Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы базасында әзірленген

Пікір жазғандар:
Салиева А.Ж., п.ғ. к., доцент

Махамбетова М.Ы., меңгеруші

Дуйсенбенова С.Д., әдіскер
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына әдістемелік нұсқаулық. – Астана, 2016ж. –185 бет.

Әдістемелік нұсқаулық Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтарына әдістемелік көмек көрсетуге арналып әзірленді және Бағдарламаның құрамдас бөлігі болып табылады.

Аталған құрал мектепке дейінгі білім беру саласындағы педагогикалық қызметкерлерге, «Мектепке дейінгі тәрбие» мамандығы бойынша ЖОО және колледждердің студенттеріне және ата-аналар қауымына ұсынылады.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына әдістемелік нұсқаулық «Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығының ғылыми-әдістемелік кеңесінде (№5 хаттама 05 шілде 2016 ж) қаралып ұсынылған.

© «Мектепке дейінгі балалық шақ»

Республикалық орталығы, 2016

Мектепке дейінгі сапалы тәрбие мен оқыту және балалардың қабілеттерін дамыту, балалар еліміздің зияткерлік әлеуетінің болашағы болғандықтан қоғам үшін өте маңызды болып табылады.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың басты міндеті Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын жаңарту негізінде мектепке дейінгі білім беру қызметтерінің сапасын жетілдіру және білім беру үдерісіне инновациялық әдістер мен технологияларды ендіру.

Осы мақсатқа сәйкес жаңа технологиялар мен әдістерді қолданып, отандық шығармалардың көлемін арттырумен мектепке дейінгі білім беру мазмұнына бірыңғай талаптарды, жүйелілікті, тұтастықты, сабақтастықты және үздіксіздікті қамтамасыз ететін Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) әзірленді.

Аталған Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасына арналған әдістемелік нұсқаулық Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті мемлекеттік стандарты (бұдан әрі – Стандарт) талаптарына сәйкес мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтарына әдістемелік көмек көрсетуге арналған және Бағдарламаның құрамдас бөлігі болып табылады.

Нұсқаулық сабақтастық, жүйелілік, бірізділік, вариативтік, кіріктіру педагогикалық ұстанымдары, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың тәрбиелік, дамытушы және оқыту мақсаттарының бірлігі негізінде жасалған.

Осы құралда балалардың жас және жеке ерекшеліктерін ескеріп оларды жан-жақты дамытуға бағытталған «Денсаулық», «Коммуникация», «Таным», «Шығармашылық», «Әлеумет» білім беру салаларын кіріктіру арқылы мазмұнды іске асырудың түрлері мен әдістері берілген.

Мақсаты: Бағдарламаның мазмұнын әдістемелік қолдауды және мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үдерісін ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

Міндеттері:

- балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру салаларын кіріктіру;

- мектепке дейінгі білім беру мен бастауыш мектептің сабақтастық ұстанымын іске асыру;

- мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен оқыту мәселелері бойынша педагогтарға әдістемелік көмек көрсету және ата-аналарға кеңес беру.

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУ МЕН

ОҚЫТУДЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ
Әрбір жасқа арналған әдістемелік жұмыстың бөлімдерінде білім беру салаларының мазмұны және балалардың Бағдарлама мазмұнын игерудегі жоспарланған күтілетін нәтиже ашылған.

Білім беру қызметі балаларға шамадан тыс салмақ салмай, тәрбиелік, дамытушылық, білімдік мақсаттар мен міндеттердің бірлігін қамтамасыз етуі тиіс.

Сонымен бірге бағдарламалық білім беру міндеттерін шешу тек қана ұйымдастырылған оқу қызметінің көлемінде ғана емес, сондай-ақ режимдік сәттерді өткізу кезінде де ересек пен балалардың бірлескен әрекеті ретінде және мектеп жасына дейінгі балалардың дербес әрекеттерінде де қамтамасыз етіледі.

Білім беру үдерісін құру балалардың жастарына сәйкес түрлеріне негізделеді.

Жұмыс түрін педагог мектепке дейінгі ұйымның бағыттарының ерекшелігіне, жабдықталуына (материалдық-техникалық қор), мәдени және аймақтық ерекшеліктерге, педагогикалық үдеріске қатысушылардың тәжірибесіне, педагогтардың шығармашылық әлеуетіне сәйкес өздігінен таңдайды.

Білім беру үдерісі келесі бағыттар бойынша жүргізіледі:

1.Дене дамуы: кешенді шынықтыру шаралары, таңертеңгі жаттығу, күннің екінші жартысындағы жаттығулар мен қимылдық ойындар;

2.Әлеуметтік-тұлғалық даму: режимдік сәттерді өткізуде жағдаяттық әңгімелесу, олардың қажеттілігін түсіндіру; тапсырмалар арқылы еңбек дағдыларын дамыту (кезекшілік, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары, ересектерге көмектесу; сабаққа қажетті мүліктер мен құрал-жабдықтарды орналастыру, жинастыру, қимылдық ойындар мен жаттығуларға арналған құрылымдарды құрастыруға балаларды қатыстыру); режимдік сәттерді өткізуде қауіпсіз жүріс-тұрыс дағдыларын қалыптастыру;

3.Танымдық-тілдік даму: тілдік дамытушы ортаны құру (ойындарда, бақылауларда балалармен еркін диалогтар, балалармен жағдаяттық әңгімелер, еңбек қимылдары мен гигиеналық шараларды атау); балалардың сөйлеу белсенділігін ынталандыру.

4.Көркем-эстетикалық даму: балалардың күнделікті тіршілігінде музыканы қолдану(ойында, қолы бос кезінде, серуенде, бейнелеу әрекетінде); қоршаған ортадағы әртүрлі дыбыстарға, бөлмелерді безендіруге, жабдықтардың тартымдылығына, бөлменің, заттардың, ойыншықтардың әсемдігі мен тазалығына балалардың назарын аудару.

Дұрыс күн тәртібі – бұл балалардың күні бойғы әртүрлі әрекет түрлері мен демалысының тиімді ұзақтығы және жүйелі ауысуы. Күн тәртібін дұрыс құрудың негізгі ұстанымы оның балалардың жас психофизиологиялық ерекшеліктеріне сәйкестігі болып табылады.

Режимдік сәттерді жүзеге асыру кезінде, сондай-ақ баланың жеке ерекшеліктерін (ұйқының ұзақтығы, талғамдарын, іс-әрекеттің қарқыны және т.б.) ескеру қажет. Балабақшаның күн тәртібі баланың жеке ерекшеліктеріне сәйкес жасалған болса, онда ол өзін жайлы сезінеді, оның көңіл-күйі мен белсенділігі де жоғары болады.

Білім беру салаларының мазмұнын кіріктіру:

- тұтас үдеріс аясында білім беру салаларының мазмұнын іске асыруды;

-баланың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру және оның әлеуметке үйлесімді енуін қамтамасыз етеді.

Білім беру міндеттері бағдарламалық материалды беруде кешенді тәсілді мақсатқа бағыттап қолданғанда тиімді шешіледі.

Кіріктіру ұстанымына сәйкес, бір саланың білім беру әрекеті барысында басқа білім беру салаларының міндеттерін бір мезгілде шешу қажет. «Денсаулық» білім беру саласының міндеттерін шешкен кезде бір мезгілде «Әлеумет» білім беру саласының дағдылары қалыптасады, «Таным», «Коммуникация» білім беру салаларына қатысты білім мен білік қаланады және т.б.

Әр білім беру саласының мазмұнында балалардың жарты жылдықтар бойынша игеретін негізгі білім, білік және дағдыларының күтілетін нәтижелері анықталған.

Бағдарлама мазмұнын іске асыру баланың қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне, оның жан-жақты үйлесімді дамуына бағытталған педагогикалық үдерісті ұйымдастыруға заманауи тәсілдерді қолдануды көздейді.

Ойын әрекетін ұйымдастыру

Ойын – мектепке дейінгі жастағы балалардың қоғамдық өмірінің ерекше түрі, олардың қалауы бойынша біріктіретін, өз бетінше әрекет ететін, өзінің ойларын жүзеге асыратын, әлемді танитын әрекетінің негізгі түрі болып табылады. Ойын әрекеті әрбір баланың физикалық және психологиялық дамуына, адамгершілік-жігерлі қасиеттерді, шығармашылық қабілеттерді тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Ойын – балалардың тіршілік әрекетінің негізгі түрі ретінде қарауға болатын, қайталанатын құбылыс.

  Бағдарламада балалардың жастарын ескере отырып, сюжетті-рөлдік, дидактикалық, қимылды ойындар, драмалық ойындар, өз бетінше ойындар, сондай-ақ заттарды алмастыратын ойыншықтармен және ойын қимылдарымен барлық ойын түрлерін дамыту мен қолдану әдістері анықталған. Барлық ойын түрлері танымдық, шығармашылық әрекетті және балалардың әлеуметтенуін ұйымдастыруда кеңінен қолданылады.

Еңбек әрекетін ұйымдастыру

Еңбек әрекеті - мектепке дейінгі тәрбиенің құрамдас бөлігі, еңбек дағдыларын қалыптастырудың негізі, тұлға аралық қарым-қатынас мәдениетін дамытудың маңызды құралы болып табылады. Бағдарламада балалардың жас мүмкіндіктерін ескеріп еңбексүйгіштікті, ересектердің еңбегіне қызығушылықты дамыту, еңбек етуге ынталану; табиғат бұрышындағы жануарлар мен өсімдіктерге күтім жасаудың қарапайым еңбек әрекеттері дағдыларына тәрбиелеу міндеттері қойылған.

Балаларды еңбектің қоғамдық бағытының рөлімен, оның әлеуметтік маңыздылығымен таныстыруға, еңбек адамдарына сыйластық қарым-қатынас қалыптастыруға, қоршаған ортадағы заттар адамның қолымен жасалғанын сезінуге және оларға ұқыптылықпен қарауға басымдық берілген.

Күтілетін нәтижелер жас ерекшелік кезеңдеріне сәйкес, аталған жастың балаларының тіршілік әрекетінде қолданатын, нәтижесінде білім, білік, дағдыларының деңгейлері анықталатын білім беру салалары мазмұнын меңгеруді қарастырады.

Бала үшін отбасы- бұл қоғамдық тәжірибенің қайнар көзі. Отбасында ол үлкендерге еліктейді, мұнда оның әлеуметтік болмысы қалыптасады. Егер біз дені сау ұрпақ өсіргіміз келсе, онда бұл мәселені «бүкіл әлеммен»: балабақша, отбасы, қоғам болып шешуіміз керек.

Мектепке дейінгі ұйым тәрбиешісінің басты мақсаты- балаларды тәрбиелеуде отбасына кәсіби тұрғыдан көмек көрсету, оны ауыстырмай, толықтырып және оның тәрбиелік қызметін толықтай іске асыруды қамтамасыз ету.

Жоғарыда аталған отбасылық қарым-қатынастарды іске асыруды қамтамасыз ету үшін келесі тәрбиелік міндеттерді орындау бойынша жұмыс жүргізілуі қажет:

• 
  балалар мен ата-аналарға сыйластықты тәрбиелеу;
  

-отбасының жалпы мәдениетін және ата-аналардың психологиялық құзыреттілігін арттыру;

-балалармен тәжірибелік жұмыстың біліктері мен дағдыларын қалыптастыру және теориялық білімдердің негізі арқылы ата-аналарға тәжірибелік және теориялық көмек көрсету

-отбасын жеке- саралау тәсілі арқылы ата-аналармен ынтымақтастық және бірлескен шығармашылық түрлерін қолдану.

-ата-аналармен жұмыстың мазмұнын және түрлерін ойластыру, олардың қажеттіліктерін зерделеу мақсатында жедел-сауалнама жүргізу, алынған мәліметтерді әрі қарай жұмыста қолдану;

-тәрбиешілер мен ата-аналар арасында келешекте іскерлік ынтымақтастықты қалыптастыруда мейірімділік қарым-қатынасты орнату, ата-аналарды олармен өткізілетін жұмысқа қызықтыру, оларда балалардың жағымды бейнесін қалыптастыру;

-ата-аналарда өз баласының неғұрлым толық бейнесін қалыптастыру және олар үшін күтпеген және қызықты болып табылатын, отбасында алуға мүмкін емес білімдерді, ақпараттарды хабарлама арқылы дұрыс қабылдау. Бұл баланың құрдастарымен қарым-қатынас ерекшеліктері, оның еңбекке қатынасы, өнімді іс-әрекет түрлеріндегі жетістіктері туралы ақпарат болуы мүмкін;

-бала тәрбиесіндегі отбасы мәселелерімен танысу кезеңінде тәрбиешілер ата-аналармен белсенді диалог жүргізеді, мұнда баланың жағымсыз мінез-құлықтары, қорқынышы, қиындықтары туралы айтылады;

-ересектермен бірлескен зерттеу және баланың тұлғасын қалыптастыру кезеңінде жұмыстың нақты мазмұны жоспарланады және ынтымақтастықтың түрлері таңдалады.

Қазіргі уақытта барлық жас топтарында ата-аналарды педагогикалық ағартудың әртүрлі әдістері мен түрлері қолданылады:

• 
  көрнекі насихаттау;
  
• 
  on-lain бақылаулар;
  
• 
  отбасына бару;
  
• 
  консультациялық пункттер;
  
• 
  ата-аналар жиналысы;
  
• 
  әңгімелесулер мен кеңестер;
  
• 
  ата-аналар конференциясы;
  
• 
  ауызша журналдар;
  
• 
  сауалнама;
  
• 
  ашық есік күндері;
  
• 
  дөңгелек үстелдер;
  
• 
  бірлескен сауық-кештер;
  
• 
  іскерлік ойындарды ұйымдастыру және т.б.
  

Ата-аналармен жұмыстың ұжымдық түрлері- ата-аналар жиналысы, шағын-жиналыстар, педагогикалық консилиумдер, ата-аналар конференциясы, тренингтер, сұрақ - жауап кеші сайыстары, «Ата-аналар университеті».

Отбасы мен балабақшаның өзара әрекеттестігінің маңызды формасының бірі әр ата-анамен жеке жұмыс болып табылады- бұл тәрбиешінің ата-аналармен әңгімелесуі, отбасына бару, кеңестер, жеке блокноттар. Мұндай жұмыстың тиімділігі отбасының ерекшелігін зерделеу, ата-аналармен әңгімелесу, ата-аналардың балаларымен топтағы және үйдегі қарым-қатынасын бақылау, тәрбиешілердің баламен бірлескен өзара әрекетінің нақты жолдарын көрсетуі болып табылады..

Тәрбиешінің ата-аналармен өзара әрекетінің маңызды рөлін көрнекі насихаттау алады- бұл ата-аналарға арналған бұрыштар, көрмелер, ақпараттық парақшалар, on-lain бақылаулар, ата-аналарға арналған жаднамалар, ақпараттық жылжымалы-папкалар.

Көрнекі құралдарды мақсатты және жүйелі қолдану ата-аналарды балабақшадағы тәрбие әдістерімен, мазмұнымен, міндеттерімен таныстыруда, баланы тәрбиелеу мен оқытуда отбасына практикалық көмек көрсетуге ықпал етеді.

ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ ТОП

(1 жастан 2 жасқа дейін)

Бала тіршілік әрекетінің қолайлы жағдайларында салмағына ай сайын 170,0 - 190,0 г, бойына - 1 см қосып отырады. Екі жастағы баланың салмағы орташа есеппен 12,0 - 12,7 кг, бойының ұзындығы 85,0 - 86,0 см жетеді, 20 сүт тісі болады. Бала мықты және ширақ бола түседі.

Бірінші жарты жылдықта белсенді сергектену уақытының ұзақтығы 3-4 сағат; екінші жарты жылдықта 4-5,5 сағат. Ұйқының тәуліктік мөлшері 14 сағаттан 12,5 сағатқа дейін қысқарады. Ұйқы мен сергектену арасындағы арақатынас өзгереді.

Баланың тік жүруі негізгі қимылдардың анағұрлым күрделі түрі болып табылады, ол қоршаған ортаны тануына және орталық жүйке жүйесінің айтарлықтай дамуына әсер етеді.

Іс-әрекеттің маңызды түрлерінің қалыптасуы барысында кеңістікте бағдарлану аясы кеңейеді. Жүру баланы жағымды эмоцияға итермелейтін қимылдың жетекші түріне айналады. Өмірінің екінші жылының соңында қимылдардың үйлесімділігі жетіледі: бала қадамдарын жылдамдатады, жүгіреді, жолдағы шағын кедергілерді еңсереді. Жүрісті дағдыландыруға сәйкес қимылдағы тепе-теңдікті сақтауға әсер ететін қолдардың қимылдары дамиды. Қимылдардың қарапайым түрлерін меңгеру барысында заттардың пішіні мен көлемін, олардың қасиеттері мен орналасуын қабылдайды.

Бала өмірінің 2-ші жылында ересек адамдардың тілін түсінуі және сөйлеу белсенділігінің дамуы, сенсорлық дамуы, заттармен әрекеттің, ойындардың дамуы, қимылдарының дамуы, дербестік дағдыларының дамуы қалыптасады.

Осы кезеңде сөйлеуді үйренуге ерекше сезімталдығы байқалады, ересектерге оның тілін түсінуге еліктейді. Бірінші жарты жылдықта сөздік қоры 30 - 40 сөзге жетеді, екінші жарты жылдықта белсенді сөздік қоры 200-300 сөзге дейін артады. Бала барынша жеңіл дауыссыз дыбыстарды дұрыс айтады. Бала тілі қатынас құралы болып табылады.

Бала 1 жастан 1 жас 6 айға дейінгі кезеңде ересек балалар мен ересектердің қимылдарын қарап, өзінің нені көргенін жаңғыртады. Заттық әрекеттің жинақталған тәжірибесінің және ересектермен қарым-қатынастың арқасында балада заттарды салыстыруға үйренетін көріністік-бейнелеу ойыны пайда болады.

Заттық әрекет барысында балада тілді меңгерумен қатар көрнекі-қимылдық ойлау қалыптасады.

1 жастан 2 жасқа дейінгі кезеңде бала эмоционалды дамиды, шақырғанда үн қатады және музыканы, көркем сөзді сезеді, музыкамен қимылдау қабілеті пайда болады.

Осы жаста бала жинақылықты сақтайды, қарапайым тәртіп ережелерін орындайды, ересектің талаптарына бағынады және олардың тапсырмаларын орындайды, өзінің бастамасы бойынша ересекке жүгінеді.

Балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру

Бала өмірінің екінші жылында психофизиологиялық ерекшеліктеріне қарай балалар екі топқа бөлінеді:

бірінші - 1 жастан 1 жас 6 айға дейін;

екінші – 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін.

Әрбір жас тобына өз күн тәртібі ұсынылады.

