Өнеркәсіп қалдықтарымен ластанған аймақтар

 
10
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ 
ПРОБЛЕМАЛАРЫ
  
Оқу құралы
 
атмосфералық 
ауаның 
ластануы, 
ормандардың 
деградациясы, 
қорғауға 
алынған 
территорияның 
жеткіліксіздігі.  Бұл  аймаққа    солтүстік,орталық    және 
шығыстағы  –  Шығыс  Қазақстан,  Павлодар,  Қостанай, 
Қарағанды, Ақмола облыстары жатады.  Халқының жалпы 
саны  7  млн  –  нан  асатын    аймақ  тау  -  кен  өндіру,  көмір 
өнеркәсібі,  жылу  энергиясын  өндіретін  орталық  болып 
табылады.  Аймақтың  экономикасында  ауыр  өнеркәсіп 
маңызды  орын  алады.  Мұнда  темір  кен  қорының  85%-ы, 
марганец 27%-ы, 99% хромит, мыс, полиметалл рудалары, 
190  алтын  кен  орындары  шоғырланған.  Территорияның 
басым бөлігін ( 4 млн. га) ормандар алып жатыр, бұл бүкіл 
Қазақстанның орман ресурстарының 50 пайызын құрайды. 
Ресурстардың  көп  бөлігі  Шығыс  Қазақстан  облысына 
келеді.  
Ертіс,  Нұра,  Есіл,Тобыл,  Сарысу  өзендерінің 
бассейндері су ресурстарының негізгі су көзі.  
Республикамыздың  астанасы  –  Астана  қаласы  осы 
аймақта  орналасқан.  Шығыс  Қазақстан  облысында  Семей 
ядролық 
полигоны 
орналасқан. 
Аймақтың 
экономикасының  дамуына  су  ресурстарының  күйі  әсер  
етеді.  Ертіс  және  Нұраның  өзен  бассейндері  4.1  млн 
халықты  сумен  қамтамасыз  етеді  және  ішкі  өнеркәсіптік 
қажеттілік  үшін  1700  мВт  энергия  өндіреді.  Бассейн 
арқылы  су  беруді  жоспарлау  Қара  Ертістен  суды  Қытай 
Халық  Республикасына  беру  мәселені  шиеленестіруі 
мүмкін.  Тек  бір  Шығыс  Қазақстан  облысында  1.5  млрд 
тонна  улы  өнеркәсіп  қалдықтары  сақталған.  Олар  32  га 
жерді алып жатыр. Бірнеше жыл бұрын Нұра өзенінің суын 
пайдалану  25  жылдан  бері  сынаптың  жиналуы  себепті 
тоқтатылған.  Су  түбінде  ластану  мөлшері  200  мг/кг 
құраған.  Ертіс  өзеніне  жалпы  ластану  және  Шығыс 

 
 
11 
Қазақстан  мен  Павлодардағы  керосиннің  төгілуі  қаупі 
төндіруде.  Сонымен  бірге  халық    игілігіне    жарату 
мақсатында  өзен  суының  бір  бөлігі  Ертіс-Қарағанды 
каналы  арқылы  Орталық  Қазақстанға  әкелінеді.Орталық 
Қазақстан  пайдалы  қазбаларға  өте  бай,  бірақ  суға 
тапшы.Сондықтан  ұзындығы  458км,  тереңдігі  5-7  м-ге 
дейін  жететін  Ертіс-Қарағанды  каналы  арқылы    Ертістен 
75м  (куб)  сек  су  келеді.Каналдың  екінші  кезеңі 
Жезқазғанға 
дейін 
тартылады. 
Павлодар,Қарағанды 
облыстарын  сумен  қамтамасыз  етеді.Өзендер  өзен 
алабындағы  ірі  қалалардың    өнеркәсіп    қалдықтарымен  
ластанған. 
Өнеркәсіптік  қызмет  нәтижесінде  ауа  күкірт 
тотықтарымен,  фенолдармен,  формальдегидтермен,  қатты 
бөлшектермен  және  қорғасынмен  ластанған.  Семей 
ядролық  полигонында  1989  жылға  дейін  470  ядролық 
жарылыс  жасалып,  300  000  га  территорияда  радиоактивті 
жауын-шашын 
түскен. 
Осы 
жарылыстың 
27-сі 
атмосферада,  113-сі  жер  бетінде,  ал  қалғаны  жер  астында 
жүргізілді. Олардың зияны миллиондаған  адамдарға тиді. 
Осының  салдарынан  әртүрлі  мүгедек  балалардың  пайда 
болуы, қатерлі дерт, сәулелік ауру, жүйке ауруы, жұқпалы 
аурулардың  саны артып болашақ ұрпақтың  өміріне қауіп 
тудырды.  Сонымен  бірге  мұнда  ядролық  қару-жарақтың 
орталығы орналасқан. Семей өңіріндегі полигондар көлемі 
33,6  млн.гектарға  жетті.  1997  жылы  бағалы  қылқан 
жапырақты  ормандардың  үлкен  территориясы  өртеу 
әсерінен жойылды. Бұл биоалуантүрліліктің кемуіне әкеліп 
соқтырды. 
Экологиялық  мәселелердің  халықтың  әлеуметтік- 
экономикалық  жағдайы  мен  денсаулығына  әсері  орасан 
зор.  

 
12
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ 
ПРОБЛЕМАЛАРЫ
  
Оқу құралы
 
3.

жүктеу 7,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: