-бөлім. Аяны/саланы дамытудың басым бағыттары

3-бөлім. Аяны/саланы дамытудың басым бағыттары

Қара металлургияны дамыту болат алу үшін жоғары сапалы шикізат өндірісі, ферроқорытудың жаңа түрлерінің өндірісі, болаттың жаңа түрлерінің өндірісі және жоғарылегирленген болаттың түрлерін кеңейту бойынша басым бағыттарды іске асыруға бағытталатын болады.

Елдің түсті металлургиясын дамыту базалық металдар (мыс, алтын, титан, алюминий) өндіруді кеңейтуге, бұйым өндірісінің (илектер, сымдар, бейіндер мен қорытпалар, фольгалар, зергерлік бұйымдар, аралас салалар үшін бұйымдар) көлемін ұлғайтуға бағытталатын болады.

Қазақстанда бұрын өндірілген никел өндірісі, кобальт-никел кенінің «Горностаевск» кенорнында қуаты 40 мың тонна тауарлы ферроникел өндіретін металлургиялық комбинаттың құрылысы бойынша мәселелер пысықталуда.

Басымды бағыт – автокөлік құралдарын, олардың бөлшектерін және қозғалтқыштарын өндіру – Қазақстандағы машина жасаудың жалпы көлемінде елеулі үлес алатын экономиканың жаңа индустриясы.

Қазақстан Республикасы автомобиль өнеркәсібін одан әрі дамыту стратегиясы отандық компаниялардың General Motors, Hyundai, Kia, Peugeot, Renault-Nissan-Avtovaz, Skoda, Toyota, Iveco секілді әлем көшбасшыларымен ынтымақтастығында негізденеді. Бұл стратегия Қазақстанға қысқа мерзімде технологиялық қалуды, келешекте ғаламдық автомобиль экожүйесіне енуге көмек беретін құзыреттілікті шұғыл өсіруді орындауға көмек береді.

Шаралар:

- автомобильдердің ірі сериялы өндірісіне бағытталған жобаларға қолдау көрсету;

- өзіндік автоқұрауыштық базаны құру;

- ішкі сұранысқа ынталандыру;

- шикізат емес тауарларын сату нарығын кеңейту;

- техникалық ретте инфрақұрылымын құру; ішкі нарықтағы тауарлардың қауіпсіздігі мен сапасын арттыруға бағытталған техникалық ретте жүйесін жетілдіру және нысыналы экспорт нарығындағы техникалық кедергілерді еңсеру; кешенді кәдеге жарату жүйесінің құрылуын ынталандыру;

- автомобиль өнеркәсібі секторын білікті кадрлармен қамтамасыз ету.
2. Электр машиналарын және электр жабдықтарын өндіру.

Басымды бағыт - Сектор өндірісі өнімінің ішкі нарығы 3,5 млрд. АҚШ долларын құрайды, оның ішінде 2,9 млрд. АҚШ доллары импортқа қатысты. Ішкі нарықтың және басымды тауар топтары бойынша макроөңірлер нарықтарының импорттық сыйымдылығы 1 млрд. АҚШ долларын және тиісінше 38 млрд. АҚШ долларын құрайды.

- еңбек өнімділігін арттыру;

- шикізат емес тауарларды сатуға арналған нарықтарды кеңейту;

- қазіргі бар кәсіпорындардың қуаттылығын жаңғырту;

- ішкі нарықта өнімнің қауіпсіздігін және сапасын арттыруға бағытталған техникалық ретте жүйесін жетілдіру және нысаналы экспорттық нарықтардағы техникалық кедергілерді еңсеру;

- қаржылық ресурстардың қолжетімділігін арттыру;

- жаңа өндірістер пайда болуы үшін жағдай жасау; технологиялар және ҒЗТҚЖ трансфертін қолдау.
3. Ауыл шаруашылық техникасының өндiрiсi

Қазақстандағы ауыл шаруашылық техникасының машина жасау өнiмiне деген сұраныс импорт (80%-ға) есебiнен басымды түрде қанағтандырылады. Қазақстанда ауыл шаруашылық техникасының едәуiр ескiру деңгейiмен (80%-ға дейiн) сипатталатын ауыл шаруашылық техникасына деген жоғары жасырын сұраныс бар.

Агроөнеркәсiп кешенiне (бұдан әрi - АӨК) жаңа технологияларды енгiзу ауыл шаруашылық машиналарының жаңа түрлерiнiң өндiрiсін дамытуға әкеледi. Агротехникаға сұранысты мемлекеттiк қолдау және сатып алушыларды жеңiлдiктi қаржыландыру жүзеге асырылады.

