Ф ҚазҰПУ 0703-10-09 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Екінші басылым
47
өрістері тізімнен қажетті өрісті таңдап алып, тышқанның сол батырмасын екі
рет шертсе болғаны. Тышқан қурсорын сұраныстың төменгі бос бағанасына
алып барып, тышқан оң батырмасы арқылы өрістер тізімін ашып, қажет
өрісті таңдап алуға болады.
Сұраныстағы Кесте аты ( Имя таблицы)қатарында өрістері таңдалып
алынған кестелер көрсетіліп тұрады. Сұрыптау (Сортировка) қатарында
мәліметттерді ретке келтіру тәсілдерінің бірін таңдап алуға болады. Өсу
бойынша / Кемуі бойынша / қажетті жоқ (В порядке возрастания/ В
порядке убывания /Отсутствует). Егер берілген өріс экранда көрсетілуі тиіс
болса, Экранға шығару шығару( Вывод на экран) қатарындағы квадратта
тышқанды шерту қажет . Таңдау шарттары (Условия отбора) қатарында
мәліметтерді ішінен керектілерін таңдап алу шарттарын (фильтрлер үшін
сипатталғандай) енгізуге болады.
Таңдап
алу
шарттары
қатынас
(салыстыру)
операторлар
мен
операндтардан
(
мәндерден)
тұрады.Операндтар
ретінде
мыналар
қолданылады:
-
литералдар – тікелей мағынасы бойынша қабылданатын мәндер,
мысалы, сан, қатар,күн;
-
тұрақтылар - өзгермейтін мәндер, мысалы, True,Иә,1200;
-
идентификатор - өріс мәніне сілтеме жасау, басқару элементі немесе
сипаттамалар түріндегі өріс қасиеттері, мысалы, Идентификатор. Қасиет
немесе [ Кесте аты]![ Өріс аты].
Шарттарды құрастыру кезінде нақты мәндер мен қатынас белгілерін
тікелей көрсету керек (< , > , < = , > = , <>) . Символдық мәндер
тырнақшалармен қоршалып көрсетіледі. Бір қатарда келтірілген шарттар «
ЖӘНЕ » белгісімен, ал әртүрлі қатарлардағы шарттар- «НЕМЕСЕ»
белгілерімен біріктіріледі. Интервалға қатысты мәнді тексеру үшін Between
… And конструкциясы қолданылады , мысалы: Between 5 And 100 – (5,100)
аралықтарындағы мәндер. Сұраныста өріс мәндері арқылы есептеулер
жүргізіп, олардын нәтижелерін басқа бір ( сұраныс бойынша құрылатын )
кестедегі жаңа өріске мән етіп тағайындауға болады.
SQL тілі. SELECT операторы. Құрамдас сұраныс.
SQL тілі қазіргі кезде мәліметтер қорын басқару жүйесінің бірден-бір
стандартты тілі болып табылады. SQL – Structured Queries Language сөзінің
қысқартылған түрі, аударылғанда сұраныстың құрылымдық тілі дегенді
білдіреді. SQL тілі реляциялық типтегі мәліметтермен жұмыс істеуге
арналған. Ол реляциялық МҚБЖ пайдаланушы істейтін барлық негізгі
мүмкіндіктерді жүзеге асырады, атап айтқанда:
а) мәліметтерді ұйымдастыру - мәліметтер қорының құрылымын құру
және өзгерту;
б) мәліметтерді оқу;
Ф ҚазҰПУ 0703-10-09 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Екінші басылым
48
с) мәліметтерді өңдеу - мәліметтерді қосу, өзгерту және өшіру;
д) мәліметтерге кіру мүмкіндігін басқару - мәліметтерді оқу және өзгерту
үшін пайдаланушыға шектеу мүмкіндіктерін беру;
е) мәліметтерді бірге пайдалану - бірнеше пайдаланушылар мәліметтерді
жалпы пайдалану;
ж) мәліметтердің бүтіндігі - жүйе істен шыққанда немесе басқа
жағдайларда бұзылудан мәліметтерді қорғау;
SQL
тілі
келесі
DML,
DDL
яғни
кіру
мүмкіндігін
басқару,транзакциямен басқару топтарынан тұратын командалар жүйесінен
тұрады;
DML (Date Manipulation Language) мәліметтерді өзгерту тілі;
SELECT – мәліметті оқуға сұраныс;
INSERT – мәліметтер қорында жаңа жазбаларды енгізу (қосу);
DELETE – мәліметтер қорында жазбаларды өшіру;
DDL (Date Definition Language) мәліметтерді анықтау тілі;
CREATE TABLE – жаңа кесте құру,оның құрылымын сипаттау;
DROP TABLE – кестені өшіру;
Кіру мүмкіндігін басқару
DROP INDEX – индексті жою;
GRANT – пайдаланушыға шектеу мүмкіндігін беру;
REVOKE – пайдаланушыға шектеу мүмкіндігін алып тастау;
Транзакцияны басқару
COMMIT-транзакцияны аяқтау;
ROLLBACK-транзакцияны алып тастау;
SQL жұмысын келесі сұлбадан көруге болады:
Пайдаланушы не интерактивті режимде,немесе программада SQL
сұранысын
МҚБЖ
–ға
жібереді.Нәтижесінде
МҚБЖ
МҚ-н
қарап
шығады,мәліметтерді сәйкес түрде өңдеп және сұралып тұрған ақпаратты
пайдаланушыға кесте түрінде береді.
