тонна), молибден (37,9 мың. тонна), мыс (3 469,7 мың.т), қорғасын (4,75 мың.т), мырыш (29,22 мың.т), күміс (1 239,8 мың.т), күкірт (9,9 мың.т), марганцті рудалар (147,3 мың.т), кадмий (157,4 т), калий тұздары (330 118,0 мың.т), мұнай (117 987 мың.т), газ (126 293 млн. м³), конденсат (86 705 мың.т), техникалық сулар (49 613 мың.м³/тәу.).

2015 жылы жер қойнауын пайдаланушылар есебінен қорларды ұлғайтуда Мемлекеттік сараптама жүргізу нәтижесінде төмендегі пайдалы қазбалар қорларының өсімі анықталды: алтын (60 760,07 т), күміс (7 855,49 мың.т), мыс (3 005,17 мың.т), темір кендері - (1 038 853,7 мың. тонна), молибден (33 540,5 мың. тонна), никель – (6,4 мың. тонна), уран (3 267,59 мың.тонна), мұнай (83 383,3 мың.т), газ (18 807,2 млн. м³), конденсат (3 693,0 мың.т), техникалық сулар (123,582 мың.м³/тәу.).

Қазақстан Республикасының минералды-шикізат қорының қазіргі таңдағы жағдайымен мемлекеттік органдарды анықтамалық-аналитикалық мәліметтермен қамтамасыз ету мақсатында және Қазақстан Республикасының минералды-шикізат базасына 2014 жылы мониторинг жасауда елдің геологиялық қызметін дамыту барысында анықтамалық-аналитикалық жүйесі 35 түрлі қатты пайдалы қазбалар бойынша жаңа мәліметтермен толықты, 2009-2014 жылдар аралығында мұнай, конденсат, газ және жерасты сулары бойынша, Қазақстан Республикасы аумағында көмірсутек шикізаты, қатты және кең таралған пайдалы қазбалар бойынша мониторингтік карталар жаңартылды және қолданысқа енгізілді, республикадағы минералды шикізат ресурстарын пайдаланылуы мен жағдайы туралы анықтама жасалды. «Геология және жер қойнауын қорғау» журналының төрт номері баспаға шығарылды.

Қазақстан Рсепубликасының минералды-шикізат базасын жүргізу бойынша 2015 жылы келесі жұмыстар жалғастырылды: ірі алтын-уранды, сирекметалды және алмазды аймақ – Көкшетау орталық массиві және оның жиектелу перспективасын бағалау бойынша; Қазақстандағы геологиялық барлау жұмыстарын негіздеу, технологиялық қамтамасыз ету және нәтижелілігі бойынша материалдарды жинақтау және талдау (соның ішінде - шетелдік) бойынша; пайдалы қазбалардың 8 түрі бойынша кен орындары мен кеніштердің анықтамасын дайындау бойынша.

3 нысан бойынша жұмыстар аяқталды: көмірсутек шикізаты, қатты және кең таралған пайдалы қазбалардың лицензиялық және тендерлік нысандар бойынша жаңартулар және мониторингті карталарды дайындау бойынша; қатты пайдалы қазбалар, мұнай конденсат, газ және жер асты суларының 35 түрі бойынша Қазақстан Рсепубликасы минералды-шикізат базасының анықтамалық-аналитикалық жүйесін (ААЖ) жаңа мәліметтермен толықтыру бойынша. Есептер «Қазгеоақпарат» РГАО геологиялық қорына өткізілді.

2016 жылы жер қойнауын мемлекеттік сараптау нәтижесінде келесі пайдалы қазбалар қорлары өсімі алынды: алтын (26176,98 кг), мыс (1581,8мың тонн), қорғасын (36,4 мың тонн), күміс (13718,8 тонн), титаномагнетитті кен (226100,0 мың тонн), көмір қыртысындағы метан (1722,7 млн.м3), мұнай (48861,1 мың тонн), конденсат (400,3 тыс.тонн), термальды жер асты сулары (13,5 мың м3/тәул.).