Шаралар:

- iшкi сұранысты ынталандыру;

- ауыл шаруашылық техникасын сатып алу кезiнде ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлердi субсидиялау тетіктерiн жетiлдiру; ауыл шаруашылық техникасының өзiндiк өндiрiсiнiң көлемiн жабдықтаудың жалпы көлемiнде 30%-ға жеткiзу;

- жоғары өнiмдi бәсекеге қабiлеттi өндiрстердi дамытуды ынталандыру;

- Қазақстанда сатылы оқшауландырумен ауыл шаруашылық техникасының бiрлескен өндiрiсiн құру үшiн шетелдiк инвесторларды тарту;

- бар кәсiпорындардың қуаттылығын жаңғырту; өнiмдiлiктi арттыру.

Қазақстан iрi вагон және локомотив парктерi бар және темiржол техникасының бәсекеге қабiлеттi өндiрiсiн дамытудың маңызды келешегi бар елдердiң ондығына кiредi. Темiржол техникасын басымды түрде КО және ТМД елдерiнiң аумағына экспорттау бұл сектордың ерекшелiгi болып табылады.

- iшкі нарықта өнiм сапсын және қауiпсiздiктi арттыруға бағытталған техникалық ретте жүйесiн жетiлдiру және нысаналы экспорттық нарықтағы техникалық кедергiлердi еңсеру;

- халықаралық талаптарды есепке ала отырып темiржолдық машина жасау стандарттарын үйлестiру;

- шикiзат емес тауарларды сатуға арналған нарықты кеңейту;

- жылжымалы құрамға арналған жоғары технологиялық бұйымдардың жекелеген түрлерiнiң жаңа өндiрiстерiн құру;

- негiзгi құрауыштар мен керек-жарақтардың жабдықтаушыларын дамыту; қаржылық қорлардың қолжетiмдiлiгiн арттыру.

Қатты пайдалы қазбалардың негiзгi түрлерiнiң қоры және деңгейi бойынша Қазақстан минералдық-шикiзаттық базасы дамыған елдiң бiрiншi ондығына кiредi. Импорттық жабдықты жөндеу жұмыстарын жүргізуде, бар кәсіпорындардың керек-жарақ және қосалқы бөлшектердің өндірісінде, тау-металлургия кешенінің (бұдан әрі – ТКМ) бар кәсіпорындарын жоспарланған жаңғырту және жаңа кен орындарын пайдалануға беру нәтижесінде қазақстандық тау-кен өндіру компанияларының сұранысы өсуде.

- жаңа жоғары технологиялық өндiрiстер құру;

- бар кәсiпорындардың өндiрiсiн жаңғырту және ресурс сыйымдылығын төмендету;

- әртараптандыруды ынталандыру және нарықта сұранысқа ие өнiмдi шығару;

- iшкі нарықта өнiм сапасын және қауiпсiздiгін арттыруға бағытталған техникалық реттемелеу жүйесiн жетiлдiру және нысаналы экспорттық нарықтағы техникалық кедергiлердi еңсеру; технологиялар және ҒЗТҚЖ трансфертін қолдау, офсеттік саясат.

6. Мұнай өңдеу және мұнай шығару өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдықтар өндірісі

Қазақстан Республикасының мұнай-газ жабдығының жалпы ішкі нарық көлемі 2 млрд АҚШ долл. құрады. Ал, ішкі өндіріс жалпы нарық көлемінің 7,0%-ын құрады. Макроөңір елдері секторындағы өнімнің импорттық сыйымдылығы 15 млрд АҚШ долл. асады.

- техникалық ретте жүйесін жетілдіру және көпшілік жалпы қабылданған дүниежүзілік стандарттарға көшу;

- өнім бөлігін кезең-кезеңмен оқшауландырумен халықаралық жетекші компаниялармен бiрлескен жаңа өндiрiстердің пайда болуы үшін жағдай жасау;

- еңбек өнімділігін арттыру;

- инновациялық және ғылымды қажетсінетін өндірістерді дамытуды ынталандыру; бар кәсіпорындардың қуаттылығын жаңғырту.
Химия өнеркәсібі

2015-2019 жылдарға химия өнеркәсібін дамытуда басым секторлары анықталды: агрохимия және өнеркәсіпке арналған химикаттар өндірісі.

Көрсетілген секторларды басымды деп тағайындауы қажетті шикізатпен қамтамасыз етілгендігіне, қолданыстағы ірі кәсіпорындардың, өнімнің елімізде және көршілес елдердің нарықтарындағы жоғарғы сұраныстығымен анықталады.