1 жастан 1 жас 6 айға дейінгі балалар күніне екі рет, ал 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейінгі балалар бір рет ұйықтайды. Баланың түнгі ұйқысы 10-11 сағатқа созылады.

Жылдың суық және жылы мезгілдеріне сәйкес топтар бойынша күн тәртібі жасалады.

Ауа-райы жағдайларына байланысты екінші шағын топтың балалары күніне 1-2 рет серуендейді.

Жылдың жылы мезгілінде балалардың барлық топтардағы тәрбиелеу үдерісі балабақшаның арнайы көгалдандырылған жабдықталған алаңында ұйымдастырылады.

Режимдік сәттер: тамақтандыру, ұйқы, гигиеналық және сауықтандыру-шынықтыру шаралары ғимаратта өткізіледі.

Сауықтыру-шынықтыру шаралары табиғи факторларды, яғни ауа, күн, суды қолдану арқылы өткізіледі. Топтық жайларда ауаның температурасы +21-22°С, жатын бөлмесінде +15-16 °С құрайды.

Жаз мезгілінде серуеннен кейін шынықтыру шаралары әр баланың денсаулық жағдайларын ескере отырып қолдарды, аяқтарды жуу арқылы жүргізіледі.

Арнайы шынықтыру шаралары ата-аналардың тілектерін ескеріп, әкімшілік және медицина қызметкерлері ұйымдастырады.

Тәрбие мен оқыту мазмұны

1 жастан 2 жасқа дейінгі балаларды тәрбиелеу және оқыту олардың дене, ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық дамуына, денсаулығын нығайтуға, білім, білік, дағды негіздерін қалыптастыруға бағытталған.

Үлгілік оқу жоспарына сәйкес ерте жас тобында ұйымдастырылған оқу қызметі аптасына 7 сағат 7-10 минуттан өткізіледі (бұдан әрі-ҮОЖ).

Ұйымдастырылған оқу қызметі:

- 1 жастан 1 жас 6 айға дейін сергектену кезеңінің екінші жартысында;

- 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін таңғы және кешкі сергектену кезеңдерінде өткізіледі.

Аталған жастағы балаларды тәрбиелеу және оқыту мазмұнын меңгеру білім беру салаларын кіріктіру және заттық дамытушы ортаны қамтамасыз ету арқылы жүзеге асырылады.

Жоспарлау барысында бағдарламалық міндеттер және ойын-сабақтардың мазмұны, топтағы балалардың даму деңгейі, ойын- сабақтардың аптаға бөлінуі ескерілуі қажет.

Ұйымдастырылған оқу қызметінде балалар Бағдарламада көрсетілген білімді игереді. Ойын түріндегі ұйымдастырылған оқу қызметіне қатысатын балалардың саны олардың жастарына, іс-әрекеттің сипатына, мазмұнына байланысты.

Жаңа білім (алғашқы таныстыру кезеңінде) жеке немесе шағын топпен (3-5 бала) меңгертіледі. Балаларды шағын топтарға біріктіргенде әр баланың жас деңгейі ескеріледі.

Бағдарламалық мазмұнды меңгеру бағдарламада ұсынылған тақырыптарды игеру дидактикалық ұсынымдарды сақтауға байланысты. Өтілген материалды қайталау балалардың белсенділігін арттырады (өзгертусіз немесе дидактикалық материалды толықтырып қайталауға болады). Білімнің тиімді меңгерілуі дидактикалық материалдарды, атрибуттарды кеңінен қолдануға және таңдауға байланысты. Аталған жастағы балалармен ойын түріндегі ұйымдастырылған оқу қызметінде тосын сәттерді, әртүрлі ойыншықтардың кенеттен пайда болып, ғайып болуын көбірек қолдану ұсынылады. Ұйымдастырылған оқу қызметі барысында балаларды ересектердің айтқан сөздері мен сөйлемдерін қайталауға, іс-әрекеттеріне еліктеуге ынталандыру.

«Денсаулық» білім беру саласы

Аталған білім беру саласын ұйымдастыруда қажетті негізгі гигиеналық талаптардың бірі: еденді дымқыл шүберекпен сүртіп алу, таза ауа (19-20°С), маусымға сай, жеңіл, еркін қозғалыс жасауға лайықты киімнің болуы.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің мазмұнына негізгі қимыл түрлері: жүру, еңбектеу, лақтыру, домалату, кейбір ойын түріндегі жалпы дамытушы жаттығулар, қимылды ойындар және ойын жаттығулары (олардың көпшілігі заттармен және еліктеушілік сипатта болуы) енеді.

1 жастан 1 жас 6 айға дейінгі балалар

Бұл жастағы балаларда негізгі қимыл түрлерін дамыту және үйлестіру біліктер мен дағдыларды қалыптастыратын ойындар барысында қамтамасыз етіледі.

Балаларды әртүрлі жүру түрлеріне үйрету: тура жолдың бойымен, ересектің көмегімен және көмегінсіз гимнастикалық тақтай бойымен жүру, ересектің көмегімен биік емес заттарға шығу және одан түсуге жаттықтыру; еденде жатқан түрлі заттардан (лентадан, арқаннан, таяқтан) аттап өту.

Еңбектеу жаттығуларында балаларды төрттағандап орындықтың, доғаның, арқанның, астынан еңбектеп өту; биік емес заттардан еңбектеп өту; бөренелер арқылы өту; параллель жатқан арқандардың арасынан (жол бойымен) еңбектеу; құрсаудың ішіне еңбектеп кіру, биіктігі шамамен 1 м болатын шағын сатыны пайдаланып, жоғары, төмен бойымен өрмелеуге үйрету.

Сәбилер доппен ойнағанды жақсы көреді, оларды жастарына сәйкес доппен әрекет жасаудың әдістері мен тәсілдеріне үйрету: екі қолмен және бір қолмен лақтыру; әртүрлі өлшемдегі доптар мен шарларды жинау, оларды себетке (жәшікке)салу; шарларды домалату; допты екі қолмен алға қарай лақтыру; допты алға қарай домалату(отырып, тұрып);төменге, алысқа лақтыру.

1 жас 6 айдан 2 жасқа дейінгі балалар

Бұл жас кезеңде негізгі қимылдар біртіндеп күрделенеді.

Бағдарламаға сәйкес еңбектеу, өрмелеудің түрлері және доппен қимылдар күрделенеді.

Жалпы дамытушы жаттығулар еліктеушілік сипатта болады, тәрбиеші жаттығуларды түсіндіреді,көрсетеді және балалармен бірге орындайды, белсенді балаларды мадақтап, ептілік танытпайтын балаларды өзінің оң эмоцияларымен ынталандырып отырады.

Ұйымдастырған оқу қызметін ұйымдастырудың негізгі формасы- топпен, жұппен, дербес ойналатын қимылды ойындар болып табылады.

Ересектер балаларды қажет болған кезде қол орамалды қолдануға; өз заттарының, орамалының сақталу орнын, үстел басындағы өзінің отыратын орнын, киімдерін жинастыратын шкафын білуге жаттықтырады.

Алғашқы жартыжылдықта баланың айналасындағы адамдардың сөзін түсінуі қарқынды дамиды. Белсенді сөздігі баяу дамиды. Осы жаста балалар жеңілдетілген сөздерді әлі де қолданады.

Екінші жартыжылдықта балалардың тілді түсінуі әртүрлі заттардың аталуын және олармен әрекет жасауды білдіретін сөздерді дұрыс қолдану арқылы дамиды. Балалар дыбыстық құрылымы күрделі сөздерді пайдалана бастайды.

Аталмыш жастағы балалармен олардың түсінуіне жеңіл шығармаларды, ертегілерді, әңгімелер мен өлеңдерді тыңдау жұмыстары жүргізіледі.

Шығармалардың кейіпкерлеріне жанашырлық таныту, халықтық шығарма, өлеңдердің ырғағына және әуеніне эмоционалды көңіл-күй білдіру дағдыларына баулиды.

Бағдарламалық міндеттер арнайы ойын-сабақтарды және режимдік сәттерді ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады (жуыну, киіну, тамақтану кезінде қысқа тақпақтарды, серуенде - тірі және өлі табиғат құбылыстарын бақылауда әдеби шығармаларды қолдану).

Бұл жастағы балаларда қоршаған орта, қоғамдық өмірдің кейбір нақты жағдайлары туралы қарапайым түсініктер қалыптасады.

Білім беру үдерісінің бірінші кезеңінде неғұрлым жеңіл міндеттер қойылады: домалату, затты ашып-жабу (қақпағын және т.б.). Осы мақсатта пайдаланылатын дидактикалық ойыншықтар ыңғайлы (күш жұмсамай ашылып, жабылатын) және бала алақанымен ұстай алатындай өлшемде, ашық түсті (зейінін аударту үшін) болуы керек.

Балалардың даму деңгейіне байланысты міндеттер күрделене түседі. Затты түсіне, пішіні мен шамасына сәйкес тани білуге үйретеді.

Ерте жас тобындағы балаларда табиғат туралы қарапайым түсініктер қалыптасады.

Бұл жаста тәрбиеші балаларды жақын маңайдағы жануарлармен таныстырады. Жемсауытқа ұшып келетін құстарды, аквариумдегі балықтарды, үй құстары мен жануарларын бақылайды. Тәрбиеші екі жасқа қарай балаларды бірнеше жануарларды шынайы, суреттерден, ойыншықтардан(құс, тауық,мысық, ит) тануға және көрсетуге, олардың дауыстарына еліктеп, оларды атауға үйретеді.Тәрбиеші балалармен бірге жануарларды қарастырады, олардың назарларын кейбір елеулі белгілеріне, дене бөліктеріне (танау, құйрық), қимылдарына (жүгіреді, ұшады) аударады.

Бір жарым жастан асқан балалар тәрбиешімен бірге табиғат құбылыстарын бақылайды, олар көргендерін, сезінгендерін айтады, бұл белсенді сөздік қорды байытуға ықпал етеді.

Серуенге шыққанда тәрбиеші балаларды ағаштарды, гүлдерді, шөптерді ажыратуға үйретеді, оларға ұқыпты қарауға баулиды. Тәрбиеші 2 жасқа қарай балаларды нақты гүлді, ағашты, шөпті табуға және көрсетуге үйретеді.

Бұл жаста балалардың өсімдіктер мен жануарларға қызығушылықтары артады, оларға қамқорлық қарым-қатынасқа тәрбиелейді. Балалар тәрбиешінің табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен жануарларға күтім жасауына назар аударады.

Балаларға бағдарламалық материалды меңгерту барысында кейбір көкөністер мен жемістерді тани білуге үйрету, оларды шынайы және суреттерден тануға жаттықтыру; судың қасиеттері туралы айтып беру: төгіледі, суық, сумен жуынады, суда шомылады.

Тәрбиеші 1 жас 6 айдан асқан балаларды құмның қасиеттерімен таныстырады: құрғақ, шашылады, дымқыл болғанда- пішінін жақсы сақтайды.

Сурет салу барысында балаларда бейнелеу өнері, сурет салуда пайдаланылатын құралдар мен материалдар туралы түсінік қалыптасады.

1 жастан 1жас 6 айға дейінгі балалар

Балалардың сурет салуға қызығушылығын тудыру түрлі ойын тәсілдерін қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Балаларды бояулардың ашық түстеріне эмоционалды көніл-күйлерін білдіруге үйретеді; қарындаштармен, фломастерлермен қағаз парағын ашық түсті жақпалармен, дақтармен толтыруға; көрсету және әңгімелеу арқылы сурет салуға ынталандырады.

1жас 6 айдан 2 жасқа дейінгі балалар

Бұл жас кезеңінде балаларды қарындашты, фломастерді, қолдануға, сызықтарды жүргізуге үйрету және жаттықтыру бойынша жұмыс жалғастырылады.

Мүсіндеу сабақтарында балалар сазбалшықпен, оның қасиеттерімен (жұмсақ, тегіс, оны қысқанда саусақтардың, алақанның пішінін қабылдайды ) танысады.

Мүсіндеу тәсілдеріне: алақандар арасында «шарларды» домалатуға; дөңгелек, жазық пішінді түрлі заттарды мүсіндеуге үйренеді.

Музыкаға, ән айтуға, музыкалық-ырғақтық қимылдарға қызығушылықтары дамиды және оны қолдайды.