Қазақстан Республикасының минералды-шикізат базасын жүргізу бойынша 2015 жылы келесі жұмыстар аяқталды: ірі алтын-уранды, сирекметалды және алмазды аймақ – Көкшетау орталық массиві және оның жиектелу перспективасын бағалау бойынша; Қазақстандағы геологиялық барлау жұмыстарын негіздеу, технологиялық қамтамасыз ету және нәтижелілігі бойынша материалдарды жинақтау және талдау (соның ішінде - шетелдік) бойынша; пайдалы қазбалар түрлері бойынша кен орындары мен кеніштердің анықтамаларын (24) дайындау бойынша. Есептер «Қазгеоақпарат» РГАО геологиялық қорына өткізілді.

Пайдалы қазбаларды өндіру көлемі бойынша Қазақстан әлемде келесі орында, бірінші - хромиттер (38%) екінші – уран (19%), 3-ші – марганец (30%), 3-ші – қорғасын (10,1%), 4-ші – мырыш (9,5%), алтынші – темір (6%), жетінші – көмір (4%), сегізінші – мыс (5,5%), он екінші орын - мұнай (1,8%), он төртінші орын – бокситтер, он төртінші орын – алтын, жиырам бірінші – газ кемінде 1%.

Жер қойнауын пайдалану нысандарының жалпы саны: 2014 жылы (ҚПҚ)-432 (барлау-123, өндіру-191, барлау/өндіру-118), жерасты сулары (ЖС)-186 – (барлау-6, өндіру-170, барлау/өндіру-10).

2015 жылы (ҚПҚ) -478 (барлау-173, өндіру-190, барлау/өндіру-115), жерасты сулары (ЖС)-180 – (барлау-2, өндіру-167, барлау/өндіру-11).

2016 жылы (ҚПҚ) -538 (барлау-238, өндіру-187, барлау/өндіру-113), жерасты сулары (ЖС) -1180 – (барлау-2, өндіру-167, барлау/өндіру-11).

Жер қойнауын пайдаланудың минералдық шикізат кешеніне 2012-2016 жылдар аралығында салынған инвестициялар 6 318,4 млрд.теңгені құрады, соның ішінде: 2014 ж.-1 220,9 млрд. теңге, 2015 ж. -1 269,7 млрд. теңге, 2016 ж. – 1 517,5 млрд. теңге.

- қазақстандық кәсіпорындардың төменгі технологиялық және инновациялық әлеуетіне байланысты өнімнің бағасы және сапасы жағынан бәсекеге қабілеттілігінің төмендігі;

- жабдықтаушылардың және өзіндік құрамдық базаның экожүйемен дамымағанына байланысты өндірілетін өнімнің қосылған құнының және лқшаулаудың төмен деңгейі;

- кәсіпорындарды дамыту үшін қолжетімді қаржыландырудың жетіспеушілігі, бұл сала өсімінің баяулауына алып келеді;

- техникалық реттемелеу жүйесі жеткілікті дамымаған;

- қазіргі бар кәсіпорындардың өсімі және жаңа кәсіпорындарды құру үшін білікті кадрлардың тапшылығы.

- кәсіпорындар қаржыландыруының тапшылығы, оның ішінде құрылыс индустриясы Индустрияландыру картасын іске асыруында;

- құрылыс материалдары өндірісінің маусымдығы күз-қыз мезгілдерінде кәсіпорындардың жүктемесіне кері әсерін тигізеді, сұраныстың төмендеуі, нәтижесінде саланың жалпы дамуына кері әсері;

- технологиялық құрал-саймандардың тозуы, нәтижесінде өндірістердің технологиялық құралдырандыруының және жаіартуының қажеттілігі.

- саладағы бар кәсіпорындардың технологиялық жабдықтардың тозуы, өндірістерді жаңғырту және техникалық қайта құралдану қажеттілігі;

- төмен инвестициялық белсенділік;

- отандық өнімінің таяу және алыс шет елдердің ұқсас тауарлардың бағасы бойынша бәсекелестікке жарамсыздығы.

- электрэнергияға тарифтердің жыл сайын өсуі;

- таурлық өнімдерді жөнелту үшін теміржол вагондарының тапшылығы (жабық және ашық вагондар);

- «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы» АҚ қызмет тарифтерінің тұрақты өсуі (бұдан әрі – «ҚТЖ» ҰК» АҚ);

- Қытай және ЕО-ның отандық фосфор өнім экспортының кедендік бажы;

- өнімдерді ішкі нарыққа сату.