Шаралар:

Агрохимия секторын дамытудағы басым бағыттарында мемлекет саясатты калий тыңайтқыштары, өсімдікті қорғауға арналған өнімдері, күрделі (NPK-тыңайтқыштарын) өндіру сондай-ақ кәсіпорындардың өндірістік қуаттылығының төмен деңгейі, өндірісті жаңғырту және дамытудағы кәсіпорындардың қаражаттарының жетіспеушілігі, агрохимия өндірушілер тарапынан химиялық тыңайтқыштар мен пестицидтерді сату/тарату логистикалық жүйесінің әлсіздігі, агрохимиялық өнімдерді зерттеу үшін сынақ объектілерінің болмауы сияқты осындай сектордың негізгі мәселелерін шешу үшін бағытталады.

• 
  өндіріс көлемі мен өнімдердің қосылған құнын арттыру және
  

• 
  Жалпы инвестициясы шамамен 80 млрд. теңге құрайтын бизнес-
  

Саланы тұрақты дамыту үшін Министрлік мүдделі мемлекеттік органдармен, қауымдастықтармен және отандық кәсіпорындармен бірлесіп 2015 – 2019 жылдарға арналған фармацевтика өнеркәсібін дамыту жөніндегі Кешенді шаралар әзірленуде.

Бұдан басқа, республика аумағында өндіріс, биотехнология және вакциналардың жаңа түрлерін жасау үшін ірі шетелдік компанияларды тарту, отандық өндірістің фармацевтикалық және медициналық өнімдерді жаңа нарыққа ілгерілету жұмыстары жүргізілетін болады.

Саланың тұрақты дамуы үшін Жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2015-2019 жылдарға арналған кешенді жоспары (2014 жылғы 13 қазандағы № 61 бұйрық) әзірленді және бекітілді, оның шеңберінде мемлекеттік саясат саланың өзекті мәселелерін шешуге бағытталған: жеңіл өнеркәсіп өнімнің заңсыз өндірісі және айналымымен күрес, контрабанданы қысқарту, жеңіл өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік қолдау шараларын кеңейту, соның ішінде кеден-тарифтік реттеу шараларын қолданумен, сондай-ақ кәсіпорындарды білікті кадрлармен қамтамасыз ету жолымен.

• 
  жеңіл өнеркәсіп тауарларын Қазақстанның ішкі нарығында ілгерілету
  

• 
  ЕЭК жеңіл өнеркәсіп өнімін бірлескен бизнес-миссиялардың әлеуетін
  

Жаппай қырып-жоятын қаруды, оны тасымалдау, қару-жарақ және әскери техниканы таратпау бойынша халықаралық міндеттерін сақтау мақсатында, сндай ақ ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін экспорттық бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыру.

Шаралар:

1. Қазақстан Республикасының аумағына әкелу, пайдалану, транзиттеу және оның аумағынан экспорттық бақылау объектілерін (ерекше тауарлар, жұмыстар, қызметтерді) шығарудың рұқсат ету тетігін жүзеге асыру.

2. Экспорттық бақылау саласында нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу.

Ішкі нарықта барынша сұранысқа ие тауарлардың және көрсетілетін қызметтердің өндіріс игеру бойынша жобаларды іске асыруға және жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңгыртуға жәрдемдесу

Осыған байланысты, бүгін отандық өндірушілерімен жүйе құрайтын кәсіпорындардың өзара іс-қимыл тетігін әзірлеу және іске асыру мәселесі бойынша белсінді түрде ірі жүйе құрастыру кәсіпорындарымен жұмыс жүргізуде.

Шаралар:

• 
  аралас өндірістерді дамыту;
  
• 
  отандық өндірушілерді ұзақ мерзімді тапсырыстармен қамтамасыз ету;
  
• 
  отандық тауар өндірушілерге перспективалық және бәсекеге қабілетті өнімдердің өндірісін игеруге жәрдемдесу;
  
• 
  тау-кен рудасы сектордың жер қойнауын пайланушыларымен жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды өткізу кезінде тауарлар, жұмыстар және көрсетілетін қызметтерді сатып алу тәртібін сақтауды бақылау.
  

Энергия үнемдеу саласының дамудың басым бағытына өнеркәсіптік секторда энергия тиімділіктің артуы, энергетика, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және көлік секторы, сондай-ақ энергия үнемдеу және энергия тиімділікті арттыру саласында инвестицияларды тарту және энергия тиімділік бойынша шараларды қаржыландырудың тиімді шараларын әзірлеу жатады.

Қазақстанның өнеркәсіптік кәсіпорындарының тұтыну үлесі жалпы елдің энергия тұтынуының 70% пайызын құрайды.