Бірінші кіші топтағы ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті мен балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру:

-денсаулыққа қамқорлық, эмоционалдық саулық, әрбір баланың жан-жақты дамуы;

-топ ішінде тәрбиеленушілерге адамгершілік пен тілектестік қарым-қатынас орнату;

-бұл жастағы балаларға тән түрлі іс-әрекет түрлерін барынша көп қолдану, оларды кіріктіру;

-тәрбие мен оқыту процесстерін шығармашылықпен ұйымдастыру;

-білімдік материалдарды қолданудың вариативтілігі;

-отбасы және мектепке дейінгі ұйым жағдайында балаларды тәрбиелеу мен дамыту жолдарын үйлестіру есебінен құрылады.

3 жастағы баланың күн тәртібін құру барысында, ең алдымен, сергектену уақытының сипаты мен ұзақтығында болатын өзгерістерді ескеру қажет. Дербестігінің айтарлықтай артуымен байланысты түрлі гигиеналық шараларды жүргізу мен органикалық қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған уақыты едәуір кемиді. Сондықтан сергектену бала үшін басқа да барынша күрделенген ұйымдачстырылған оқу қызметімен толықтырылады.

Күн тәртібін құру кезінде бөлмедегі және серуендегі іс-әрекеттердің түрлерін ауыстырып отыру қажет. Сергектену уақытында балалардың өздігінен ойыны тәрбиешімен бірлесіп әрекет жасауға, бөлмедегі ойын - серуенмен, қимылды ойындар - тыныш ойындармен ауыстырылуы қажет. Бала өмірін ұйымдастыруда әр баланың ұйқыдан оянғаннан кейін тамақ ішіп, басқа балаларды күтпей, тәрбиешінің бақылауымен өздігінен ойнауын ұйымдастырған жөн.

Тәрбиелеу-оқыту үдерісінің негізі «Денсаулық», «Коммуникация», «Таным», «Шығармашылық», «Әлеумет» білім беру салаларын кіріктіру аясында жоспарланатын ұйымдастырылған оқу қызметтері болып табылады.

Ұйымдастырылған оқу қызметтері бірінші кіші топта аптасына 9 сағатты құрайды, ұзақтығы 10-15 минуттан өткізіледі.

Бала үш жаста барынша дербес болуына қарамастан аталған жас кезеңінде ол жалғыз өзі ұзақ ойнай алмайды. Сондықтан да сергектенудің әрбір кезеңіндегі балалардың дербес әрекеттері ұйымдастырған оқу қызметімен ауыстырылады.

«Денсаулық» білім беру саласы

Осы жастағы балалардың дене дамуының қарқыны баяулайды, бірақ ағзасы нығайып, қимылдары жетіледі. Дегенмен, балалардың тірек-қимыл аппараты нашар дамыған, қозғалыс тәжірибесі жеткіліксіз, қимылдары үйлесімсіз болып келеді. Бала әлі де өздігінен жылдамдығын, күшін және қимыл амплитудасын реттей алмайды, сондықтан, дене шынықтыру бойынша жұмысты ұйымдастыруда осы аталғандар ескерілуі қажет.

Балалар жалпы дамытушы жаттығуларды ересектің ауызша нұсқауымен және көрсетуімен бір мезгілде орындайды.

Негізгі қимыл түрлерінің саны үшеуден аспауы қажет (екі таныс+ бір жаңа қимыл).

Балаларға жүру мен жүгірудің түрлерін, қарқынды өзгертіп жүруді , жүруден жүгіруге ауысуды және керісінше (тәрбиешінің артынан), бағытты өзгертіп, шашырап, заттарды айналып жүруді үйретеді.

Біртіндеп еңбектеу, өрмелеу, кішкентай доптарды лақтыру мен домалату, қапшықтарды нысанаға лақтыруда негізгі қимыл түрлерін дамытуға арналған қозғалыс тапсырмалары мен жаттығулар күрделеніп беріледі.

Күн тәртібіне таңертеңгі жаттығу енгізіледі ұзақтығы 4-5 минут. Құрылымы : кіріспе бөлім: сапқа тұру және қайтадан сапқа тұру (шеңберге, шашырап); негізгі бөлім: жалпы дамытушы жаттығулар (3-4 түрі, қайталануы 3-4 рет); қорытынды бөлім: тыныс алуды қалпына келтіретін жаттығулар.

Мәдени-гигиеналық дағдыларды қалыптастыру: қабылдау,киіну, шешіну, тамақтану, ойын іс-әрекетінде жүйелі жүргізіледі.

Екі жастағы баланың сөйлеуін дамытуда, оның еститін және қайталайтын сөздері мазмұнды болуы тиіс. Баланың белсенді және пассивтік сөздік қорының арасында алшақтық байқалады, сондықтан тәрбиеші жаңа сөзді біртіндеп меңгеруді қамтамасыз етеді.

Балаларды ертегілер, шағын фольклор, қазақ балалар жазушылары, классик-жазушылардың жекелеген шығармаларымен таныстырады.

Ертегі, әңгіме, тақпақты мұқият, алаңдамай тыңдай білуге, олардың мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беруге тәрбиелеу. Балаларды таныс тақпақтарды, қысқа өлеңдерді асықпай, анық қайталап айтуға ынталандыру.

Көркем сөзді тұтастай қабылдаудың бастапқы формасын қалыптастыру: эмоционалды ықыластылық, балалар әдебиеті шығармаларының мазмұны мен бейнелерін түсіну.

Балаларды ертегінің, қысқа әңгімелер мазмұнының өрбуін, шығармаларда көптеген қатысушы тұлғалармен жаңа кейіпкерлердің пайда болуын, олардың қарым-қатынасын қадағалай білуге үйрету, драмалық оқиғалардағы кейіпкерлерге жанашырлық танытып, таныс кейіпкерлер ұшырасқанда қуануға баулу қажет.

Қоғамдық өмір құбылыстарына кішкентай балалардың қызығушылығы ерте оянады, сондықтан ересектер түрлі әдіс-тәсілдерді пайдаланып, дер кезінде олардың қажеттіліктерін қанағаттандыруы тиіс.

Бұл жаста қоршаған орта құбылыстары туралы түсініктерін қалыптастыру, балаларды түрлі сенсорлық әсерлермен байыту бойынша жұмыс жүргізіледі. Олардың қабылдауын жетілдіруге бағытталған әрекеттерді орындауға түрткі салу: заттардың әртүрлі сенсорлық қасиеттері мен сапаларын есепке ала отырып, текше-ішпек пішіндегі ойыншықтарды, матрешкаларды, пирамидаларды шашып және дұрыс жинау, қорапшалар тетіктеріне заттарды итеріп салу, түрлі пішін және көлемдегі қорапшаларға қақпақтарын таңдау және т.б.

