82
ӘОЖ 684.23
БАЛАБАҚШАДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ
Исабекова А.Е.
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ.
Адам ӛмірінің тамаша жақтары жүзеге асатын, адамдардың ең басты шаттығы болып
саналатын баланың ӛсіп, ӛмір сүретін орыны. Қазіргі заманда алға қойылып отырған
маңызды мәселердің бірі - жан-жақты дамыған ӛнегелі, рухани ізденісі мол жас ұрпақ
тәрбиелеу. Білім берудің алғашқы деңгейі балабақшадан басталады. Балабақша: Балаға жан-
жақты білімді, тәрбиені, ақыл-ойын дамытатын, қызығушылығын оятатын баланың екінші
отбасы. Тәрбиенің нәтижесі отбасымен балабақша тығыз байланыста болса ғана, мағыналы
болып жан-жақты дамыған ұрпақ тәрбиелей аламыз. Осының негізінде біз тек баланы ғана
емес, ата-ананы да жұмыстандырып, бірге тәрбиелеуіміз қажет. Мектепке дейінгі білім беру
стандарты мектепке дейінгі тәрбиемен мектепалды даярлық топтарында педагогикалық
үрдісті ұйымдастыруда жаңашыл әдіс-тәсілдерді пайдалануға мүмкіндік береді. Балабақшада
жаңа педагогикалық технологияларды пайдаланудың басты мақсаты: оқыту мен тәрбиелеуде
инноватциялық ойын технологиясының элементтерін пайдалана отырып, жан-жақты, білімді,
құзыретті тұлға тәрбиелеу.
Қазіргі білім беру үрдісі ӛзгерді, саналы білім беруде жаңа кӛзқарастар пайда болды,
және біздің алдымызға жаңа міндеттер жүктеп отыр. Осы міндеттердің бірі - білім берудің
әдіс-тәсілдерін түрлендіріп, жетілдіріп отыру және жаңа иннавациялық білім технологиясын
меңгеру.
Жаңа технология бойынша білімді үнемі бүгінгі жас ұрпақ тәрбиеленушілерге
меңгертіп отырсақ, балалардың жаңаша кӛзқарас үрдісі дамиды.
Балабақшада қолдануға тиімді технологиялар:
1. ТРИЗ(ӚТШТ) технологиясы;
2.
Тәй-тәй технологиясы;
3.
Монтессори технологиясы;
4.
Зайцев технологиясы;
5. Дамыта оқыту технологиясы.
1) ТРИЗ (ӚТШТ) технологиясын ӛткен ғасырдың 70 жылдары Г.С. Альтшулер ойлап
тапқан. Мектепке дейінгі балаларға бейімделген ТРИЗ (ӚТШТ) технологиясы баланы
шығармашылық тапсырмаларды орындауға үйретеді және оның бойында шығармашылық
қажеттіліктерді дамыта отырып, оның қызығушылығына сүйене отырып шығармашылыққа
баулиды.
2) Тәй-тәй технологиясы. Негізін қалаған: Джорж Сорос. Мақсаты: Балалардың
шығармашылық және интеллектуалдық қабілеттерін дамыту.
3) Монтессори технологиясы. Негізін қалаған: М. Монтессори. Мақсаты: Балалардың
қоршаған әлемге қызығушылығын туғызу және оны зерттеуге ұмтылдыру. Сауалдар қою
және оларға жауап іздеп табу.
4) Зайцев технологиясы. Негізін қалаған: Н.А. Зайцев Мақсаты: Оқыту мен санауды
қатар үйрете отырып, балалардың дұрыс сӛйлеу мәдениетін қалыптастыру. Баланың білімді
барлық сезім мүшелерімен қабылдауын қамтамасыз ету.
5) Дамыта оқыту технологиясы. Негізін салушылармен зерттеушілер:
В. Давыдов, В. Занков, В. Эльконин, П. Эрдниев. Мақсаты: Баланың жалпы жан
дүниесін, және оның сезіміне әсер етіп логикалық ойлауын дамыту. Сӛздік қоры мен сӛйлеу
мәдениетін қалыптастыру. Дамыта оқытуда тәрбиешінің басты міндеті оқу материалдарын
балаға дайын күйінде емес, баламен бірлесіп, жалпы іс-әрекетті ұйымдастыра отырып, алға
83
қойған міндеттерді түсіндіру сӛздік қоры мен тілдің арасындағы байланыстылыққа аса кӛңіл
бӛлу.
Дамыта оқыту технологиясының балабақша жағдайында қолдануға болатын тиімді
әдістері:
1.
Ой толғаныс;
2.
Ассоциация;
3.