Сондай-ақ, энергия үнемдеудің үлкен әлеуеті энергетика секторында орналасқан. Энергетика бастапқы энергия ресустарының негізгі тұтынушы болып табылады.

Көліктің тез даму қарқыны білікті және қымбат энергия тасымалдауларын-мотор майы және электр энергиясын қажетсінеді. Осыған байланысты, көлік секторында жүргізілетін энергия үнемдеу саясаты аса маңызды болып есептеледі, жүк және адамдар тасымалын қамтамасыз ету мақсатында ең төмен энергетияның жұмсалуын көліктік құралдарын жетілдіру құрылымы.

Шаралар:

Энергия тиімділік жобаларын қаржыландыру және инвестицияларды тарту, нормативті құқықтық базанылар және заңнамаларды одан әрі жетілдіру, энергия тиімділіктің қорын құру, энергия сервистік жобалардың іске асыру, оның ішінде үшін қойылған мақсатқа жету үшін шаралар қолданылады.

Экономиканы шикізаттық ресурстармен қамтамасыз ету пайдалы қазбалар қорларының (түсті металдар, алтын) орны толмауының, геологиялық зерттеулерді технологиялық жетілдірудің өзектілігімен, геологиялық барлау процесінің ғылыми қамтамасыз ету мәселерінің болумен негізделген.

- геологиялық барлау жұмыстарын жандардыру,

- минералдық-шикізат базасын және жер қойнауын пайдалануды, жер асты суларын және қауіпті геологиялық процестерді мониторингілеу,

- геологиялық ақпарат және геоақпараттық жүйелердің деректер Банкін қалыптастыру,

- шикізатты өндіру мен қайта өңдеуде тек қана қазіргі заманғы технологияларды пайдалану шартымен шетелдік инвестицияларды тартуға жағдай жасау, сондай-ақ жаңадан өндірістерді құру; өндіруші кәсіпорындарға тек қана экологиялық зардапсыз өндірістерді енгізу.
Халықаралық жүйемен техникалық реттеу және метрологияның ұлттық жүйесінің сәйкестік деңгейін көтеру

Техникалық реттеу және метрология саласының басым бағыты өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тұтынушыларды өнімнің сапасы мен қауіпсіздігіне қатысты жаңылыстыратын әрекеттердің алдын алу және бәсекеге қабілетті өнім өндіруге жағдай жасау және оны халықаралық және өңірлік нарыққа жылжытуға көмектесу болып табылады.

- Кеден одағының техникалық регламенттерін әзірлеу бойынша жоспарды іске асыру;

- Мемлекеттік стандарттау бойынша жоспарды іске асыру;

- Кеден одағының техникалық регламенттерімен өзара байланысты ұлттық және мемлекетаралық стандарттарды талдау және жүйелендіруні жүргізу;

- халықаралық, өңірлік және шетелдің ұлттық стандарттарын, сондай-ақ деректер қорын толықтыру және бейімдеу (аудару);

- Нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорының қызметін дамыту, кеңейту және оны сүйемелдеу;

- ҚР ИДМ Техникалық реттеу және метрология комитетінің Қазақстан стандарттау және сертификаттау институты республикалық мемлекеттік кәсіпорынының Саудадағы техникалық кедергі, санитариялық және фитосанитариялық шаралар жөніндегі Ақпараттық орталығы қызметін қамтамасыз ету және техникалық реттеу саласындағы ақпараттық жүйелерді дамыту;

- кәсіпорындарда менеджмент жүйесін енгізу бойынша өңірлік (салалық) семинарлар өткізу;

- техникалық реттеу және метрология саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру және даярлау;

- аккредиттеу, оның ішінде КО и ЕЭП бойынша халықаралық өңірлік ұйымдар жұмысының шеңберінде халықаралық ынтымақтастықты дамыту;

- техникалық реттеу және метрология саласындағы, оның ішінде техникалық комиттердің (ИСО, МЭК, МГС, ILAC, IAF, СООМЕТ) халықаралық, өңірлік және өзге де ұйымдар жұмысы шеңберіндегі ынтымақтастық;

- өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру үшін метрологиялық зерттеулер мен техникалық реттеу нәтижелерінің негізінде бәсекеге қабілетті ғылымды қажетсінетін жоғары технологиялық өнімдерді дамыту және өндіру.

«Инновациялар» (түрлері: өнім, процес, ұйымдастырушылық және маркетингтік инновациялар) дамудың процестері болып табылады, олардың бәсекеге қабілеттілігін көтеру үшін әрбір кәсіпорында, секторда және салада болуы тиіс.