- инвестициялық жобаларды іске асыру үшін қаржы құралдарының жоқтығы;

- Дәрі-дәрмектерді сараптау Ұлттық орталығында ММБ, медициналық жабдықтар мен дәрі-дәрмектерді тіркеудің ұзақ мерзімдері процедурасымен;

- Кепілді сату нарығының болмауы;

- Тегін медициналық көмектің кепіл көлемі аясында медициналық құрал-жабдықтарды сатып алу үшін ұзақ мерзімді келісім-шарттар бойынша тетіктің болмауы;

- Экспорт әлеуетінің төмендігі GMP халықаралық стандарт талаптарына кәсіпорындардың сәйкес келмеуіне байланысты.

Жеңіл өнеркәсіпте жүйелі проблемалар қатары бар:

- негiзгi қорлардың едәуiр тозуы және өнiмнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiнiң төмен деңгейi;

- отандық салалық өнімдердің тұтыну үлесінің төмендігі;

- еңбек жағдайларының қолайсыздығына байланысты білікті кадрлық ресурстардың жетіспеушілігі;

- жүн және былғары шикізат сапасының төмендігі;

- салаға қаржы жұмсалымының жоқтығы;

- қосылған құны төмен тауарлар экспортының жоғары үлесі;

- отандық брэндтердің іс-жүзінде толық жоқтығы.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында бірқатар проблемалар бар:

- жаңа көкжиектердің құрылысы баяу серпінде болуы, көмір тасымалдау мен жабдықтардың технологиялық қауіпсіздік сұлбаларын желдету тұрғысынан дайын және тазалауға арналған забойларды тұрақты желдету, төменгі қабатта жатқан көмір қорын аршу үшін күрделі қазбалау мен желдету арналары, қыртыстарды алдын ала желдету әсері;

- тау-кен қазба жұмыстарын ұйымдастыруда қауіпсіз жағдайға келтіру жеткіліксіздігі;

- мұнай және газ ұңғымалар жалпы қоры ұлғаю салдарынан тізбекаралық қысымның (ТАҚ) көбеюі;

- технологиялық жабдықтар тозуының жоғары деңгейі (50-ден - 70%-ға дейін);

- құрылыс құрылымдар элементтері, құрылыстар мен ғимараттар ескереді және өз қабілетін жоғалтады;

- жылу энегиясының тапшылығы.
«Жергіліктір қамту» саласында бірнеше проблемалық мәселелер бар:

• 
  тауарларды, жұмыстарды және қызмет көрсету бойынша сатып
  

• 
  ірі компаниялардың ішінде өндіріс циклының процессі кезінде жеке
  

• 
  интеграциялық процесстердің активтендірушілгіне байланысты
  

Жер қойнауын пайдаланушыларымен тауарлар, жұмыстар және қызмет

көрсету бойынша сатып алулар жөнінде ақпаратты ұсыну бойынша бақылаудың төмен деңгейі;

тауар биржалар арқылы жер пайдаланушыларымен сатып алуларды іске

асыру;

жергілікті қамту бойынша сараптаманы іске асыру;

жобалау кезеңінде жергілікті қамтудын үлесін үлкею қажеттілігі;

жергілікті қамтудың үлесін улкейту бойынша өнім бабында келісімнің

операторлардың міндеттемелердің жоқтығы;

офсеттік келісімдерін қолдану мәселелері.

Статистикалық мәліметтер бойынша 2015 жылы еліміздің электр энергиясы 75,1 мың кВт/сағ құрады. Электр энергияның негізгі тұтынушысы өнеркәсіп секторы болып табылады. Өнеркәсіп секторымен электр энергиясын тұтыну үлесі 68,4% құрайды, алайда Еуропалық одақ елдерінің бұл көрсеткіші – орташа 24%.

Өнеркәсіптік және энергетикалық кәсіпорындарының көпшілігі ескірген технологияларды және тозу дәрежесі елеулі жабдықты пайдаланатыны, энергия шығынының көздерінің бірі болып табылатын елеулі тозу дәрежесімен жабдықтарды (жабдықтардың физикалық тозуы – 45-60%) пайдалануы өнеркәсіп секторы электр энергияны тұтынудың жоғары көрсеткішінің маңызды себебі болып табылады.

Экономиканың электрге және жылу энергиясына мұқтаждығы экономиканың барлық секторларында энергия үнемдеуді насихаттау және дәріптеудің жеткіліксіз деңгейінен, энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру мәселелерінен жеткіліксіз хабардар болуы салдарынан халықтың электр мен жылу энергиясын тиімсіз және ұтымсыз пайдалануы елдің энергия тұтынуының өсуіне әкеледі.