Салыстыру;
4. Раунд – Робин;
5. Топтау әдісі.
1) Ой толғаныс әдісі немесе психология тілінде «Миға шабуыл» деп те аталады. Бұл
әдіс кӛбіне ұйымдластырылған оқу іс-әрекетінің тақырыбын ашуда қолданылады. Мыс:
Жұмбақ шешу, сӛзжұмбақ, суретті ребустар арқылы.
2) Ассоциация әдісі. Бұл әдісте берілген тақырып бойынша балаларда қандай ой туады
соның барлығы сол сӛздің жан-жағына жазылады. Мыс: жалпы отбасы: Ата, әже, әке, ана,
аға, әпке, іні
3) Салыстыру әдісі. Бұл әдісте балалар объектілер арасындағы ұқсастық пен
айырмашылықты анықтайды. Мысалы: Алма және қызанақтың ұқсастығы мен
айырмашылығы
4) Раунд - Робин әдісі. Бұл әдіс ӛткен немесе жаңа тақырыпты бекіту үшін қолайлы
тәсілдердің бірі. Мұнда әр бала берілген тақырып туралы не біледі. Бір сӛйлем немесе сӛз
тіркесі арқылы бірінің айтқанын бірі қайталамай түгел айтып шығуы тиіс. Мыс: «Гүлдер»
тақырыбында Гүл ӛсімдік, Гүл әдемі, Гүлді жұлуға болмайды.
5) Топтау әдісі. Топтау әдісінде балаларды деңгейлеріне қарай бірнеше топқа бӛледі де,
ӛздері орындай алатындай топтық тапсырма беріледі.
Қазіргі таңда білімді ұрпақ келешек кепілі демекші, міне, жаңа технологияның
тиімділігі баланың
жан-жақты
құзіреттілігін
дамытып,
жан-жақты
біліммен
қаруланған ұрпақ тәрбиелейді. Әрбір технологияның ӛзіндік ерекшелігі бар. Бала
толыққанды жетіліп, ата-анамен байланыс күшейеді. Жаңа технологиялар бала бойына
білімге әуестік, білім құмарлыққа баулуы тиіс. Білім беру үрдсіндегі алға қойылған басты
мақсат баланың білім беру мазмұнын толықтырып, жаңаша кӛзқараста, жаңа технология
бағытында жұмыс жүргізіп, баланың ӛмірін жаңаша ортада, жаңа бағытпен ұйымдастыру.
Бала құзіреттілігінің белсенді дамуы балабақшадан бастау алады. Бұл бастаманың негізгі
міндеті балаларды заман талабына сай, әлемді шынайы қабылдауға дайындау. Болашақта
балалар ӛз жолында кездескен қиыншылықтарды жеңуге, шешім қабылдауы тиіс. Ендеше
баланың ойлау қабілетін жан-жақты дамыту мен шығармашылық ізденіс дағдыларын
үйренейік, үйретейік. Ӛйткені оқыту технологиясы педагогикалық үрдістің сапасын
жетілдіруді талап етеді. Адам ӛмірінің тамаша жақтары жүзеге асатын, адамдардың ең басты
шаттығы болып саналатын баланың ӛсіп, ӛмір сүретін орыны.
Әр баланың қабылдауы әртүрлі болғандықтан оқу іс-әрекеті кезінде тәрбиеші жаңа
технологиялардың түрлерін пайдаланған жӛн. Қазіргі таңда балабақшамызда Монтессори
технологиясына кӛптеп кӛңіл бӛлініп, арнайы бӛлме дайындалып жасақталуда. Монтессори
технологиясын қолдану арқылы балалардың қол маторикасын дамытып, ӛз беттерінше
жұмыстар атқарып, қиыншылықтарды жеңе білуге, еркін ойлауға тәрбиелейміз. Кез-келген
оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық психологиялық, педагогикалық
шеберлікті, бала дүниетанымын терең танып, ұғына білуді мақсат етеді. Жаңа
технологияның әдіс-тәсілдерін тиімді пайдалану және оны ұйымдастыруға ақпарат
құралдары да, талапқа сай болу қажет.
Қазіргі таңда ешбір жас ұрпақ білімсіз болып қалмауы тиіс. Міне, жаңа технологияның
тиімділігі баланың жан-жақты құзіреттілігін дамытып, білімді ұрпақ тәрбиелейді. Әрбір
технологияның ӛзіндік ерекшелігі бар. Бала толыққанды жетіліп, ата-анамен байланыс
күшейеді. Жаңа технологиялар бала бойына білімге әуестік, білім құмарлыққа баулуы тиіс.
Білім беру үрдісіндегі алға қойылған басты мақсат баланың білім беру мазмұнын