Нәтижесінде инновациялар тәжірибелі-конструкторлық және ғылыми-зерттеу қаржыландыруының жоқ болу, өндіріспен ғылымның тиімді байланысының жоқ болу, кәсіпорындардың жалпы технологиялық және техникалық артта қалу, өндірістік инфрақұрылымның жетілмеу, әлемдік экономикасымен нашар бірігу, экономиканың шикізаттық бағыттары мәселелерін шешу керек.

Мынадай негізгі бағыттар бойынша келесі шараларды қолдануды болжайды:

1. 
   Инновацияны қолдауға қаржылық құралдарды жетілдіру.
   

Технологияның трансферттік процесін жетілдіру бойынша қаржылық құралдар арқылы жұмыс жалғасады.

2. 
   Инновациялық инфрақұрылымды одан дамыту.
   

Бұдан басқа, ұлттық инновациялық жүйесінің басты элементінің бірі ИИДМБ-на сәйкес анықталған, «Инновациялық технологиялар паркін» одан әрі дамыту бойынша жұмысы жалғасады.

3. Инновациялық процеске саны көп субъектілерді тарту мақсатында ақпараттық-насихаттық қызметінің дамуы.

Инновациялық даму идеологиясы және оның артықшылықтарын тарату және таңдаулы өнертапқыштар, инноваторлар, іске қосу шараларын анықтауға бағытталатын, инновациялар бойынша бірыңғай ұлттық конкурс іске асырылуда.

Сонымен қатар жоғарыда аталған іс-шаралармен ғылым мен бизнестің өзара іс-қимылын нығайту бойынша жұмыс жүргізіледі.

Бизнестің міндеттерін шешу, экономиканың нақты секторларының қажеттілігінің инновациялары мен әзерлемелер, қолданбалы зерттеулер нәтижелерін бағдарлау осы бағыттың негізгі мақсаты болып табылады. Нысаналы технологиялық бағдарламалар осы жұмысты іске асыру құралдары болуы тиіс.

Әлемдік экономикалық тұрақсыздық жағдайында инвестицияларды тарту ел дамуының басым бағыты болып табылады. «Бес институциональды реформаны іске асыру бойынша Ұлт жоспары - 100 қадам» шеңберінде инвестициялық ахуалды жақсарту және инвестициялық заңнаманы жетілдіру бойынша маңызды шаралар қабылданады. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы кем дегенде 10 ТҰК тарту және экономиканың басым салаларында «зәкірлі инвесторлармен» бірлескен кәсіпорындарды құру мақсаттарын қойды.

Өңірлерде ең тартымды инвестициялық ахуалды құру, оның ішінде халықаралық ең үздік тәжірибені ескеріп – ЭЫДҰ стандартына сәйкес, Қазақстанды өңірлік инвестициялық хабқа түрлендіру, сондай-ақ өндеу өнеркәсібінде инвестициялардың төмендеуіне жол бермеу индустриялық инновациялық ел дамуының негізгі бағыты болып табылады. Осыған байланысты, инвестицияларды тарту бойынша жұмыс күшейтіледі.

- Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі – ЭЫДҰ) стандартына сәйкес инвестициялық ахуады жетілдіру

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымымен бес жыл тұрақты бірлескен жұмыстың арқасында 2016 жылғы қазан айында Қазақстанды аталған ЭЫДҰ Инвестициялар комитетіне қатысушы ретінде қабылдауға ұсыныс берілді.

2015 жылғы 30 қарашадағы Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың Жалпыұлттық жоспарының 26-тармағын, сондай-ақ Дағдарысқа қарсы іс-қимыл жоспарының 47-тармағын орындау үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 24 ақпандағы № 103 қаулысымен ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес Инвестициялық ахуалды жақсарту жөніндегі 2016-2017 жылдарға арналған егжей-тегжейлі жоспарды (бұдан әрі – Егжей-тегжейлі жоспар) іске асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Егжей-тегжейлі жоспар инвестициялық ахуалды, салықтық және кедендік әкімшіліктендіруді жетілдіру, инвесторлар үшін көшіп-қону мәселелерін жеңілдету, одан әрі әкімшілік кедергілерді төмендетуді қарастырады.

- «Бір терезе» шеңберінде мемлекеттік қызметтердің уақтылы көрсетуі

2015 жылдан бастап «Бір терезе» тетігі мемлекеттік қызметтер алу үшін басым инвестициялық жобаларды іске асыратын инвесторлар үшін пилоттық режимде жұмыс істеді.