1) шикізат секторында инвестициялар үлесінің басымдылығы:

2) инвесторларға қолдау және қызметтер көрсету жетілмеген жүйесі, сонымен қатар шетелде инвестицияларды тарту саласында халықаралық өкілдіктер желісі;

3) Қытай және Ресеймен салыстырғанда нарықтың үлкен емес сыйымдылығы;

4) мұнай және металдар бағаларына әлемдік жағдаятына тәуелділігі.

Осы мәселелерді шешу келесі жолдармен мүмкін:

• 
  инвестициялық ахуалды ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес жақсарту;
  
• 
  Қазақстанның инвестициялық стратегиясын әзірлеу;
  
• 
  ТҰК тарту бойынша тауашалы жобаларды қалыптастыру;
  
• 
  Қазақстанның инвестициялық мүмкіншіліктері туралы ақпараттық-презентациялық жұмысты ілгерілету бойынша жұмысты белсендіру;
  
• 
  инвесторларға мемлекеттік қолдау шараларын «бір терезе» қағидаты шеңберінде көрсету;
  
• 
  инвесторлардың құқықтарын қорғау бойынша инвестициялық омбудсменнің тиімді жұмысы.
  

Жобалар бастамашыларының тиімсіз жоспарлауы салдарларынан Индустрияландыру картасы жобаларының уақтылы іске қосылмауы, сондай-ақ жобалық қуатқа қол жеткізбеуі мүмкін

Индустриялиандыру картасы жобалаының ағымдағы мәртебесі бойынша тұрақты мониторинг жүргізілетін болады.
Арнайы экономикалық аймақтарды дамыту

Қол жеткізілген белгілі-бір нәтижелерге қарамастан, келесідей мәселелерді жоюға қатысты арнайы экономикалық аймақтардың тиімділігін арттыру бойынша жұмысты жалғастыру қажет:

• 
  АЭА басқарушы компаниясы болып табылмайтын, әр түрлі ұйымдармен жүзеге асырылатын инфрақұрылым объектілерінің құрылысының уақытылы аяқталмауы және қаржыландырудың жеткіліксіздігі;
  
• 
  АЭА әркелкі институционалдық дамуы;
  
• 
  АЭА жұмыс істеуі, сонымен қатар АЭА аумағында жеңлдетілген салық салу бөлігінде, АЭА қызметін реттейтін заңнамада олқылықтар мен коллизиялардың болуы.
  

АЭА дамыту борйынша Мемлекет Басшысының тапсырмассына сәйкес, халықаралық деңгейдегі сарапшы – мемлекеттің қатысуымен «JURONG» сингапурлық компаниясы тартылды. Аталған ұйым барлық АЭА қызметіне, қаржыландыру құрылымына, жоспарлауға, сонымен қатар АЭА-дың қолданыстағы заңнамасына талдау жүргізді. Бұдан әрі, барлық АЭА-да басқару және инвесторлармен жұмыс істеудің халықаралық стандарттарын енгізу жоспарлануда. Бұл жұмыспен «Kaznex Invest» АҚ негізінде жұмыс істейтін Бірыңғай үйлестіру орталығы айналысатын болады (БҮО).

Сондай-ақ, АЭА-да инвесторларға барынша қолайлы жағдай жасау үшін және АЭА сапалы жоғарғы технологиялық жобалармен толықтыру үшін мәселелерді жүйелі шешуге бағытталған заңнама жасақталды.
Ұлттық инновациялық жүйенің дамуына жәрдемдесу

Тікелей шетелдік инвестициялар (бұдан әрі - ТШИ) ағынын артуы және өндірістің тез дамуы, елдің табиғи ресурстарын тиімді қолдануға ықпал еткен озық өнеркәсіптік саясат нәтижесінің негізінде соңғы 20 жыл ішінде Қазақстан қатты экономикалық өсімге өзгерді. Сонымен бірге:

- инновациялық шағын компанияларды қаржыландыру үшін венчурлік капитал нарығының жетілмегіндігі,

- инновацияда жеке секторлардың нашар қатысуы, инновациядағы сұранысты тиімді механизмдермен қаматамасыз етудің жоқтығы,

- инновациялық саясаттың аймақтық дамудан бөлектігі,

- инновация жолындағы әкімшілік кедергілері,

- экономиканың жоғары технологиялық секторлардың дамуы бойынша міндеттердің орындалуы және жеделдетілген индустрияландыруды шақыруда білімнің отандық жүйесінің қол жетімсіздігі,

- мемлекеттік сектор, университеттер мен өнеркәсіптегі инновацияны дамыту, сондай-ақ инновацияны жасаушы түсінігінің жеткіліксіздігі сияқты мәселелер бар.

