10
Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері
Мақсаты: Жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар негізінде жан-
жақты және үйлесімді дамыған тұлға тәрбиелеу.
Міндеттері:
1.
Жаңа демократиялық қоғамда өмір сүруге қабілетті азамат пен
патриоттың қалыптасуына; тұлғаның саяси, құқықтық және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы мәдениетін қалыптастыруға; балалар мен жастардың
құқықтық санасының өсуіне, оның балалар мен жастар ортасындағы қатыгездік
пен зорлық-зомбылық көріністеріне қарсы тұруға дайын болуына ықпал ету.
2.
Тұлғаның рухани-адамгершілік және этикалық принциптерін, оның
қазақстандық қоғам өмірінің нормалары және дәстүрлерімен келісілген
моральдық қасиеттері мен мақсаттарын қалыптастыруға ықпал ету.
3.
Тұлғаның
жалпыадамзаттық
және
ұлттық
құндылықтарға
бағдарлануына, ана тілі мен қазақ халқының, Қазақстан Республикасында
тұратын этностар мен этникалық топтардың мәдениетін құрметтеуіне ықпал
ету.
4.
Бала тұлғасын қалыптастыруда ата-аналардың ағарту жұмысын,
психологиялық-педагогикалық құзыреттіліктерін күшейтуге, бала тәрбиесі
үшін олардың жауапкершілігін арттыруға ықпал ету.
5.
Тұлғаның еңбек дағдыларын, экономикалық ойлауы мен кәсіби
қалыптасуы мен өзін-өзі іске асыруына саналы қарым-қатынас қалыптастыру,
экологиялық мәдениетін дамыту, сондай-ақ коэволюция идеяларын қабылдау
қабілетіне және оны күнделікті өмірде басщылыққа алуына ықпал ету.
6.
Әрбір тұлғаның зияткерлік мүмкіндіктерін, көшбасшылық қасиеттерін
және дарындылығын дамытуды қамтамасыз ететін уәждемелік кеңістік
қалыптастыру, оның ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға ықпал ету.
7.
Білім беру ұйымдарында көпмәдениетті орта құруға ықпал ету,
жалпымәдени мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру, тұлғаның өнерде және
болмыста эстетикалық нысандарды қабылдау, меңгеру және бағалау әзірлігін
дамыту.
8.
Салауатты өмір салты дағдыларын тиімді меңгеру, дене дамуы мен
психологиялық денсаулықты сақтау, денсаулыққа зиян келтіретін факторларды
анықтау біліктілігін ойдағыдай қалыптастыру үшін кеңістік орнату.
Тәрбие процесін ұйымдастырудың
әдіснамалық негіздері
Тәрбиенің тұжырымдамалық негіздері келесі әдіснамалық негіздерге
сүйенеді:
Құндылықты (аксиологиялық) көзқарас – адамзаттың түсінігімен және
рухани-адамгершілік мазмұнымен анықталатын адамның әлемге, өзге
адамдарға, өз-өзіне және т.б. қатынасы, жалпыадамзаттық және ұлттық
құндылықтардың диалектикалық бірлігіне сүйену.
11
Антропологиялық көзқарас – тәрбие тақырыбы ретінде адам туралы
білімнің барлық деректерін және олардың есебін біртұтас педагогикалық
процесті құруда және іске асыруда жүйелі қолдану.
Тұлғалық-бағдарлы көзқарас – өзара байланысты түсініктер, іс-әрекет
идеялары мен тәсілдер жүйесіне сүйену, тұлғаның өзін-өзі тану, өзін-өзі
жетілдіру және өзін-өзі жүзеге асыру процесін қолдау, оның дербестігін
дамыту.
Қызметтік көзқарас – педагог өз тәрбиеленушілерін мақсат қою және іс-
әрекетін жоспарлау, оны ұйымдастыру және реттеу, бақылау, өзіндік талдау
және іс-әрекет нәтижелерін бағалауға үйретуі үшін қажет баланың іс-әрекетін
қалыптастыру, таным, еңбек және қарым-қатынас субъектісі позициясына
ауыстыру бойынша арнайы жұмысты талап етеді.
Құзыреттілік көзқарас – тәрбие мақсаттарын анықтаудың, тәрбие
процесін ұйымдастыру мен оның нәтижелерін бағалаудың, оқушыларда
құзыреттіліктерді қалыптастыру мен олардың табысты әлеуметтенуін
қамтамасыз ететін ортақ ұстанымдар жиынтығын ескеру.
Әлеуметтік көзқарас – тұлғаның мақсаты мен міндеттеріне әлеуметтік
шынайылықтың ықпалын ескеру, осы ықпалдың адам және қоғамға тигізер
педагогикалық салдарлары.
Жүйелілікті көзқарас – нысанды оны құрайтын бөліктердің жиынтығына
қосылмайтын және иерархиялық құрылымы бар күрделі құрылыс ретінде
қарастыруды көздейді. Жүйелі қарастыру құрылымдық компоненттерді,
олардың қызметін бөліп көрсетуді, қызметтік-иерархиялық байланыстар
орнатуды, жүйеқұраушы факторларды анықтауды, сыртқы байланыстар
талдауын қажет етеді.
Тұтастық көзқарас – білім алушы тұлғасының зияткерлік және рухани-
адамгершілік дамуының бірлігін анықтайтын педагогикалық процестің мәнін
көрсетеді.
Синергетикалық көзқарас тәрбиені тура себеп-салдарлы байланыстарға
негізделмеген, белгілі бір деңгейде өздігімен ұйымдастырылатын процесс
ретінде емес, керісінше бір мағыналы емес, заңды және кездейсоқ, болжанған
және стихиялы, ретті және ретсіз сияқты көптеген ішкі және сыртқы
ықпалдармен келісілген процесс ретінде қарауға мүмкіндік береді.
Тұжырымдамалық негіздер тәрбие процесінің келесі принциптерін іске
асыруды жорамалдайды:
Гуманистік бағыт принципі – педагогтің тәрбиеленушіге өз дамуына
жауапты және дербес субъект ретінде бірізді қарым-қатынасы, оның тәрбие
процесінде тұлғамен және ұжыммен ізгілікті қарым-қатынас негізінде өзара
әрекет стратегиясы.
Жалпыадамзаттық құндылықтар принципі тәрбие рухани-адамгершілік
дәстүрлер мен ұлттық және әлемдік мәдениет нормаларына негізделуі қажет
деп сендіреді.
Мәденисәйкестілік принципі – тәрбие мәдениеттің жалпыадамзаттық
құндылықтарына негізделуі және ұлттық мәдениеттердің жалпыадамзаттық