2016 жылдан бастап барлық инвесторлар үшін «бір терезе» қағидаты жұмыс істейді.

«Бір терезе» қағидатын кеңейту инвесторлар өтініштерінің көбеюіне әкелетінін ескере отырып, ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің Инвестициялар комитетімен инвесторларлы сүйемелдеудің автоматтандырылған жүйесін әзірлеу бойынша жұмыстар жүргізілуде, ол online-режимінде инвесторларға тіркеуді, мемлекеттік қызмет беру шарттары, жобаны іске асырудың Жол картасы және мемлекеттік қызмет көрсету мониторингін жүзеге асыру туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді.

2016 жылғы қаңтардан бастап өңірлерде қосымша Investors Services Centre 19 инвесторларға қызмет көрсету секторлары іске қосылатын болады (Астана қаласында – 2, Алматы қаласында – 3, облыс орталықтарында 1 инвесторларға қызмет көрсету секторлары).

2016 жылы Investors Services Centre және ХҚО инвесторларға қызмет көрсету секторларының көмегімен 5500-ден астам өтініштер келіп түсті, бұл ретте 8000 жуық мемлекеттік қызмет көрсетілді.

- инвесторлардың құқықтарын қорғау бойынша инвестициялық омбудсменнің тиімді қызметімен қамтамасыз ету.

2015 жылғы 29 қазандағы ҚР Кәсіпкерлік кодексін іске асыруда «Инвестициялық омбудсменнің қызметі туралы ережені бекіту туралы» ҚР Үкіметінің 2015 жылғы 26 желтоқсандағы № 1069 қаулысы қабылданды.

Инвестициялық омбудсмен институтының негізгі міндеті – инвесторлардың заңды құқықтары мен мүдделеріне қолдау көрсету.

Инвестициялық омбудсмен институтының тетігі ҚР-ғы инвестициялық қызметті жүзеге асыру барысында туындаған мәселелер бойынша инвесторлардың өтініштерін қарастыру және оларды шешу үшін ұсынындарды шығару болып табылады.

2016 жылы Инвестициялық омбудсмен атына шетелдік және отандық инвесторлардан 50 жаңа өтініштер келіп түсті.

- Қазақстанның тартымды инвестициялық имиджін құру бойынша жұмысты одан әрі жандандыру, оның ішінде Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы ақпараттық-таныстыру жұмыстарды өткізу.

Елдің инвестициялық имиджін жылжыту және инвестицияларды тарту бойынша жұмыс шеңберінде белсенді ақпараттық-таныстыру жұмыс жүргізілуде.

2014 - 2016 жылдары 40 бизнес-форум (оның ішінде 14 шетелде) және 17 роуд-шоу (мемлекеттік қаражат есебінен) өткізілді.

Анықтама ретінде:

2014 жылы – 12 бизнес-форум (4 шетелде) және 8 роуд-шоу (4 шетелде) өткізілді, олардың қорытындысы бойынша $ 5 млрд. астам жалпы сомасына 67 екіжақты құжатқа қол қойылды;

2015 жылы – 14 бизнес-форум (5 шетелде) және 7 роуд-шоу (4 шетелде) өткізілді;

2016 жылы– 14 бизнес-форум (5 шетелде) және 2 роуд-шоу өткізілді.

2014 жылы Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы 30-секундтық бейнеролик жасалынды. Осы 30-секунд бейнероликтің трансляциясы 2014 жылы халықаралық телеарналарда BBC World News, Euronews және Bloomberg TV (1 900 рет), 2015 жылы - «CNN», «Euronews», «BBC» (760 рет), сондай-ақ инвестициялық тақырыпқа үш 15-секунд бейнероликті «CNN», «Euronews», «BBC» (2 235 рет), 2016 жылы «CNBC», «SKY NEWS», «RBC» (646 рет) телеарналарда трансляцияланды.

Сонымен қатар, осы кезеңде 6 жарнамалық ақпараттық мақалалардың халықаралық мерзімді басылымдарда «Foreign Affairs», «fDi Magazine», «The Economist» және «Financial Times», сондай-ақ 12 жарнамалық ақпараттық мақалалар қазақстандық мерзімді басылымдарда «Forbes», «Курсив», «Капитал» жарияланды.

Бұл ретте, мемлекеттік қолдау шараларын таныстыр, «Бір терезе» тетігін көпшілікке тарату және күрделі мәселелерді айқындау мақсатында өңірлерде үнемі мәжілістер өткізіледі. Сондай-ақ, Астана қаласында инвестицияларды тарту бойынша қызмет қорытындылары бойынша жыл сайын баспасөз-конференциясы өткізіледі.