Осының барлығы экономиканың дамуында инновацияның салымы жиынтығында елеулі түрде шектейді.
Техникалық реттеу және метрология саласында оң өзгерістермен қатар Нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорында (бұдан әрі – НТҚ) НТҚ Бірыңғай қорын қалыптастыру және жүргізу бойынша салалық ведомстволардың төмен қызығушылықтары орын алған.

Жыл сайын қор НТҚ-ның көп санымен толықтырылады, осыған байланысты қолданыстағы ақпараттық жүйелерді жаңарту және одан әрі дамыту арқылы құжаттардың өзін және қордың жұмыс жасауын қамтамасыз ететін ақпараттық жүйелердің ақпараттық қорғалуын қамтамасыз ету қажет.

Сонымен қатар, менеджмент жүйесін енгізуге кәсіпорындардың мүдделіліктің төмендігі, менеджмент жүйесінің жаңа бағыттары бойынша сарапшы-аудиторлардың жетіспеушілігіжәне немқұрайлы қарау сияқты мәселелер бар.

Экономиканың, сонымен қатар ғылым мен техниканың дамуы өлшем құралдарының қолданылатын паркін үнемі жаңартуды қажет етеді.Бұл ретте жаңарту өлшеу ауқымдарын кеңейту және өлшеу дәлдігін жоғарылату жағына қарай болады. Осыған байланысты, заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтеріне тиесілі бірқатар бастапқы эталондар, сондай-ақ жұмыс өлшем құралдары жыл сайын салыстырып тексеруге республикадан тыс шығарылады. Мұндай жағдай отандық өнімдердің әлемдік нарыққа шығуын тежейді, өзінің бастапқы эталондары мен жұмыс өлшем құралдарын салыстырып тексеруге мәжбүр болған басқа елдерге республиканың техникалық және экономикалық тәуелділігін қалыптастырады.

Саудадағы техникалық кедергі/ санитариялық және фитосанитариялық (бұдан әрі – СТК/СФС) жөніндегі ақпараттық орталықтың жұмыс істеуі шеңберінде мынадай проблемалар бар:

1) Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының барлық ДСҰ-ға мүше елдер қабылдаған қағидалар мен техникалық нормаларды зерделеп оқуға мүдделі еместігі;

2) мүдделі мемлекеттік органдардан және кәсіпорындардан хабарламаларда көрсетілген толық мәтінді құжаттарды ұсыну туралы сұраулардың төмен деңгейде екені байқалады.

Кеден одағының бірыңғай нарығын құрудың және оның жұмыс істеуінің іргетасы тауарлардың еркін орын ауыстыруы болып табылатынын атап өту қажет. Халықаралық саудада техникалық кедергілердің болуы Кеден одағына қатысушы елдер өнімінің сыртқы нарықтарға шығуы үшін де, отандық тұтынушылардың шетел өнімдеріне қол жеткізуі үшін де кедергі жасайды. Саудада техникалық кедергілерді жою тетіктері сәйкестікті бағалау нәтижелерін өзара тануға негізделеді.

Бұдан басқа, техникалық реттеу саласында тәжірибелі мамандардың жетіспеуі, техникалық регламенттерді бейімдеу мен енгізудің тиісті деңгейде жүргізілмеуі,Ммелекеттік стандарттау жоспарын қалыптастыру кезінде нормативтік құжаттарды әзірлеуге ұсынылатын жинақтардың болмауы (жалпы техникалық талаптар, сынақтар әдістері), техникалық регламенттерді әзірлеу кезіндегі нәтижелерін пайдалану үшін ғылыми негізделген статистикалық деректер мен сынақтардың болмауы сияқты өткір мәселелер тұрғанын атап өту қажет.

