ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013
Баспа № 1 18.09.2013ж.
57 беттің 41-сі
4. LIKE пайдалану
LIKE сөйлемі жолдық мәндерді салыстыру шаблондарын анықтайды. Егер
салыстырмалы мән (өріс мәні немесе жолдық мәнді есептеу нәтижесі) шаблонды
қанағаттандыру үшін іздеу шартында мынаны көрсету қажет:
<мән> [NOT] LIKE <шаблон>
Шаблонда % және _ арнайы символдар пайдаланылады. % (процент) символы оның
орнында кез келген ұзындықты жол болуы мүмкін екендігін білдіреді, ал _ (асты
сызылған) символы кез келген бірлік символды көрсету үшін пайдаланылады.
2. Программаның орындалуы кезінде сұранысты инициализациялау
Программаның орындалуы кезінде сұранысты инициализациялау үшін келесі
әрекетті орындау қажет:
1. ADOQuery компонентіне Close әдісін пайдалануға болады.
2. ADOQuery компонентіне SQL қасиетін жаңарту үшін Clear әдісін пайдалану.
3. SQL жаңа мәтінін орнату.
4. Сұраныспен орындалатын әрекеттерге байланысты ADOQuery компонентіне
Open немесе ExecSQL әдісін пайдалануға болады.
Ескерту: Егер сұраныс INSERT, UPDATE, DELETE, CREATE TABLE, ALTER
TABLE және т.с.с. операторларды орындаса, онда сұранысты орындау үшін ExecSQL
әдісі шақырылады.
Бақылау сұрақтары
1. Сұраныс дегеніміз не?
2. ADOQuery компонентінің міндеті қандай, негізгі қасиеті, әдістері?
3. Сұранысты қалай орындау керек?
4. SQL дегеніміз не?
5. SQL қандай операторлары бар?
Әдебиеттер: (2)
14 апта
13 тақырып. Деректер базасымен жұмыс істеу үшін қосымша құру.
Дәріс жоспары
1. Байланысқан кестелер.
2. Кестелер арасында байланыс типі.
3. Сілтемелі бүтіндік.
4. Байланысқан кестелермен жұмыс істеу үшін қосымшалар құру.
Дәрістің қысқаша мазмұны
Бастапқы кілт және индекстер
Бастапқы кілттер
Деректер базасының әрбір кестесінде бастапқы кілт – жазбаны бірмәнді
идентификациялайтын өрістер немесе өрістер жиыны бар болуы мүмкін.
Деректер базасындағы кестеде бастапқы кілт мәні әмбебап болуы керек.
ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013
Баспа № 1 18.09.2013ж.
57 беттің 42-сі
Бастапқы кілттер кестелер арасындағы байланысты орнатуды жеңілдетеді.
Егер кестеде мәндері әмбебап өрістер жоқ болса, бастапқы кілтті құру үшін оған
көбінесе қосымша сандық өрістер енгізеді. Олардың мәндерін ДББЖ өз ыңғайынша
пайдалануы мүмкін.
Екінші кілттер деректерді іздеу және сұрыптау кезінде жиі пайдаланылатын өрістер
бойынша орнатылады: екінші кілттер жүйеге қажет деректерді тез табуға көмектеседі.
Бастапқы кілттерге қарағанда екінші кілттер (индекстер) өрісі әмбебап емес мәндерден
тұруы мүмкін – осы бастапқы және екінші кілттер арасындағы айырмашылық болып
табылады.
Индекстер
ДББЖ кілттерінің (бастапқы және екінші) анықтамалары бойынша автоматты түрде
индекстер құрады, олар кестеде сақталған деректерге тез кіру механизмін көрсетеді.
Индекстер денесі мынадан тұрады: олар индексті өрістердің (яғни индекс құрылған
өрістер)сұрыпталған мәндерін және кестеде жазбаға көрсеткішті сақтайды.
Индексте өрістер мәні өсу реті бойынша сұрыпталады, ол қажет мәндерді іздеуді
жеделдетеді.