Мемлекеттік басшасының 2014 жылғы 11 қарашадағы «Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» Қазақстан халқына жолдауында бар арнайы экономикалық аймақтарда инфрақұрылымды қалыптастыру бойынша жұмысты бітіру нақты мақсат қойды. Жаңа инвестицияларды тарту үшін тиісті жағдайларды жақсарту қажет.

2-басым бағыт - «АЭА»

Елдің индустриялық-инновациялық дамуы бойынша негізгі міндеттерінің бірі жоғары қосылған құны бар өнімдерді шығаратын бәсекеге қаблетті кәсіпорындарды құру арқылы экономиканы әртараптандыру болып табылады. Бұл ретте, инвестицияларды тарту және жоғары технологиялық өнімдерді дамытудағы маңызды құрал дамыған инфрақұрылымға, тұрақты заңнамаға және жүйелі басқаруға негізделетін арнайы экономикалық аймақтарды (бұдан әрі-АЭА) дамыту болып табылады.

- АЭА саласында заңнаманы жетілдіру.

2015 жылғы 27 қазанда «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне арнайы экономикалық аймақтарды жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.

Заң қолданыстағы префенцияларды алу бойынша қолданыстағы құқықтық кедергілерді жоюға және дамудың жаңа тәсілдерін енгізуге, әлеуетті инвесторлар үшін қолайлы инвестициалық ахуалуы құруға, АЭА құрылғысының институционалды жетілуіне және АЭА қызметінде басқарушы компаниялардың рөлін күшейтуге бағытталған.

Бүгінгі күні, ДСҰ және ЕАЭО сөз сөйлеу шеңберінде АЭА қатысушыларын қолдаудың балама шараларын әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілуде.

Одан әрі АЭА саласында заңнаманы жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

• 
  Қазақстанның АЭА туралы ақпараттық-таныстыру жұмыстарын жүргізу арқылы инвестициялық имиджін ілгерілету.
  

Халықаралық авиажелілердегі борттық журналдарда ҚР АЭА инвестициялық мүмкіншіліктері туралы ақпараттарды орналастыру, және ҚР АЭА инвестициялық мүмкіндіктерін көзбен шолу үшін таныстыру материалдарын (3D карта) дайындау жоспарлануда (жылына 3 АЭА);

• 
  АЭА дамыту тәсілдеріне озық әлемдік тәжірибені енгізу.
  

Бұл ретте, АЭА жұмысына түрде халықаралық сарапшыларды тарту пысықталуда:

• 
  «Қорғас - Шығыс қақпасы» АЭА - DP World араб компаниясы;
  
• 
  «Сарыарка» АЭА - «Sinosteel» қытай компаниясы;
  
• 
  «Тараз химия паркі» АЭА - «CNCEC» қытай компаниясы.
  

Осы стратегиялық бағыт шеңберінде басым бағыттарды таңдау негіздемесі «Нұрлы жол» инфрақұрылымды дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 1030 Жарлығы) және «100 нақты қадам» Ұлт жоспары болып табылады.

Осы мемлекеттік бағдарлама шеңберінде Қазақстанның ұзақ мерзімді экономикалық өсуін қамтамасыз ету үшін хаб қағидатымен тиімді инфрақұрылым құру негізінде елдің макроөңірлерін интеграциялау арқылы бірыңғай экономикалық нарықты қалыптастыру, көлік инфрақұрылымын халықаралық көлік жүйесіне интеграциялау, транзит әлеуетін іске асыру бойынша мақсаты белгіленді.

Бұған қоса Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 мемлекеттерінің қатарына кіруі жөніндегі тұжырымдамада басым бағыттарды және жоспарланған шараларды таңдауда көрініс тапқан бірқатар шаралар белгіленген.

Көлік саласының басым бағыттары автомобиль жолдарын, темір жол секторын, су көлігін және азаматтық авиация саласын дамыту арқылы тиімді көлік-логистика инфрақұрылымын құру болып табылады.