Техникалық реттеу және метрология ұлттық жүйесінің халықаралық жүйемен сәйкестік деңгейін арттыру

Техникалық реттеу және метрология саласының басым бағыты өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тұтынушыларды өнімнің сапасы мен қауіпсіздігіне қатысты жаңылыстыратын әрекеттердің алдын алу және бәсекеге қабілетті өнім өндіруге жағдай жасау және оны халықаралық және өңірлік нарыққа жылжытуға көмектесу болып табылады.

Салалардағы техникалық реттеу және метрологияны дамытудың негізгі мәселесі ғылым мен өндірістің ықпалды байланысының, нәтижелері салаларға қатысты кәсіпорындарды ғылыми-техникалық қайта жарақтандыру, индустриализациялау мәселелерін шешу үшін пайдаланылуы мүмкін ғылыми-зерттеу жұмыстарын қаржыландырудың болмауы болып табылады.

- кеден одағының техникалық регламенттерін әзірлеу бойынша жоспарды іске асыру;

- мемлекеттік стандарттау бойынша жоспарды іске асыру;

- кеден одағының техникалық регламенттерімен өзара байланысты ұлттық және мемлекетаралық стандарттарды талдау және жүйелендіружі жүргізу;

- халықаралық, өңірлік және шетелдің ұлттық стандарттарын, сондай-ақ деректер қорын толықтыру және бейімдеу (аудару);

- нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорының қызметін дамыту, кеңейту және оны сүйемелдеу;

- ҚР ИДМ Техникалық реттеу және метрология комитетінің Қазақстан стандарттау және сертификаттау институты республикалық мемлекеттік кәсіпорынының Саудағы техникалық кедергі, санитарлық және фитосанитариялық шаралар жөніндегі Ақпараттық орталығы қызметін қамтамасыз ету және техникалық реттеу саласындағы ақпараттық жүйелерді дамыту;

- кәсіпорындарда менеджмент жүйесін енгізу бойынша өңірлік (салалық) семинарлар өткізу;

- техникалық реттеу және метрология саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру және даярлау;

- аккредитеу, соның ішінде ТС и ЕЭП бойынша халықаралық өңірлік ұйымдар жұмысының шеңберінде халықаралық ынтымақтастықты дамыту;

- техникалық реттеу және метрология саласындағы, соның ішінде техникалық комиттердің (ИСО, МЭК, МГС, ILAC, IAF, СООМЕТ) халықаралық, өңірлік және басқа да ұйымдар жұмысы шеңберіндегі ынтымақтастық;

- өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру үшін метрологиялық зерттеулер мен техникалық реттеу нәтижелерінің негізінде бәсекеге қабілетті ғылымды қажетсінетін жоғары технологиялық німдерді дамыту және өндіру.

1) Ғылыми-қолданбалы зерттеулер жүргізуде геологиялық инфрақұрылымның, заманауи зертханалық базаның, тас материалдарды сақтау қоймасының жоқтығы;

2) геологиялық барлау жұмыстарының бүкіл топтамасын жүргізуде саланың кәсіпорындарының техника және құрал-жабдықтар импортына толық тәуелділігі;

3) нарықтың сыртқы және ішкі конъюнктурасына тәуелділігі;

4) геологиялық барлау кешенінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың жеткіліксіз деңгейі;

5) салада білікті мамандардың, сондай-ақ әйгілі кәсіби ассоциациялардың мүшесі болатын тәуелсіз сарапшылардың жетіспеушілігі;

6) геологиялық қорларға аудандардың жетіспеушілігі, бұл геологиялық мәліметтердің сақталуын қауіп астына қояды.
Жер қойнауын пайдаланудың өзекті мәлеселер тізіміне мыналар жатады:

- артта қалған техникалық база, ғылыми-зерттеу және тәжірибелі-конструкторлық жұмыстардың қысқартылуы, минералдық-шикізат кешенінің стратегиялық дамуын мемлекеттік басқарудың тиімді механизимдерінің болмауы;

- минералдық-шикізат, тау-кен қайта өңдеу және металлургиялық кешеннің ғылыми-техникалық және ұйымдастырушылық-құрылымдық потенциалының әлсіз ықпалы, сондай-ақ Қазақстанның минералдық-шикізат базасын зерттеу мен игеру процестерін реттейтін тиімді жүйенің жетіспеушілігі;

- шикізаттық кешендерді реттеуді қамтамасыз етуге және кешеннің дамуына жаңа серпінді қалыптастыруға барынша мүмкіндік бермейтін нормативті құқықтық базаның мүлтіксіз болмауы.