2. Қоршаған әлемді және онда болып жатқан процестерді тану тәрбиесі.
Тәрбие адамда келесі қабілеттердің қалыптасуына көмектеседі: мәдени мұраны
дамыту және келешек ұрпаққа жеткізу, түрлі көзқарасты адамдарды түсіну
және ынтымақтастық жасау үшін толерантты және ашық болу.
3. Шығармашылықта дамытудағы тәрбие. Тәрбие – тұлғаның өзіндік
дамуы үшін қажетті шарт.
4. Келешек үшін тәрбиелеу мектеп түлектерінің үнемі өзгермелі әлемге
бейімделуін арттырады және олардың түрлендіру қабілетін қамтамасыз етеді.
5. Тәрбие сапасы педагогтарға, олардың біліктілігіне, үнемі кәсіби өсуіне
жоғары талаптар қоюды, мұғалім мен оқушылардың жеке сұраныстарына
жауап беретін тәрбие жұмысының түрлі вариативті бағдарламалары және
әдістерімен қамтамасыз етуін болжайды.
6.
Тәрбие жұмысын диверсификациялау. Тәрбие жұмысы алуан түрлі,
икемді, қоршаған әлемнің өзгерістерін жылдам сезінуге қабілетті болуы тиіс.
7.
Тәрбиені персонификациялау. Мұғалім өзінің түрлі ішкі ресурстарын
пайдалану ұмтылысында ынталануы, мақсатты тәрбие іс-әрекеті процесінде
өзіндік көзқарасында барлық жағдайлары болуы тиіс.
8. Тәрбие процесін ізгілендіру.
Тәрбие жүйесін жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар, сол сияқты
жаңашыл педагогикалық тәсілдер негізінде жаңарту объективті заңдылық
болып табылады. Ол:
− адамзат болмысының барлық салаларында ақпараттық технологиялардың
қарқынды дамуымен; орталығы жапыадамзаттық біртұтас аспектісі болатын
заманауи білім беру философиясының жаңарған мазмұнымен келісілген;
− оқу-тәрбие процесіне қатысушылардың өзара іс-әрекетінің ізгілікті
бағдарлы сипатымен ерекшеленген;
− педагогтың өз кәсіби іс-әрекеті үшін белсенділігі мен жауапкершілігін
арттыру қажеттілігіне тәрбиеленушінің жаңа әлеуметтік-экономикалық
жағдайларда шығармашыл тұлғасын қалыптастыруға, түсінуге және белсенді
іс-әрекетке даярлығына бағытталған.
Осыған орай педагогтың инновациялық қызметі аса зор маңызға ие
болады. Педагогикалық іс-әрекет сияқты тәрбие жүйесін жаңарту
шығармашылық қызмет болып табылады, әрі ол білім беру жүйесін жаңартуға
және жетілдіруге бағытталған.
Жаңарту адамның тек сыртқы ортаға бейімделудегі белсенділігінің ғана
емес, сондай-ақ оның жеке және қоғамдық қажеттіліктері мен мүдделерінің
өзгеру нәтижесі.
Шын мәнінде жетілдірілген жалпы білім беретін мектептің жоғары
стандартына жауап беретін біртұтас тәрбие жүйесін жаңартудың ғылыми
негізделуі міндетті кері байланыс қабылдауды болжайды. Заманауи мектепте
әзірленген мониторинг технологиясы тәрбие процесіне, оның динамикасына,
өзгерісі мен мазмұндық жаңаруына орынды, әділ, дер кезінде және бірізді
бақылау жүргізуге, мұғалімдерге алынған тәрбие нәтижелерімен қатаң талдау
46
жұмысын жүргізуге, оларға қол жеткізу логикасын түзетуге мүмкіндік береді,
бұл кезде барлық тәрбие процесін басқаруда талап етілген тиімділікті табанды
түрде өсіруге қол жеткізіледі.
Мониторингті жаппай-тұтас деңгейде ғана емес, сонымен қатар оперативті
ақпарат алуда және дер кезінде түзету үшін тәрбие жұмысының жеке
кезеңдерінде жүргізу тиімді. Ақпаратты әдістемелік бірлестіктердің
отырыстарында жинақтау, оқушылар мен олардың ата-аналарына жеткізу
қажет, сол кезде ғана тәрбие бағдарламасына түзету енгізу оңай болады. Ал
әкімшілік-басқару деңгейінде: жауапты – стратегиялық және тактикалық
шешімдер қабылдайды.
Мониторингтік рәсімдерді тиімді ұйымдастыру кезеңдік сипатта болуы
тиіс. Кейбір әдістемелік ұсыныстарда жекелеген мамандар осы процестің
5-
6 түрі туралы айтса, үш кезеңін ұсынға болады [27-29].
Бірінші кезеңде.
Бірінші қадам. Мониторингтің көлемі анықталады және ақпарат жинайтын
бағыттар салынады (мысалы: нысан – сынып және параллель, ал басым
бағыттар – білім сапасы, оқу процесін ұйымдастыру және т.б.).
Екінші қадам. Диагностика барысында бастапқы, аралық және
қорытынды кезеңдер жағдайларында нысанның жағдайын анықтау мүмкін
өлшемдерді іріктеу іске асырылады.
Үшінші қадам. Инструментарийлер таңдауы (немесе бақылау
каналдарын, аясын, нысанның диагностика жүргізетін қасиеттері туралы
ақпарат алу үшін құралдар мен тәсілдерді тізу) жүргізіледі.
Екінші кезеңде.
Белсенді түрде шынайы ақпарат жинау жүргізіледі. Ақпарат жинақтауды
арнайы дайындалған, көп өлшемді, кешенді психологиялық-педагогикалық
бақылаулар, қолда бар құжаттардың тереңдетілген мақсатты талдау, сабақтарға,
сынып сағаттарына қатысу, рейтингі есептеу, сауалнама, тесттілеу, сұхбат, өзін-
өзі бағалау арқылы іске асыруға болады. Бұл кезең алуан түрлі қызметті және
уақытты көп жұмсауды қажет ететінін тәжірибе көрсетті. Бірақ сапалы қызмет
осы кезеңде барлық диагностикалық зерттеудің нәтижелілігін қамтамасыз етеді.
Үшінші кезеңде.
Жинақтау, талдау жұмысы іске асырылады, осыған дейін жиналған
ақпаратты өңдеу және жүйелеу жүргізіледі. Іске пайдалы болуы үшін ең
дұрысы өлшеу шкалалары мен тәсілдердің түрлі реестрлерін пайдалана отыра
ақпаратты кестелер, сызбалар мен диаграммалар түрінде ұсыну қажет.
Зерттеу жұмысы мектептегі тәрбие процесінің мониторингі көп жағдайда
келесі өзекті проблемалар бойынша жүргізілетінін көрсетті:
-
оқушылардың қосымша білім беру жүйесіне шын мәнінде қамтылуы;
-
тұлғалық өсуі, оқушылардың тәрбиелілігі, олардың құндылықты
бағдарлары;
-
тамақтануды ұйымдастыру;
-
оқушылардың сабаққа қатысуын қадағалау;
47
Достарыңызбен бөлісу: |