Бұл жаста балалар текше пішіндегі ойыншықтардан да, қағаздан да құрастырулар жасайды.

Балаларға қағазбен жұмыстың алғашқы тәсілдерін ­─ мыжу және жыртуды көрсету, мыжылған және жыртылған қағаздар кесектерінен «бейнені» (ит, құс және т.с.с.) көруге көмектесу. Балалармен бірге қарапайым қиыстырулар құрастыру (мысалы, балалар жасыл қағазды жырту арқылы шөп жасайды, оған бақбақтарды (қағаз кесектерін), құстарды, т.с.с. орналастырады.

Педагогтың алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі- балалардың табиғат құбылыстарына қызығушылығын дамыту. Сондай-ақ балаларды өсімдіктер мен жануарларға ұқыптылықпен қарауға, олардың әсемдігін байқауға үйрету қажет.

Тәрбиеші балалардың назарын ағаштың негізгі бөліктеріне (діңі, бұтақтары, жапырақтары) аударады, жапырақтар ағаштардан түсіп, ауада баяу қалықтайды; жапырақтарды түсі, көлемі, пішіні бойынша ажыратуға жаттықтырады; өсімдіктердің бөліктері (сабағы, жапыраға, гүлі), суару тәсілдері туралы түсінік береді; өсімдіктерге күтім жасауға ынталандырады.

Күз мезгілінде балаларда қарапайым түсініктерді қалыптастыру бойынша ұйымдастырылған оқу қызметі өткізіледі: көкөністер мен жемістерді қарастыру (қияр, қызанақ, сәбіз, алма, алмұрт), оларды дұрыс атау, сыртқы түрі және дәмі бойынша ажырату.

Жануарлар әлемі. Ұйымдастырылған оқу қызметінде балалар жануарлар әлемінің өзіне тән ерекшеліктері туралы бастапқы түсініктерді алады, олардың дене бөліктерін ажыратып, атауға үйренеді (басы, құйрығы, аяқтары).

Жануарлар бейнеленген суреттерді қарастыруды мақсатты түрде ұйымдастырады (қоян, аю, ит,мысық, тауық), оларды суреттен тауып, атайды.

Серуен барысында үй жануарлары мен құстарын бақылауды ұйымдастырады, табиғи материалдардың қасиеттерімен таныстыру үшін құммен және сумен ойындар ойнатылады. Тәрбиеші балалардың назарын құрғақ құм шашылатынына, оған су құйса, ол дымқылданып және қуыршақтарға арнап «бәліш» мүсіндеуге болатынына аударады, құмға таяқшамен сурет салады.

Табиғат бұрышында күтім жасай отырып, тәрбиеші гүлдерді қалай суару керектігін айтады және көрсетеді.Табиғат бұрышында шағын тікбұрышты 1-2 ірі, ашық түсті балықтары бар аквариумды (мөңке, алтын балық) орналастыру ұсынылады. Балалар балықтардың суда тіршілік ететінін, жүзетінін, жем жейтінін, оларға күтім керектігін (суды ауыстыру, жем шашу) біледі.

Бұл жаста сурет, мүсіндеу, жапсыру және музыкадан ұйымдастырылған оқу қызметтері жүргізіледі. Сурет салуды және мүсіндеуді заттық және ойы бойынша бөлуге болады, ал жапсыру фланелеграф арқылы желімдеусіз жүргізіледі, музыка тыңдау, ән айту және музыкалық-ырғақтық қозғалыстарды орындайды.

Сурет салуда балаларды түрлі сызықтарды жүргізуді үйрету: тік, көлденең және толқын тәрізді, дәстүрлі емес тәсілмен сурет салу: бір жақ бетіне бояу жағып қағазды бүктеу.

Балаларды үнемі мадақтап, ынталандырып және эмоциялық қолдап отыру қажет. Бұл топта заттардың пішінін келтіру міндеті қойылмайды, тәрбиеші тек дөңгеленген, сопақ пішінге келтіреді, мысалы, бауырсақ, жаңбырдан кейінгі шалшық және т.б.

Жапсыру бойынша барлық ұйымдастырған оқу қызметтері (үзбелі жапсырудан басқа) желімдеусіз жүргізіледі. Жапсыруды орындау үшін баланың дайындаған бөліктерін желімдеуге көмектесуге болады. Қалауы болған жағдайда бала бөліктерге желім жағып, беріп отырады. Үзбелі жапсыру үшін қағаз майлықтар немесе тез жыртылатын жұқа қағаз қолданылады. Жапсырудың басқа барлық түрлерінде қатты қағаз алынады, жылтыр қағазды қолданбаған дұрыс. Үзбелі жапсыру үшін желім орнына клейстер қолданған дұрыс ­─ ол ұзақ кебеді және денсаулыққа қауіпті емес.

Балшықтың қасиеттерімен таныстырғанда ол жұмсақ, кесектеп бөліп алуға, шұңқыр жасауға, одан мүсіндеуге болатынын түсіндіру. Балаларды материалмен таныстыруда қарапайым әрекеттер жасау барысында таныстырған абзал, себебі олар бірден көрінетін нәтиже алады.

Бұл жаста

-әртүрлі жанрдағы музыкалық шығармалар – өлең, полька, марш, вальс, сабырлы және көңілді әндерге;

-ән айтуға, өлеңнің жеке буындары мен сөздеріне, өлеңдегі қайталанатын сөздерге қосылып ән айту, созылыңқы үнге еліктеп ересектермен бірігіп ән айту, аспап үніне қосылу, табиғи дауыспен, дыбысты жылдамдатпай және жеке сөздерді айқайламай, күш салмай ән айтуға;

-музыканың анық ерекшелінген сипатына сәйкес қозғалыс дағдылары; «хлоп-хлоп» қолдар қозғалысын орындау; «топ-топ» аяқтар қозғалысын орындау; денені оңға, солға бұру; басты оңға, солға еңкейту; қолдарын бұлғау, шеңбер бойымен жүру; пьесаның екі бөлімдік түріне, дыбыстау күшінің өзгеруіне (қатты – ақырын), оның басталуы және аяқталуына қозғалыстардың ауысуына мән беру қызығушылықтары қалыптасады.

Жыл ішінде сипатына қарай мөлшермен 7 жаттығу (атрибуттармен және оларсыз) ұсынылады.