SQL-
тілі
мәліметтер
базасындағы
кестелер
мен
және
кестедегі
мәліметтермен жұмыс істейтін іс- әрекеттерді орындауға бағытталған.
Бұл тілдің процедуралық программалау тілдерінен айырмашылығы,
SQL- тілінде енгізу- шығару құралдары және есептеу үрдісін басқару
(цикл,көшу,тармақталу) нұсқалары жоқ.
Интерактивті интерфейсі бар міліметтер қорын басқару жүйесінде
SQL- тілінен хабары жоқ қолданушы жұмыс істей алады.
Пайдаланышы
SQLс±раныс
Мєліметтер
МЌБЖ
МЌ
Ф ҚазҰПУ 0703-10-09 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Екінші басылым
49
Microsoft Access,Visual FoxPro немесе Paradox сияқты мәліметтер
қорын басқару жүйелері SQL- ге сұранысты программалаумен байланысты
іс-әрекеттерді өздері орындайды. Мысалы, Query By Example (QBE)- үлгі
бойынша сұраныс.
SQL-
тілінді
толық
функционалды
программалау
тілдерінің
мүмкіншіліктері болмағандықтан,оны көбінесе программа өңдеу құралдары
қатарына
қосады.
SQL-
тілі
Delphi
жүйесіне
енгізілген.
SQL-
командаларымен жұмыс істеу үшін арнайы Query,SQLQuery және ADOQuery
сияқты компоненттер бар.
SQL-сұранысының екі түрі бар: Статикалық және динамикалық.
Статикалық SQL- сұранысы өңдеу кезеңінде бастапқы кодқа қосылады
және қосымшаның орындалу үрдісінде өзгермейді. ¤ңдеуші текстініде басқа
параметрлер болса,сол параметрлердің көмегімен ғана SQL- сұранысты
өзгертуге болады.
Динамикалық SQL- сұраныстың коды қосымшаның орындалу үрдісінде
өзгереді немесе қалыптасады. Мұндай сұраныс қолданушының іс-
әрекеттерін ескеру керек деген жағдайларда ғана қолданады.
SQL- тілінің бірнеше стандарттары бар. Соның ішінде ең көп тараған
стандарттар SQL -89 және SQL-92.
Америка ұлттық стандарттар институты (ANSI,American National
Standards Institute) және стандарттау бойынша Бүкіл әлемдік ұйымы
(ISO,International
Standards
Organization)
бірігіп
қолданған
SQL-92
стандартын,басқаша ANSI немесе ANSI/ISO деп те атайды.
SQL-тілінде төмендегідей көптеген негізгі нұсқауларды көрсетуге
болады:
Мәліметтерді анықтау;
Мәліметтерді өңдеу;
Мәліметтерге қатынас құруды басқару;
Транзакциямен басқару;
SQL- тілі нұсқасының негізгі мүмкіншіліктерін қарастырайық.
Бұл
нұсқаны
SQL-92
стандарттарынан
бірнеше
айырмашылығы
бар,мысалы,мұнда мәліметтерге қатынас құруды басқаруға және алдын-ала
қарап шығуға болмайды.
Delphi
қосымшаларында
BDE-механизімін
пайдаланып,
SQL-
нұсқаларын орындау үшін,Query мәліметтерін пайдалануға болады. SQL-
сұранысының тексті Query компонентінің SQL-қасиетінің мәні екендігін
және ол қосымшаны әзірлеу барысында немесе орындалу барысында
қалыптасатындығын
ескерте
кеткен
жөн.Query
компоненті
SQL-
сұранысының орындалуын және сәйкес мәліметтер қатарын алуын
қамтамассыз етеді.
Мәліметтер қабылдауда ұйымдастыру Active қасиетінің мәні True
болғанда немесе Open әдісін шақыру арқылы Query компонентін
активизациялау кезінде ғана орындалады. SQL-сұранысының текстін
Достарыңызбен бөлісу: |