Кестенің жазбаларына кірудің индексті-тізбектелген әдісі келесідей:
Іздеу кесте емес, ал индекс бойынша жүргізіледі;
Кіру сұраныстың немесе оның бөлігінің шартын қанағаттандыратын бірінші
жолдан басталады;
Бірінші табылған жазбадан бастап индексте жолдар тізбектей көрсетіледі.
Деректер базасы кестелері арасындағы реляциялық қатынастар
Кестенің байланысқан қатынастары мына принцип бойынша өзара әрекеттеседі: бас
(master) және бағыныңқы (detail).
Бас кестені аналық, ал бағыныңқыны – туынды деп атайды.
1. "Бірден бірге" байланысы
Мұндай байланыста аналық кестедегі бір жазба туынды кестедегі бір жазбамен
сәйкес келеді.
1 мысал:
№
Аты-жөні
Қызметі
1
Ермеков
инженер
2
Шегенбаева
бухгалтер
№
Туған жылы
Балалар
саны
1
1970
2
2
1956
1
Егер кесте қажет емес ақпараттан тұрмас үшін, бұл қатынас.
2. "Бірден көпке" байланысы
2 мысал:
Тауар
өлшем
бірлігі
Бірлік
құны
қант
кг
10
Макарон
кг
10
ПОӘК 042-18-12.1.47/03-2013
Баспа № 1 18.09.2013ж.
57 беттің 43-сі
Тауық
кг
30
Фанта
бутылка 2л 20
Тауар
Түскен күн
Бірлік
саны
Қант
2.03.01
23
Қант
4.09.01
46
Макарон
2.11.01
11
Тауық
1.11.01
20
Тауық
27.11.01
34
"Бірден көпке" байланысының екі түрін ерекшелейді:
Бірінші жағдайда аналық кестедегі кез келген жазбаға туынды кестедегі жазбалар
сәйкес келуі керек;
Екінші жағдайда мұндай талап қатаң сипатта жүрмейді және аналық кестедегі
кейбір жазбалардың туынды кестеде байланысқан жазбалары болмауы мүмкін екендігін
білдіреді.
3. "Көптен көпке" байланысы
3 мысал:
Оқу топтары мен пәндер
Топ
Пән
Оқытушы
№
ПС-1
Программалау 10
ПС-1
Социология
62
ПС-1
Жүйелер
теориясы
10
РТ-2
Философия
62
ТИ-1
Программалау 12
Преподаватели
Оқытушы № Аты-жөні
Кафедра
10
Краснов
ТИ-1
12
Володин
ТИ-1
62
Булгаков
РИО
78
Федоров
ТИ-1
85
Исаков
ЭИ-1
Әрбір оқу тобына бірнеше оқытушы сәйкес келеді. Әрбір оқытушы, біріншіден,
бірнеше әртүрлі пән және екіншіден, әртүрлі топтарда сабақ жүргізе алады.
Деректер базасын кез келген «көптен көпке» байланысы бір немесе одан да көп
«бірден көпке» байланысымен ауыстырылуы үшін қайта құруына болатындай ету
керек.
Сілтемелі бүтіндік
"Бірден көпке" (2 мысал) байланысы қарастырылады.
Аналық және туынды кестелер өзара жалпы өрістері бойынша байланысқан.
Бұл өрісті байланыс өрісі деп атайық.
Аналық және туынды кестелерде жазбалар арасындағы байланысты жоғалтуға
әкелетін өзгерістердің екі түрі болуы мүмкін:
Аналық кестедегі жазбалардағы байланыстың өріс мәнінің өзгеруі туынды
кестедегі жазбаларға сәйкес келетін байланыстың өріс мәнінің өзгермеуі:
Аналық және туынды кестедегі байланыстың өріс мәнінің сәйкесінше
өзгермеуі туынды кестедегі жазбалардан біреуінің байланыс өрісі мәнінің өзгеруі.
Бірінші және екінші жағдайларда да деректер базасы бүтіндігінің бұзылуы
бақыланады. Бұл ондағы сақталған ақпарат дұрыс емес болып бара жатқандығын
білдіреді.
ДББЖ көбінесе кестелер арасындағы байланыс бүтіндігін бұзатын әрекеттерді
Достарыңызбен бөлісу: | 