Педагогтың әртүрлі аспаптарда орындауындағы ән мен пьесаны тыңдау, таныс әндерге қосылып айту, ойындар, хормен жүру және күрделі емес сахналауға белсене қатысу дағдыларын қалыптастыру.

Ойын сәтті өту үшін балаларды қолданылатын заттармен, олардың қасиеттерімен, суреттегі бейнелерімен міндетті түрде таныстыру керек. Егер ойында тақпақ айтылатын болса, тәрбиеші оны жаттап алады.

Қорытынды жасағанда тек жағымды жақтары аталып өтеді: тату ойнадыңдар, ойыншықтарды орнына жинадыңдар. Балаларды келесі ойналатын ойынға дайындау қажет: «бүгін біз қуыршақпен жақсы ойнадық». Келесіде бізге қонаққа «сиқырлы қапшық»келеді, біз оның ішінде не бар екенін табамыз. Балаларға дидактикалық ойында қолданылған ойыншықтар ұсынылады. Бұл сәбилердің ойынға қызығушылығын оятады және ойынға тағы қатысуға ынталандырады.

Тәрбиеші балалардың театрландырылған іс-әрекетке қызығушылықтарын қолдап отыруы қажет: күрделі емес ертегілерді сахналау ойындарына үйрету, балалардың ойындарын қуыршақтармен сахналау көмегімен (отбасы, балабақша) байыту.

Осы ойындарды қолдау, бастама көтеру, балаға театрландырылған, драматизация ойындарының тәжірибесін өздері ойлап шығаратын ойындарға ауыстыруға көмектесу.

Балалардың белсенділігіне қарай бөлме, жиһаз, үй құрастыратын құрылыс ойындарына қатыстыру. Балаларды ойынның мазмұнын дамыту үшін құрылыс материалдарынан (кірпіштер, кубиктер, пластиналар) құрылыс салуға ниеттендіру. Балаларға орын алмастырушы - заттар ретінде қолдануға болатын материалдарды пайдалануға беру. Пікірлерін айтуда оларды мадақтау.

Қимылдарды жетілдіретін (жүру, жүгіру, лақтыру, домалату) ойындарды қолдау.

Балаларды кейбір кейіпкерлердің қарапайым бейнелі әрекетін көрсете білуге үйрету.

Балалардың дидактикалық ойыншықтармен ойнауға қызығушылықтарын арттыру. Балалардың зейінін, ойлау қабілетін, толық түрде қабылдауын, қиялын, ұсақ қол моторикасын дамытуға мүмкіндік беретін және заттардың түсін, түрін, көлемін бағдарлауын дамытуға арналған ойындарды жүргізу қажет.

Құммен, сумен, қармен ойнауда балалардың осы материалдардың қасиеттері туралы білімдерін бекіту.

3 жастағы балалардың еңбек әрекеті балалар ағзасының жас мүмкіндіктерінің күшіне әлі шектелген. Осы кезеңде еңбек әрекетінің алғышарттарын дамыту міндеттері шешіледі, гигиеналық дағдылары және өз-өзіне қызмет ету дағдылары қалыптасады.

2 жастан бастап балаларды ересектердің еңбек әрекеттеріне қызығушылық танытуға, оларға көмектесуге баулиды.

Еңбек тәрбиесіндегі басты міндет оларды өз-өзіне қызмет етуге ынталандыру, еңбектің осы түрінде қарапайым дағдыларды қалыптастыру. Балалардың алдына мақсат нақты, түсінікті қойылуы қажет, сәби еңбектің нәтижесін көріп, оның өзі үшін қажет екенін сезінуі ескеріледі: жеңінің түймесін ересектің көмегімен салды- ойнауға ыңғайлы болды, кедергі келтірмейді.

Кіші топтарда балалардың еңбек әрекеті ойын түрінде өтеді, балаларда қуанышты, эмоционалды көңіл-күйді көтеруге, сондай-ақ, еңбек дағдыларын ойдағыдай меңгеруге ықпал етеді.

Өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын қалыптастыру әрдайым әрекетті тікелей көрсетуден басталып, түсіндірумен жалғастырылады, содан кейін балалармен бірге әрекет орындалады.Мысалы, балаларды қолдарын жууға үйретуде, тәрбиеші киімінің жеңдерін түреді, қолын сабындайды, жуады, сүртеді және сәбилерді осы әрекеттерді осындай реттілікпен қайталауға ынталандырады.

2 жастан 3 жасқа дейін балалар ересектердің көмегімен киінуге, шешінуге, киімін, аяқ киімін шешуге (түймесін ағыту, бәтеңкесінің бауын шешу), шешкен киімдерін бүктеуге, киімі мен аяқ киімін дұрыс киюге үйренеді.

Осы топта сәбилерді жеке сипаттағы қарапайым тапсырмаларды орындауға (ойыншықты әкелу, допты орнына салу және т.б.) ынталандырады. Егер бала тапсырманы орындаудан бас тартса, оны орындауға көндірудің қажеті жоқ.

Шаруашылық-тұрмыстық еңбек

Шаруашылық-тұрмыстық еңбекте балаларды жаңа еңбек әрекетімен таныстыруды балалардың ересектермен бірлескен әрекетінен бастау қажет.

Бастапқыда тәрбиеші сәбиге өтініш білдіреді, мысалы, үстелдің үстін сүртуге көмектесу. Балаларды өзімен бірге еңбек етуге ынталандыра отырып, не істеу керек екенін айтып береді және көрсетеді.

Еңбек әрекетінің барысында балаларда елгезектілік пен жанашырлықты оята отырып, адамгершілік сезімдерге және жағымды өзара қарым-қатынасқа тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінеді.

Тәрбиеші балаларды үнемі барлық тіршілік иелеріне ұқыпты қатынасқа тәрбиелейді, табиғат бұрышын мекендеушілерге қамқорлық жасауға үйретеді. Ересектің жеке үлгісі ерекше әсерлі болып табылады. Тәрбиеші құстарға күтім жасай отырып : «Әсем құс, сен сондай кішкентайсың, біз сені жақсы көреміз, қазір саған су құямыз, жем береміз, сен әрдайым бізге ән салып бер» және т.б. деп айтады.

Сәбилерді бір-бірімен өзара әрекетке ынталандыру, тату, бір-біріне кедергі келтірмей еңбек ету, құрдасына жанашырлық танытуы оларда бірлескен әрекетке арналған алғышарттарды қалыптастыру болып табылады.