Шаралар:

- Орталық-Оңтүстік, Орталық-Шығыс автомобиль магистралдарын салу және реконструкциялау, сондай-ақ республикалық маңызы бар басқа жолдарды реконструкциялау,

- Алматы-Шу учаскесінде екінші жолдар салуды аяқтау. Теміржол саласындағы құрылыс жобаларын іске асыру көлік-логистикалық орталықтардың оңтайлы желісін дамыту, жүктеулі теміржол учаскелерінің арасында арақашықтықты және уақытты қысқартуды болжайды,

- ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, Семей, Қостанай және Өскемен қалалары әуежайларының ұшу-қону жолағын реконструкциялау, Астана қаласы әуежайының жаңа терминалын салу және ұшу-қону жолаңын реконструкциялау,

- Құрық портын одан әрі дамыту, сауда флотының бәсекеге қабілеттілігін, ішкі су жолдарында және кеме қатынасы шлюздерінің қауіпсіздік деңгейін арттыру;

- көлік-логистика орталықтарын кезең-кезеңімен салу арқылы ішкі терминал желісін қалыптастыру;

- халықаралық көлік-логистика жүйесіне ықпалдастыру мақсатында қазіргі заманағы инфрақұрылымды құру және аралас (құрамдастырылған, мультимодальды) тасымалдарды дамыту үшін жағдай жасау арқылы қазақстандық трансконтиненталды көлік дәліздерін дамыту;

- кезең-кезеңмен көлік-логистикалық орталықтарды салуымен ішкі терминалдық жүйесін құруы.

- Астананы «шұғыла» қағидаты бойынша өңірлермен байланыстыратын тиімді халықаралық автожолдар желісін реконструкцияның аяқталуы
3-стратегиялық бағыт

1-басымдық

Қазақстан Республикасының аумағын жалпы мемлекеттік маңызы бар қала құрылысы жобаларымен дамыту

Өңірлерді дамыту бағдарламасы мен Қазақстанның аумақтық-кеңістіктік дамуының 2020 жылға дейінгі болжамды схемасына сәйкес ел аумағының қала құрылысын жоспарлау бойынша жұмыстар жоспарлы түрде жүргізілуде.

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың басты схемасына сәйкес Қазақстан Республикасы өңірлерінің (Орталық, Оңтүстік, Батыс) және үш агломерацияның (Астана, Ақтөбе, Шымкент) Аумақтық дамуының өңіраралық схемалары әзірленуде, ал Алматы агломерациясы бойынша жоба аяқталды.

Өңіраралық схеманы әзірлеудің мақсаты қалыптасқан және болжамды қоныстану жүйесіне, әлеуметтік-экономикалық, табиғи-климаттық, ресурстық жағдайға және Қазақстан Республикасының аумағында өңірлердің орналасуына байланысты қала құрылысы қызметінің объектілерін қала құрылысын дамыту стратегиясын айқындау, өзара келісілген (шоғырландырылған) аралас әкімшілік-аумақтық бірліктердің архитектуралық, қала құрылысы және құрылыс қызметін құру болып табылады.

Өңірлік деңгейде қала мен елді мекендердің аумақтарын сапалы және уақтылы жоспарлауды қамтамасыз етуге ерекше назар аударылатын болады.

Жаңа өндірістер мен инфрақұрылымды орналастыру кезінде олардың шикізат пен энергия көздеріне, көлік инфрақұрылымына, өткізу нарықтарына жақын орналасуы есепке алынатын болады. Бұл үшін қалаға жақын аудандардағы жерді пайдалану жоспарлары бар, сондай-ақ қала құрылысы регламенттері бар қала маңы аймақтарының инфрақұрылымдық дамуы жағынан қала құрылысы жобаларын келісу қамтамасыз етілетін болады.

Қала құрылысы жобаларын түзету халықтың болжамды саны мен аумақтың әлеуеті ескеріле отырып, әлеуметтік, тұрғын үй және инженерлік инфрақұрылымды дамыту мен оңтайландыруға бағытталатын болады.

2-басымдық

Тұрғын үй құрылысын дамыту

Осы басымдық Мемлекет басшысы 2017 жылғы 31 қаңтардағы «Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Қазақстан халқына жолдауы шеңберінде айқындаған. Мемлекеттік саясаттың басымдығы тұрғын үй құрылысында тікелей қаржыландырудан инвестицияларды тарту есебіне көшу.

Тұрғын үйдің қолжетімділігін арттыру үшін тұрғын үй құрылысын салу аудандарына инженерлік инфрақұрылымды жеткізуді мемлекет қамтамасыз етеді, халықтың неғұрлым әлеуметтік-осал топтары үшін сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын және тұрғын үй құрылысы жинақ жүйесіне қатысушылар үшін кредиттік үйді көлемін ұлғайту көзделеді. Халыққа жаңа тұрғын үй сатып алуға және жеке құрылыс салушыларға тұрғын үй салуға арзандатылған кредиттер ұсынылатын болады.
3-басымдық

Жылумен және сумен жабдықтау жүйелерін жаңғырту қарқынын жеделдету

Осы басымдықты Мемлекет басшысы 2014 жылғы 11 қарашадағы «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Қазақстан халқына жолдауы шеңберінде айқындады.